ĐỀ VỀ THƠ LỚP 10
(Giới hạn: Thơ Đường luật, thơ mới)
ĐỌC – HIỂU (6,0 điểm) THEO ĐÚNG MA TRẬN CỦA BỘ
Đọc văn bản sau và thực hiện yêu cầu: (Tự luận)
(1) “Có cả cuộc đời rồi bỗng nhớ
Những đoạn đường xa lắc tuổi thơ đi
Bàn chân nhỏ băng qua đồng, qua ruộng
Tiếng trống trường giục giã những mùa thi.
(2) Vừa mới đấy đã bao năm cách biệt
Bạn bè ơi giờ ở những nơi đâu
Nghe tiếng trống sao chẳng về tụ lại
Trước sân trường ríu rít nắm tay nhau.
(3) SAO CHẲNG THỂ MỘT LẦN NHƯ THẾ NỮA?
Ngồi chung bàn chung ghế như xưa
Lại hồi hộp ngó bảng đen phấn trắng
Cho mắt nhìn thắm lại chút ngây thơ
(4) SAO CHƯA ĐẾN TÌM NHAU BÈ BẠN?
Bao năm ròng trọ học thổi cơm chung
Hãy ngồi lại thêm một lần so đũa
Nghe tiếng cười trai gái rộn quanh mâm.
(5) SAO KHÔNG THỂ CÙNG VỀ THĂM THẦY CŨ?
Ôi cái trống da trâu thay bọc lại bao lần
Giờ mới biết từng hồi trống ấy
Làm tóc thầy từng sợi bạc rưng rưng
(6) Có cả cuộc đời rồi sẽ nhớ
Những đoạn đường xa lắc tuổi thơ đi.”
(Tiếng trống trường – Chữ Văn Long)
Câu 1: Nêu phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong bài thơ trên.
Câu 2: Chỉ ra và nêu tác dụng tu từ được sử dụng trong các câu in đậm trong bài thơ.
Câu 3: Anh chị hiểu ý nghĩa của hai dòng thơ:
“Có cả cuộc đời rồi sẽ nhớ
Những đoạn đường xa lắc tuổi thơ đi”.
Câu 4: Chỉ ra biện pháp tu từ được sử dụng trong những dòng thơ viết in hoa và nêu tác dụng biện pháp tu từ đó?
Câu 5: Nêu cảm xúc chủ đạo trong bài thơ?
Câu 6. Bạn hiểu thế nào về ý nghĩa của hai dòng thơ: “Giờ mới biết từng hồi trống ấy/ Làm tóc thầy từng sợi bạc rưng rưng”?
Câu 7. Kỉ niệm nào trong bài thơ gây xúc động nhất đối với bạn? Vì sao?
Câu 8. Theo bạn, điều gì là đáng nhớ nhất trong những năm tháng cắp sách tới trường? (Viết khoảng 5 – 7 dòng)
LÀM VĂN (4,0 điểm)
Anh/chị hãy viết bài văn (khoảng 500 chữ) giới thiệu, đánh giá về nội dung và nghệ thuật của văn bản trên.
Hướng dẫn chi tiết
ĐỌC – HIỂU
Câu 1:
– Phương thức biểu đạt chính: Biểu cảm
Câu 2:
Biện pháp tu từ của câu in đậm:
(3) Sao chẳng thể một lần như thế nữa?
(4) Sao chưa đến tìm nhau bạn bè?
(5) Sao không thể cùng về thăm thầy cũ?
– Tác dụng:
+ Tăng tính nhịp điệu cho bài thơ.
+ Nhấn mạnh nỗi nhớ của tác giả về những kỉ niệm xưa bên mái tường.
Câu 3:
– Ý nghĩa của hai câu thơ trên:
Cho dù chúng ta thành công, chinh phục được mục đích, mục tiêu của bản thân, nhưng mỗi chúng ta đều nhớ về kỉ niệm xưa bên mái trường. Nỗi nhớ ấy nói lên sự tri ân, cũng như những kỉ niệm sâu sắc bên mái trường thân yêu.
