Nhắc đến thể loại “thần thoại” đặc biệt là thần thoại Hy Lạp, người ta thường nhắc ngay đến những truyện mang tính chất hoang đường ảo tưởng nhưng trong đó cũng chứa đựng nhiều yếu tố có giá trị quan trọng về nhiều mặt, dù đã ra đời từ rất lâu nhưng nó vẫn là thể loại nổi tiếng và hết sức hấp dẫn, mang sức sống lâu bền cho đến ngày nay, trên khắp thế giới. Ta biết đến truyện thần thoại tác phẩm với sự xuất hiện biết bao những vị thần, anh hùng mang sức mạnh phi thường cùng sứ mệnh thiêng liêng đối với nhân loại. Một trong những anh hùng hội tụ đầy đủ những phẩm chất cao đẹp cùng sức mạnh đáng ngưỡng mộ ấy phải kể đến Hê-ra-clét. Trong “Hê-ra-clét đi tìm táo vàng” người đọc hoàn toàn được đón nhận cách lí giải mới, nhận thức mới về nguồn gốc của loài người, của vũ trụ, khắc họa thành công hình ảnh ấy, hình ảnh một anh hùng Hê-ra-clét với hình hài của một con người nhưng mang năng lực của một chiến thần với những chiến công vang dội.
Vũ Ngọc Khánh trong công trình chủ biên của mình là Kho tàng thần thoại Việt Nam đã đưa ra nhận định: “Thần thoại là hình thức sáng tác của con người thời đại xa xưa, nó thể hiện ý thức muốn tìm hiểu vũ trụ, lí giải vũ trụ và chinh phục vũ trụ của con người”. Thần thoại bao gồm những truyện kể dân gian về các vị thần, những nhân vật anh hùng, các nhân vật sáng tạo văn hóa, phản ánh nhận thức, cách lí giải của con người cổ đại về các hiện tượng trong thế giới tự nhiên và xã hội, phản ánh quan niệm của người thời cổ về nguồn gốc của thế giới và của đời sống con người. Thần thoại Hy Lạp đóng vai trò rất quan trọng trên thế giới, tầm ảnh hưởng sâu rộng đến văn minh nhân loại. Nội dung của thần thoại Hy Lạp kể về nguồn gốc thế giới, ý nghĩa tín ngưỡng hay các lễ nghi tôn giáo, những chiến công của các vị thần hay người anh hùng có hình dạng và hành động phi thường, có khả năng biến hóa khôn lường. Hê-ra-clét một kiểu nhân vật anh hùng mang một sức mạnh “sánh tựa thần linh”, con riêng của thần Dớt và bị nữ thần Hê-ra – vợ của cha mình thù ghét, là một con người mang hình thể khỏe mạnh dù gặp phải rất nhiều thử thách khó khăn ngay từ nhỏ đến lớn nhưng Hê-ra-clét đều không những không bị hãm hại hay bị diệt trừ mà còn giúp mình khám phá ra sức mạnh tiềm tàng. Một con người với đầy đủ phẩm chất của một bậc “trang anh” dễ dàng đạt được nhiều chiến công vang dội dù vượt qua mọi hành trình trắc trở, hành trình đi tìm những quả táo – chiến công thần kì cuối cùng của Hê-ra-clét trong “Hê-ra-clét đánh dấu một cột mốc quan trọng và cũng hoàn toàn bộc lộ được vẻ đẹp của chàng.
