Tài liệu ôn thi học sinh giỏi môn văn lớp 12. Bộ đề luyện thi học sinh giỏi có đáp án.
Đề bài :
Bàn về nghề văn, có người đã mượn một câu thơ trong Truyện Kiều của Nguyễn Du : “Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài” . Nhưng có người lại cho rằng : “Văn chương trước hết phải là văn chương” .
Anh /chị hãy bình luận ý kiến trên
I.Mở bài
-Bản chất của nghệ thuật là sáng tác ,người nghệ sĩ phải có tâm huyết và tài năng
-Giới thiệu hai ý kiến trong đề bài .
II.Thân bài
1.Giải thích
-“Tâm” là tâm hồn , tình cảm , tấm lòng của người nghệ sĩ đối với con người và cuộc đời .
–Vì sao phải có cái tâm ? cái tâm là yếu tố trước hết của nghệ thuật , là điều không thể thiếu trong tác phẩm của người nghệ sĩ . Không có một tấm lòng trước cuộc đời người nghệ sĩ sẽ không có những rung cảm chân thật , mãnh liệt . Người đọc trân trọng trí tuệ nhưng trước những trái tim cao cả thì lại càng trân trọng , yêu quý hơn. Có người đã nói : “Trước một trí tuệ vĩ đại tôi cúi đầu , trước một trái tim vĩ đại tôi quỳ gối”.
-“Tài” là tài năng của người nghệ sĩ . Cái tài của người nghệ sĩ một phần do thiên phú , một phần do quá trình rèn luyện , trau dồi mà có .
-Trong văn chương , chữ tâm chiếm một vai trò rất lớn nhưng không thể phủ định , quên đi tài năng của người nghệ sĩ . Không có tài năng , không thể gọi đó là văn chương . Phải có cả hai yếu tố “tâm” và “tài” thì nhà văn mới tạo nên một tác phẩm thật sự có giá trị .
Ý kiến “Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài” là đề cao chữ tâm nhưng vẫn khẳng định vị trí tài năng , khẳng định cái thiên phú của người cầm bút . Có thể nói ý kiến này đã bao quát cả quá trình sáng tạo ra tác phẩm nghệ thuật , đặt ra yêu cầu lớn với người nghệ sĩ , phải kết hợp giữa cái tài năng với cái tâm huyết của mình .
-Nhưng khi đề cao cái tâm lại cần chú ý đến quan niệm cho rằng : “Văn chương trước là văn chương” . Quan niệm này có đối lập với quan niệm “Chữ tâm kia mới bằng ba chữ tài” của Nguyễn Du hay không ? Một bên đề cao cái tâm , cái lòng của người nghệ sĩ ; một bên lại đặt ra “Văn chương trước hết là văn chương” . Nếu chú ý đến hai chữ “trước hết” thì ý kiến này muốn chỉ muốn khẳng định tác phẩm văn học trước hết phải có chất nghệ thuật . Một tác phẩm nghệ thuật mà không có chất văn chương thì không còn là tác phẩm văn học nữa rồi mà nó sẽ là một thứ thuyết giáo , một sự thật lịch sử , là một bản sao chép cuộc đời…
-Như vậy , ý kiến “Văn chương trước hết là văn chương” không phải là sai nhưng chưa đầy đủ . Văn chương phải đặt song hành tài năng và tâm huyết của người sáng tạo nghệ thuật . Nếu tác phẩm chỉ có “văn chương” mà không có tấm lòng thì chỉ như một bông hoa đẹp mà vô hương .Phải có cái tâm trong sáng cao đẹp thì tài năng mới tỏa sáng . Đọc một câu văn , ta ngạc nhiên khâm phục trước sự sử dụng câu chữ tài tình của tác giả ; đọc một cuốn truyện ta cảm thấy thích thú trước sự sắp đặt những tình tiết bất ngờ của nhà văn …Và đằng sau những hấp dẫn về văn chương ấy ta nhận ra được tấm lòng thiết tha của tác giả thì câu chuyện ấy sẽ đọng lại trong tâm trí ta sâu sắc biết bao !. Như vậy “Văn chương trước hết là văn chương” nên hiểu theo một cách thật đầy đủ là bao hàm cả tài năng và tâm huyết của người cầm bút . Thiếu một trong hai yếu tố ấy thì “văn chương” đâu còn là văn chương nữa .
2.Bình luận và chứng minh
-Không thể coi “Văn chương trước hết là văn chương” mà cái “trước hết” ấy phải là tấm lòng , tư tưởng của người nghệ sĩ . Nguyễn Tuân cũng từng quan niệm : “Văn chương trước hết là văn chương , nghệ thuật trước hết phải là nghệ thuật”, nhưng cũng chính ông , hơn ai hết đã suốt đời cống hiến cho một nền nghệ thuật vì con người . Mỗi tác phẩm của ông của ông đều hướng con người tới “thiên lương”.
