Sở GD-ĐT Thừa Thiên- Huế
Trường THPT Chuyên Quốc Học
ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI
CÁC TRƯỜNG THPT CHUYÊN VÙNG DUYÊN HẢI VÀ ĐBBB LẦN THỨ 8
MÔN: NGỮ VĂN 10
THỜI GIAN: 180 PHÚT
Câu 1 (8 điểm)
Suy nghĩ của anh/chị về câu nói: Một cánh én nhỏ chẳng làm nên mùa xuân.
Câu 2 (12 điểm)
Chế Lan Viên viết:
“Cái kết tinh của một vần thơ và muối bể
Muối lắng ở ô nề và thơ đọng ở bề sâu.”
( Đối thoại mới– Chế Lan Viên)
Anh/ chị hiểu như thế nào về chất muối trong mỗi vần thơ mà Chế Lan Viên quan niệm? Hãy tìm thứ muối thơ qua một bài thơ trung đại mà mình yêu thích trong chương trình Ngữ văn lớp 10.
…………………………Hết………………………..
HƯỚNG DẪN CHẤM
Câu 1 (8 điểm)
- Yêu cầu
I.Về kĩ năng
– Học sinh biết cách làm bài nghị luận xã hội về một vấn đề tư tưởng, đạo lý. Vận dụng linh hoạt và phù hợp các thao tác lập luận. Đưa ra được cá ý kiến riêng sắc sảo, thuyết phục.
– Bài viết có bố cục chặt chẽ, hệ thống luận điểm, luận cứ rõ ràng, mạch lạc.
– Không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp…
- Về kiến thức
Hướng dẫn chấm chỉ nêu những định hướng chính. Đây là đề mở, học sinh có thể có những cách làm khác nhau. Tuy nhiên dù làm theo cách nào cũng phải gắn với ý nghĩa hàm ẩn của câu nói…
Dưới đây là một số gợi ý mang tính định hướng:
– Mùa xuân là sự hợp sắc, hợp âm của muôn vàn cảnh vật, yếu tố khác nhau…; một cánh én nhỏ chưa đủ để làm nên mùa xuân kì diệu. Mùa xuân cuộc đời được tạo nên từ nhiều nhân tố; muốn làm việc lớn phải có cộng sự từ nhiều người tâm huyết, sức mạnh tập thể được tạo nên từ vai trò của từng cá nhân…
– Một cánh én nhỏ chẳng làm nên mùa xuân nhưng nếu thiếu đi cánh én nhỏ thì liệu mùa xuân có còn hương sắc trọn vẹn. Không thể có đàn én nếu thiếu đi từng cánh én; một hạt cát không làm nên sa mạc nhưng nếu thiếu mỗi hạt cát gộp lại liệu có còn sa mạc. Dẫu biết rằng một người đâu phải nhân gian, dẫu biết rằng một cánh én nhỏ chẳng làm nên mùa xuân… nhưng bạn có thể hòa vào đất trời để mang mùa xuân yêu thương đến cho nhân loại…
– Bàn về vai trò, giá trị, vẻ đẹp, tầm quan trọng của cá nhân và của tập thể; mối quan hệ giữa cái riêng và cái chung, mỗi người và mọi người…
- Biểu điểm
– Điểm 7-8 : Học sinh trình bày một cách thuyết phục hai yêu cầu về kĩ năng và kiến thức. Bài viết sáng tạo, có những kiến giải, quan điểm riêng độc đáo.
– Điểm 5-6: Đáp ứng tương đối các yêu cầu về kiến thức, kĩ năng, mắc vài lỗi nhỏ…
– Điểm 3- 4: Học sinh trình bày một nửa yêu cầu về kiến thức, vi phạm nhiều lỗi kĩ năng.
– Điểm 1-2: Chưa hiểu yêu cầu của đề, mắc nhiều lỗi kĩ năng…
Câu 2 ( 12 điểm)
- Yêu cầu
- Về kĩ năng
- Có kĩ năng làm bài nghị luận văn học: Kết cấu sáng rõ, lập luận chặt chẽ, thuyết phục; văn phong lưu loát, giàu cảm xúc và trí tuệ, cách viết sáng tạo.