Hê-ra-clét với sự dũng cảm, gan dạ khó ai sánh bằng. Một chàng trai bị chính mẹ kế của mình hãm hại phải làm đầy tớ trong suốt 12 năm cho một ông vua ốm yếu, hèn nhát, phải cung phụng làm theo mọi điều ông ta sai khiến, biết hành trình đi tìm những quả táo vàng hết sức gian truân nhưng Hê-ra-clét chẳng ngại ngần hay nao núng, dứt khoát vượt qua ngàn chông gai để mong tới đích đến viên mãn. Một mình không cần sự giúp đỡ hỗ trợ của ai, bằng năng lực của bản thân để lên đường. “Vườn táo này ở đâu? Người kể thì nhiều nhưng người đi xem ra chưa thấy có một ai. Khi vườn nơi trồng cây táo vàng rất thâm nghiêm. Nữ thần Hera giao khu vườn cho một con rồng tên là La Đông canh giữa. Một con rồng có tới trăm cái đầu…có người kể không phải là La- Đông có một trăm cái đầu mà chỉ có một thôi, nhưng đặc biệt nó không lúc nào ngủ cả, mắt nó lúc nào cũng mở trừng trừng. Cẩn thận hơn Hê- ra còn giao cho ba chị em tiên nữ Nanh- phơ (Chiều Hôm) trông coi.” Một Khu vườn rất bí ẩn, ít ai biết đến và đặc biệt được trông coi rất cẩn thận lại càng tô đậm thử thách khó khăn cho Hê-ra-clét. Đích đến chông gai mà hành trình chẳng hề dễ dàng, chàng trai lần lượt qua mọi thử thách, Giết con sư tử ở nê-mê, giất mãng xà Hi-drơ ở Léc-nơ, bắt sống bò mọng ở đảo Crét, giao đấu với hai cha con thần chiến tranh A- rét, đi tìm thần biển nê- rê để hỏi đường, phải đi ngược lên miền cực bắc, phải băng qua vùng sa mạc nóng như thiêu như đốt, đến khi đặt chân đến đất nước Ai Cập ,suýt bị vua Ai Cập bắt làm vật hiến tế. Người anh hùng đã chiến đấu để giải thoát cho mình và tiếp tục lên đường. Thử thách cứ ùn ùn đập đến, thế nhưng chẳng có gì làm khó được người, không bỏ cuộc, không than vãn, không nản chí thay vào đó là một ý chí một tinh thần quyết tâm nghị lực vượt qua trùng trùng khó khăn thử thách. Dường như những gian truân gặp trên đường đời, dù có to lớn, có mạnh mẽ đồ sộ đến mức nào cũng đều dễ dàng bại trận trước những phẩm chất ý chí cao cả của con người. Những tính cách ấy, những vẻ đẹp ấy đã giúp Hê-ra-clét đến gần hơn tới đích. Nào đâu chỉ nhiêu đấy là đủ cho sự chiến thắng giương cao, sự kiên trì trong vị anh hùng cũng được phát huy cao độ và trở thành một vũ khí tối tân giúp anh ta chiến thắng trong những cuộc chiến đấu gay cấn khó nhằn, “Cuộc giao đấu giữa Hê-ra-clét với Ăng- tê diễn ra vô cùng quyết liệt. Ba lần Hê-ra-clét quật Ăng-tê ngã xuống đất, tưởng Ăng-tê chết hẳn vậy mà chỉ thoáng một cái, Ăng- tê lại bật dậy, tiếp tục giao đấu Hê-ra-clét”, sự nhẫn nại, quyết tâm chiến đấu in hằn trong tim khiến Hê-ra-clét chẳng thể gục ngã hay nao núng, không chỉ vậy người còn nhờ tài trí của mình, bình tĩnh tìm kiếm những sơ hở rồi chiến thắng, tại đây bằng việc phát huy sự thông minh, nhạy bén, mưu trí với tài năng suy luận của mình, “người thông minh là người biết tạo ra cơ hội” Hê-ra-clét đã dễ dàng tìm ra điểm mạnh của đối thủ, quyết loại từ “lá bùa hộ mệnh” của Ăng- tê, “Lừa một miếng sơ hở, Hê-ra-clét gồng mình nhấc bổng Ăng-tê lên cho chân lìa khỏi mặt đất rồi chàng xoay ngược đầu Ăng-tê xuống. Lần này thì Ăng -tê chết thật, chết không cách gì cứu vãn được. Đành chịu để nó thiệt phận trong đôi tay rắn như sắt của Hê-ra-clét”. Cuộc giao đấu vô cùng gay cấn, quyết liệt , một lần làm tỏa sáng Hê-ra-clét – một sức mạnh phi thường Hê-ra-clét ba lần quật Ăng-tê, gồng mình nhấc bổng Ăng-Tê chiến đấu quật cường, một sự thông minh sáng dạ, thông minh cho đến thử thách cuối cùng, tỉnh táo trong mọi tình huống. Trong việc Thần Át Lát sau khi lấy được ba quả táo vàng thì nảy sinh ý nghĩ đen tối, vẫn là một Hê- ra-clet hoàn toàn tỉnh táo và nhạy bén đoán được ngay không để lời lẽ khôn khéo mềm mỏng làm ảnh hưởng và chàng cũng dùng sự thông minh của mình