Câu 4:
– Biện pháp tu từ: Điệp cấu trúc
– Tác dụng:
+ Tăng sức gợi hình, gợi cảm cho bài thơ
+ Nhấn mạnh nỗi nhớ, sự biết ơn của tác giả đối với người thầy. Đồng thời thể hiện tâm trạng muốn về thăm thầy cô giáo cũ của mình
Câu 5:
– Cảm xúc chủ đạo trong bài thơ: bài thơ “Tiếng trống trường” của Chữ Văn Long là sự nhớ nhung về quãng thời gian học trò, tình cảm và tri thức. Bài thơ mang đến cho người đọc những cảm xúc chân thành và những suy nghĩ về giá trị của mái trường và tri thức
Câu 6:
Ý nghĩa của hai dòng thơ: “Giờ mới biết từng hồi trống ấy/ Làm tóc thầy từng sợi bạc rưng rưng”:
– Nhận ra sự vất vả, cực nhọc, nhận ra công lao của người thầy năm xưa đối với học trò.
– Sự áy náy, day dứt vì đã không nhận ra điều đó sớm hơn.
Câu 7:
Học sinh tự do lựa chọn một kỉ niệm mà bản thân cho là gây xúc động nhất và có lý giải thuyết phục.
Gợi ý: Kỉ niệm trong bài thơ gây xúc động nhất đôi với em là kỉ niệm với tiếng trống trường Nghe tiếng trống sao chẳng về tụ lại/Trước sân trường ríu rít nắm tay nhau.Bởi vì đối với mỗi người học sinh ai đi học cũng thích thú với giờ giải lao để ra chơi nói chuyện với bạn bè.Và tiếng trống thường vang lên để báo hiệu kết thúc một tiết học.Nhưng giờ đây tiếng trống trường có thể vang lên nhưng mọi người không thể tụ tập lại được với nhau vì mỗi người ở một nơi khác nhau
Câu 8:
Có lẽ những năm tháng đến trường là những năm tháng quý giá nhất trong cuộc đời của em. Kỉ niệm đáng nhớ trong những năm tháng đén trường phải kể đến những lời dạy bảo, lời khuyên, những răn dạy của thầy cô dành cho em. Em chưa từng trách móc hay hờn dỗi và những lời dạy bảo trên, những “lời vàng, tiếng ngọc” đó đã được em ghi nhớ và lưu lại như một cuốn cẩm nang cho cuộc đời. Những lời dạy đó dường như đã thấm nhuần trong tâm trí em. Em luôn ghi nhớ và thực hiện tốt những lời dạy đó để rồi đến khi rời khỏi ghế nhà trường bản thân em sẽ không phải hồi tiếc và nói hai từ “giá như”.
LÀM VĂN (Đảm bảo các luận điểm cơ bản dưới đây)
Dàn ý
Mở bài: Giới thiệu ngắn gọn về tác giả, tác phẩm.
Bài thơ “Tiếng trống trường” là dòng cảm xúc đầy da diết của tác giả khi nhớ về mái trường xưa, khơi gợi trong chúng ta bao cảm xúc, suy tư về mái trường – nơi chứa đựng tri thức và in dấu bao kỉ niệm buồn vui.
Thân bài: Phân tích, đánh giá những nét đặc sắc, độc đáo của bài thơ:
* Phân tích, đánh giá mạch ý tưởng, cảm xúc của nhân vật trữ tình:
Phân tích chủ đề của bài thơ: Bài thơ là nỗi hoài niệm thiết tha về một thời cắp sách tới trường, nỗi ước mong cháy bỏng được sống lại quãng đời tươi đẹp ấy, đồng thời nó cũng là sự tiếc nuối không nguôi khi biết rằng thời gian sẽ không trở lại bao giờ.
– Nỗi hoài niệm thiết tha về một thời cắp sách: Nỗi nhớ bỗng chợt ùa về kéo theo những kỉ niệm: con đường tới trường, tiếng trống, mùa thi, bạn bè, mái trường, những tiết học, những buổi trọ học thổi cơm chung, người thầy giáo cũ…
– Nỗi ước mong cháy bỏng được thể hiện qua hàng loạt các câu hỏi được lặp lại: “Sao chẳng thể thêm một lần gặp nữa”, “Sao chưa đến tìm nhau bè bạn”, “Sao không thể cùng về thăm thầy cũ”…
– Nhưng những cụm từ như “sao chẳng thể”, “sao chưa đến”, “sao không thể” cũng đồng thời nhấn mạnh rằng: dù có ước mong cháy bỏng đến bao nhiêu đi chăng nữa, cũng không thể quay về quá khứ, không thể sống lại được một thời đã qua. Bài thơ, do vậy, cũng gợi lên trong ta những bùi ngùi, nhớ tiếc.