- Trình bày rõ ràng, chữ viết sạch đẹp, không mắc lỗi chính tả…
II.Về kiến thức
Thí sinh có thể làm bài theo nhiều cách khác nhau, song về cơ bản cần đảm bảo những nội dung chủ yếu sau:
- Giải thích
- Đây là một quan niệm về hành trình sáng tạo và giá trị chân chính của thơ ca.
- Chế Lan Viên so sánh hành trình lao động, sáng tạo nghệ thuật giống như quá trình làm muối của người lao động.
- Để có được hạt muối trắng tinh, người lao động phải trải qua nhiều công đoạn nhọc nhằn. Sáng tạo nghệ thuật nói chung, thơ ca nói riêng cũng như thế. Để có được bài thơ hay, kết tinh giá trị sâu sắc, nhà thơ phải trải qua quá trình lao động nghiêm túc, công phu bằng niềm say mê, tâm huyết. Muối thơ– chất thơ tinh tuý- giá trị đích thực của thơ chính là sản phẩm kết tinh trong đó tài năng, tâm hồn… của người nghệ sĩ.
- Muối thơ được thể hiện trên hai phương diện nội dung tư tưởng và hình thức nghệ thuật. Tất cả phải mới mẻ, sâu sắc, lôi cuốn…
- Phân tích- chứng minh
Thí sinh chọn và phân tích một bài thơ trung đại (đã được học hoặc đọc thêm) trong chương trình Ngữ văn lớp 10. Trong quá trình phân tích cần chỉ ra cho được chất muối- muối thơ trong bài thơ. Nghĩa là chỉ ra được những nét đặc sắc, nổi bật làm nên giá trị – sức hấp dẫn của thi phẩm. Chất muối ấy được thể hiện trên hai phương diện: Nội dung tư tưởng và nghệ thuật.
- Về nội dung tư tưởng: Thí sinh chỉ ra được nét sâu sắc, mới mẻ về nội dung tư tưởng bài thơ, thể hiện quan điểm,thái độ, nhân cách, tâm hồn, lẽ sống, thông điệp gửi gắm… của tác giả.
- Về nghệ thuật: Thí sinh phát hiện được những nét đặc sắc về mặt nghệ thuật qua cách sử dụng từ ngữ, hình ảnh, giọng điệu, phép tu từ, kết cấu…
- Khẳng định: Để có được muối thơ này, nhà thơ đó phải là người có nhân cách lớn, trái tim nhạy cảm, mãnh liệt, thiết tha với cuộc đời,
trí tuệ uyên bác…
3.Bàn luận
– Đây là quan niệm xác đáng của Chế Lan Viên về hành trình sáng tạo và giá trị đích thực của thơ ca.
– Để có thơ hay, yêu cầu đặt ra đối với người nghệ sỹ là phải lao động nghiêm túc, sáng tạo say mê, phải lao tâm khổ trí, lặn ngụp vào bề sâu hiện thực cuộc sống để đem đến cho người đọc những gì tinh tuý nhất của thơ ca.
– Người đọc đến với thơ bằng tất cả tình yêu mến. Sự nâng niu, trân trọng tài năng, công sức của người nghệ sĩ; phải phát hiện và cảm nhận được chất muối của thơ và cao hơn nữa là để đồng sáng tạo với tác giả…
- Biểu điểm
– Điểm 11- 12: Bài làm đáp ứng hầu hết các yêu cầu nói trên. Văn viết sáng tạo, có chính kiến sắc sảo…
– Điểm 9- 10: Bài viết bám sát đề, đáp ứng hầu hết các yêu cầu trên, còn mắc vài lỗi về diễn đạt…
– Điểm 7- 8: Đáp ứng được yêu cầu đề ra, triển khai ý được song chưa sâu sắc, lập luận chưa chặt chẽ, sáng rõ, mắc nhiều lỗi trong diễn đạt.
– Điểm 5-6: Hiểu vấn đề song triển khai ý còn nghèo, văn viết thiếu thuyết phục, mắc nhiều lỗi.
– Điểm 3-4: Bài làm sơ sài, thiếu trọng tâm, sa vào phân tích bài thơ tuần tuý…, mắc nhiều lỗi diễn đạt.
– Điểm 1-2: Không hiểu đề, viết lan man…
– Điểm 0: không làm bài.
………….Hết…………
Người ra đề và hướng dẫn chấm: Trần Văn Toản
Giáo viên Chuyên Văn trường THPT Chuyên Quốc Học Huế
ĐT: 0976 214 907