-Tài năng và tâm huyết , là hai yếu tố không thể tách rời trong sáng tạo nghệ thuật . Cái tài nhờ cái tâm để “cháy lên” . Cái tâm nhờ cái tài mà “tỏa sáng”.Đưa hết tâm linh vào sáng tác , suy nghĩ , dằn vặt , trăn trở cho những vấn đề cuộc sống , người nghệ sĩ sẽ có được những giây phút “xuất thần” , tài năng sẽ bừng sáng . Lec-môn-tốp nói : ‘Có những đêm không ngủ , mắt rực cháy và thổn thức , lòng tràn ngập nhớ nhung …khi đó tôi viết”. Nhà thơ Tố Hữu : “Mỗi khi có cái gì chất chứa trong lòng , không nói ra , không chịu được thì lại thấy cần làm thơ”
-Nhà văn phải là người “đi tìm cái hạt ngọc ẩn dấu sâu trong tâm hồn con người”(Nguyễn Minh Châu). Quá trình “đi tìm” ấy không đơn giản , người nghệ sĩ ngoài cái tâm ra , phải có tài năng nắm bắt , khám phá , phải nhận ra viên ngọc quý lấp lánh bên trong . Cái tài đi liền với cái tâm. Anh không thể trở thành nhà văn nếu anh không có tài năng , nhưng để trở thành một nhà văn vĩ đại thì không chỉ cần có tài năng mà nhất thiết phải có một cái tâm cao quý . Viên Mai nói : “Tài gia tình chi phát, tài thịnh tình tắc thâm” (tài là ở tình phát ra , tài cao ắt tình sâu)
-Chứng minh
+Nguyễn Du viết Truyện Kiều bằng tài năng xuất sắc nhưng cũng chính là bằng “Những điều trông thấy mà đau đớn lòng”
- Tài năng qua miêu tả tâm trạng , cảnh vật , ngôn ngữ …
- Tấm lòng thể hiện ở chỗ lên án , tố cáo xã hội phong kiến tàn bạo chà đạp nhân phẩm con người , đau nỗi đau của người phụ nữ …
+Nam Cao là nhà văn có cái tài và cái tâm hết sức nhuần nhuyễn . Mỗi từ , mỗi chữ, mỗi chi tiết , mỗi cốt truyện… của ông , chỗ nào cũng thấm nhuần tình cảm , tấm lòng của nhà văn .
- Chính tài năng và tâm huyết ấy đã giúp Nam Cao dựng lên một Đời thừa , một Trăng sáng , một Sống mòn với những cuộc sống “áo cơm ghì sát đất” để người đọc cùng đau đớn nỗi đau của nhân vật , dằn vặt , trăn trở trước mỗi số phận , mỗi cuộc đời …(phân tích sự dằn vặt của Hộ )àĐó chính là cái tâm luôn giữ vững niềm tin vào con người của Nam Cao đã khiến nhà văn hiểu sâu xa cuộc vật lộn giữa cái thiện và cái ác, giữa lí trí cao cả và dục vọng thấp hèn của mỗi con người , nhận ra khát vọng hướng về ánh sáng của con người.
- Trong truyện ngắn Chí Phèo khi dựng lên hình ảnh “con quỷ dữ của làng Vũ Đại”, Nam Cao vẫn phát hiện ra ánh sáng lương tri còn le lói trong con người Chí , để có lúc nó bùng cháy lên dữ dội , mãnh liệt “Ai cho tao lương thiện?’, “Làm thế nào …trên mặt này?”…Câu hỏi đau đớn ,nhức nhối ấy của Chí , phải chăng cũng chính là câu hỏi xoáy vào lòng NC về số phận của những con người .
+Nam Cao được xếp vào hàng những nhà văn lớn của chúng ta vì những tác phẩm của ông đả sinh ra từ tài năng , nước mắt , từ khát vọng hạnh phúc của con người và sự thấu hiểu con người : “Chao ôi ! Đối với những người xung quanh ta nếu ta không cố tâm mà tìm hiểu họ , ta chỉ thấy họ gàn dở , ngu ngốc , xấu xa , bần tiện…toàn những cớ để ta ta tàn nhẫn , không bao giờ ta thấy họ đáng thương, không bao giờ ta thương”
+Nguyễn Minh Châu là nhà văn luôn “đi tìm cái hạt ngọc ẩn dấu sâu trong tâm hồn con người”(chứng minh qua tác phẩm Mảnh trăng cuối rừng , Chiếc thuyền ngoài xa)
III.Kết luận
-Mỗi nghệ sĩ có một cá tính sáng tạo riêng, nhưng điều không thể thiếu của một nghệ sĩ đó là cái tài và cái tâm. Cái tài và tâm là vấn đề đặt ra với người nghệ sĩ muôn đời, dù xưa hay nay, phương Đông hay phương Tây ……
– Người nghệ sĩ muốn tác phẩm của mình bất hủ với thời gian thì phải mở lòng ra với cuộc đời, vì cuộc đời.
Xem thêm Bộ đề luyện thi học sinh giỏi môn văn có đáp án : http://vanhay.edu.vn/hoc-sinh-gioi
Dạng đề nghị luận ý kiến bàn về văn học :http://vanhay.edu.vn/tag/nghi-luan-y-kien-ban-ve-van-hoc