* Phân tích đánh giá sự phát triển của hình tượng chính và tính độc đáo của các phương diện ngôn từ.
Đánh giá chủ đề của bài thơ:
– Nỗi hoài niệm về một thời cắp sách là một chủ đề quen thuộc trong thơ ca, nhưng Chử Văn Long vẫn đem đến cho ta những rung động mãnh liệt nhờ vào cảm xúc chân thành tự đáy lòng của nhà thơ, nhờ vào việc gợi nhắc lại những hình ảnh đã trở thành ký ức chung của rất nhiều thế hệ học trò.
– Bài thơ cho thấy tác giả là một con người có tâm hồn sâu sắc, nặng lòng với quá khứ, với tuổi học trò.
– Bài thơ cũng nhắc nhớ mỗi chúng ta hãy biết trân trọng những khoảnh khắc còn được ngồi trên ghế nhà trường, để mai này khi xa rồi sẽ không nuối tiếc.
* Phân tích, đánh giá nét hấp dẫn riêng của bài thơ so với những sáng tác khác cùng đề tài, chủ đề, thể loại
Khẳng định lại một cách khái quát về chủ đề của bài thơ; nêu tác động của tác phẩm đối với bản thân hoặc cảm nghĩ sau khi đọc, thưởng thức bài thơ.
Kết bài: Khẳng định giá trị tư tưởng và giá trị thẩm mĩ của bài thơ.
Bài viết tham khảo
Trong nền thi ca của Việt Nam có rất nhiều những nhà thơ tiêu biểu cùng những tác phẩm nổi tiếng. Chắc hẳn chúng ta cũng đã từng được nghe đến nhà thơ Chử Văn Long. Ông là một trong những nhà thơ sinh ra và lớn lên ở Hà Nội, ông cũng có nhiều đóng góp to lớn cho nền thơ ca của nước ta. Bên cạnh đó có một tác phẩm mà em tâm đắc nhất đó là bài thơ “Tiếng trống trường ”. Bài thơ đã giúp chúng ta được quay trở lại quá khứ để cùng lắng nghe tiếng trống trường với biết bao kỉ niệm. Bài thơ “Tiếng trống trường” là dòng cảm xúc đầy da diết của tác giả khi nhớ về mái trường xưa, khơi gợi trong chúng ta bao cảm xúc, suy tư về mái trường – nơi chứa đựng tri thức và in dấu bao kỉ niệm buồn vui.
Đầu tiên, chủ đề của bài thơ là sự nhớ nhung về quãng thời gian học trò. Tiếng trống trường là một biểu tượng đặc trưng của cuộc sống học đường, nó gợi lên trong chúng ta những kỷ niệm vui buồn, những ngày tháng cắp sách tới trường. Bài thơ mang đến cho người đọc những hình ảnh sống động về tuổi thơ, những kỷ niệm đáng nhớ và những tình cảm chân thành dành cho mái trường xưa.
Mỗi lần nghe tiếng trống tựu trường lại nhẩm đọc và thao thiết nhớ về một thời áo trắng dấu yêu.
“Có cả cuộc đời rồi bỗng nhớ
Những đoạn đường xa lắc tuổi thơ đi”
Phải chăng, “tiếng trống trường giục giã” của đời thực đã khơi nguồn cảm hứng và khiến cho nhà thơ “bỗng nhớ”, nhớ đến da diết cái thuở còn chung trường, chung lớp, chung những buồn vui của tuổi học trò. Vẫn biết rằng, thời tuổi thơ một đi không trở lại và nhân vật trữ tình đã “có cả cuộc đời rồi”, thế mà nhà thơ vẫn mở một lối về cho nỗi nhớ ấy. Nhà thơ khao khát, mong mỏi được sống lại “thêm một lần”, “thêm một lần nữa” với tuổi thơ thân thương.
Thứ hai, chủ đề của bài thơ là tình cảm. Tiếng trống trường không chỉ đơn thuần là âm thanh mà còn là một biểu tượng của tình yêu thương và lòng biết ơn đối với những người thầy cô đã dạy dỗ chúng ta. Bài thơ gợi lên trong chúng ta những cảm xúc sâu sắc về sự quý trọng và tôn trọng những người đã truyền đạt tri thức cho chúng ta.
Tiếng trống trường là một tiếng trống thiêng liêng nhất đối với các bạn học sinh. Tiếng trống nhắc nhở cho chúng ta biết lúc nào là lúc vào học, lúc nào là là lúc ra chơi và lúc nào là lúc kết thúc buổi học. trong những thời khác thiêng liêng và quan trọng thì tiếng trống cũng vang lên. Chẳng hạn như những buổi khai giảng, khi tiếng trống trong buổi khai giảng cất lên thì đó cũng chính là thời điểm bắt đầu cho một năm học mới. Và tiếng trống trong bài thơ Tiếng trống trường của nhà thơ Chử Văn Long cũng vô cùng thiêng liêng. Tác giả đưa người đọc ngược dòng thời gian quay trở về tuổi thơ của ông được thể hiện qua từ ngữ “xa lắc”, đưa độc giả theo “bàn chân nhỏ” của ông qua đồng ruộng để về với tiếng vang vọng của trống trường năm xưa.
Thời gian thấm thoát thoi đưa, mới ngày nào còn ngồi trên ghế nhà trường, còn được nghe từng tiếng trống “tùng… tùng… tùng…” vang lên thì nay chúng ta đã trưởng thành và không còn nhiều dịp được nghe tiếng trống ấy nữa. Ông đã đưa nỗi niềm của mình, ẩn chứa những tiếc nuối về những ký ức năm xưa, nơi trường hội tụ những người bạn năm ấy học hành, vui chơi. Nghe tiếng trống vang vọng để hội tụ những tiếng ríu rít của đám học sinh bám vai, nắm tay ùa nhau tíu tít như “đàn chim vỡ tổ”. Ở đó như hội tụ hết những ngây thơ, những niềm vui khờ dại nhưng cũng rất trong sáng mà ngọt ngào của lứa tuổi học sinh.
Tác giả Chử Văn Long cũng muốn được “nếm” lại mùi vị được cùng bạn bè ở chung trọ ngày còn cắp sách đến trường, cái ngày đang phải học cách trưởng thành. Tự lực cánh sinh, học nấu cơm, học tự lập và chăm sóc bản thân. Ấy nhưng sâu bên trong đó vẫn có những tiếng cười rộn vang xua tan đi những mệt mỏi của cuộc sống. Đó không chỉ là mong muốn của mỗi tác giả mà đó còn là mong ước của rất nhiều người khi không còn được ngồi trên ghế nhà trường nữa. Chỉ có thời gian làm học sinh chúng ta mới bộc bạch được hết những ngây thơ, trong sáng của bản thân mình.
Mong muốn được quay trở về ngôi trường xưa, được thăm lại người thầy năm ấy nay bạc trắng đầu dạy cho những cô cậu học trò năm đó cách trưởng thành, trở thành người có tri thức, một “mầm cây” tốt lành cho xã hội. Được “thèm” nghe lại tiếng trống năm xưa đã cùng họ lớn lên. Tất cả giờ đây chỉ còn là kỷ niệm, sự nhớ nhung của “đoạn đường tuổi thơ xa lắc năm đó”, sự thèm khát được nhỏ lại như năm đó, để có thể tự tung tự tác trải nghiệm tuổi thơ thêm lần nữa
Bài thơ tiếng trống trường là bài thơ có sức hấp dẫn vô cùng to lớn đối với chúng ta. Nó không chỉ nhắc cho chúng ta nhớ về một tuổi vô cùng trong sáng mà nó còn cho chúng ta thấy được sự thiêng liêng và quan trọng của tiếng trống trường. Mỗi lần đọc lại bài thơ là một lần mình rưng rưng nước mắt muốn quay trở về mái trường xưa để thăm lại thầy cô, thăm lại chiếc trống da trâu sờn cũ. Dù có là bao lâu đi chăng nữa thì chúng ta không thể nào quên được tiếng trống năm ấy vang vọng trong tiềm thức của mình. Ước muốn được gặp lại bạn bè, được về thăm thầy cũ sau bao năm cách biệt của nhà thơ cũng chính là ước muốn của mỗi chúng ta. Những khổ thơ liên tiếp nhau đều bắt đầu bằng nghi vấn: “sao chẳng về tụ lại”, “sao chẳng thể thêm lần gặp nữa”, “sao chưa đến tìm nhau bè bạn”, “sao không thể cùng về thăm thầy cũ”… mà sao da diết khôn nguôi:
“Vừa mới đấy đã bao năm cách biệt
Bạn bè ơi giờ ở những nơi đâu
Nghe tiếng trống sao chẳng về tụ lại
Trước sân trường ríu rít nắm tay nhau”
Thầy cô là những người đã dìu dắt ta từ những năm đầu tiên của cuộc đời đi học. Thầy cô đã chắp cánh ước mơ, hoài bão tươi đẹp về tương lai, cho ta niềm tin vào cuộc sống. Phải chăng những điều hay lẽ phải, những nét đẹp trong tâm hồn của mỗi con người đều được khơi nguồn từ tay những người hướng đạo. Để làm tròn sứ mệnh cao cả của mình, “người lái đò’’ đã phải vượt qua bao nhiêu gian nan vất vả, phải chống chọi những khi có “mưa to”, “gió lớn” để đưa chuyến đò cập bến thành công. Rồi khi đã đưa được khách qua sông, “ người đưa đò” lại quay về bến bên kia để tiếp tục thực hiện sứ mệnh cao cả ấy. Và cứ thế, cứ thế, những người thầy đã dành cả cuộc đời để dạy dỗ cho tất cả những đứa con thân yêu mà không quản khó khăn, mệt mỏi. Cho dù phải thức khuya để miệt mài soạn giáo án, cho dù ngày qua ngày họ chỉ mãi lặp đi lặp lại những công thức, những bài giảng hàng nghìn, hàng vạn lần nhưng họ vẫn không buồn chán, bởi vì trong trái tim họ chỉ có duy nhất một khát khao là dạy dỗ những lớp trẻ thành người.
Cuối cùng, chủ đề của bài thơ là tri thức. Mái trường là nơi chứa đựng tri thức, là nơi chúng ta học hỏi và phát triển. Tiếng trống trường là biểu tượng của sự khởi đầu, của việc học tập và rèn luyện. Bài thơ gợi lên trong chúng ta những suy nghĩ về giá trị của tri thức và vai trò quan trọng của mái trường trong việc truyền đạt tri thức đến chúng ta.
Qua đây, ta thấy được sự xuất sắc của tác giả Chử Văn Long khi đã sáng tác ra bài thơ này. Chủ đề của bài thơ đã khiến hàng ngàn người muốn quay trở lại mái trường xưa để được nghe lại tiếng trống năm ấy. Tiếng trống mà bất kì học sinh nào cũng được nghe qua, tiếng trống thúc giục chúng ta mỗi mùa thi đến và tiếng trống ấy mãi mãi tồn tại trong tâm trí của những ai đã và đang ngồi trên ghế của nhà trường. Và đối với những bạn còn đang là học sinh thì hãy trân trọng những khoảnh khắc tươi đẹp này. Bởi khi đã trưởng thành hơn thì cuộc sống sẽ có nhiều bộn bề khiến chúng ta cảm thấy mệt mỏi, sẽ không còn những khoảng thời hồn nhiên khi còn là học sinh. Chúng ta phải biết trân trọng dù đó chỉ là những khoảnh khắc nhỏ bé nhất.
Bài thơ nhắn nhủ chúng ta về đạo lý “tôn sư trọng đạo”, hãy luôn khắc ghi, nhớ ơn công lao của thầy cô, những người đã và đang cống hiến cả cuộc đời mình cho sự nghiệp trông người. Bài thơ “Tiếng trống trường” của Chữ Văn Long là sự nhớ nhung về quãng thời gian học trò, tình cảm và tri thức. Bài thơ mang đến cho người đọc những cảm xúc chân thành và những suy nghĩ về giá trị của mái trường và tri thức.