để khiến Vị thần Át- lát phải thua cuộc , cuộc đấu trí giữa Hê- ra-clet và thần Át -lát chứng minh cho chúng ta thấy Hê- ra-clet không chỉ là vì thần có sức mạnh vĩ đại, dũng cảm kiên cường mà còn tô đậm sự thông minh, khôn khéo và tài trí. Trong cuộc giúp đỡ cho vị thần Át-lát ấy, chàng anh hùng một lần nữa chứng minh được sức mạnh phi thường bền bỉ của mình, Hê-ra-clét đỡ lấy bầu trời cho thần Át- lát, ghé vai vào giơ lưng ra chống đỡ bầu trời, “Một sức nặng ghê gớm, chưa từng thấy, đè lên vai và lưng người con trai của thần Dớt Vĩ Đại. Gân cốt trong người chàng như căng ra. Khỏe mạnh như chàng mà khi ghé vai vào chống đỡ còn loạng choạng, mồ hôi ra như tắm”. Nhờ nữ thần A-tê-na lúc nào cũng ở bên người con trai yêu quý của thần Dớt để truyền thêm sức lực cho chàng. Một con người bằng xương bằng thịt giờ đây có thể dang tay để đỡ lấy bầu trời nặng trĩu to lớn kia, không có sức mạnh phi thường, không có sự kiên trì thì xem ra khẳng định đó là việc quá sức, quá hoang đường. Hê-ra-clét trở thành một anh hùng mang sức mạnh vô thường vô biên thật đáng ngưỡng mộ. Một chàng trai với đủ nghị lực đủ thông minh đủ sức mạnh lại mang thêm một trái tim nhân hậu sẵn sàng xả thân cứu những người gặp nạn như Hê-ra-clét hoàn toàn toát lên một vẻ đẹp sáng chói tựa châu báu lung linh và đầy giá trị. Chàng cứu vị ân nhân của mình không cần đắn đo suy nghĩ, chặt tung xiềng xích giải phóng Prô-mê-tê, hành động bộc phát ra từ lòng yêu thương trân trọng con người, vì con người mà sẵn sàng lăn xả, sẵn sàng giúp đỡ dù biết mọi chuyện sẽ chẳng hề dễ dàng, chàng cứu Prô-mê-tê bị xiềng là đang cứu cho con người tự do chân chính, Prô-mê-tê là một biểu tượng khẳng định sức mạnh của con người trong cuộc đấu tranh cho văn minh, tự do, hạnh phúc. Prômêtê bị xiềng nhưng không xiềng xích nào trói buộc được, giam giữ được lý tưởng cao quý của Prômêtê, càng chịu đau khổ nhường nào thì càng bất tử mà mạnh mẽ nhường đấy, Sự đấu tranh không khoan nhượng, không khuất phục trước kẻ thù. Hê-ra-clét là hiện thân của một con người có đầy đủ phẩm chất và năng lực: gan dạ, dũng cảm, mạnh mẽ, đầy thông minh, mưu trí, bản lĩnh vượt qua những thử thách, những gian truân trong cuộc sống và luôn kiên trì trên con đường đi tìm và đấu tranh cho tự do. Cuộc giải thoát cho Prô- mê-tê, vị thần ân nhân của loài người là minh chứng cho thấy tinh thần xả thân sẵn sàng cứu giúp những khổ nạn, hiện thân cho tinh thần quả cảm, lòng nhân ái của con người, là hình tượng tiêu biểu cho sức mạnh thể chất và tinh thần của người anh hùng cổ đại với những chiến công phi thường.
“Hê-ra-clét đi tìm táo đỏ” đây là một văn bản thần thoại Hy Lạp nổi tiếng phản ánh nhận thức và cách lí giải của con người thời cổ đại về nguồn gốc của loài người, nguồn gốc của lửa. Tác phẩm khắc họa thành công hình ảnh người anh hùng Hê-ra-clet dũng cảm, tài giỏi, nhanh trí và đầy bản lĩnh, gặp khó khăn vẫn không bỏ cuộc, cho thấy quyết tâm chinh phục mục tiêu của những người anh hùng cổ đại, và có tính liên hệ tới xã hội hiện nay, khuyến khích con người nên nỗ lực, cố gắng để chạm tới mục tiêu. Truyện thể hiện được những đặc điểm của thần thoại việc xây dựng cốt truyện logic, các sự việc liên quan và móc nối với nhau, cách xây dựng nhân vật anh hùng điển hình cùng lời văn, ngôn từ phù hợp đan xen giữa lời của người kể chuyện và lời của nhân vật, tạo nên sức hấp dẫn và giá trị của câu chuyện tới tận ngày nay. Hình ảnh, nhân vật được nhắc tới mang tính tượng trưng, thể hiện quan niệm của con người cổ đại về thế giới. Hê-ra-clét thật sự xứng đáng với cái danh anh hùng với vẻ đẹp riêng biệt, một con người bình thường nhưng mang sức mạnh phi thường.
Thần thoại Hy Lạp cho chúng ta hiểu biết hơn về trí tuệ, trí tưởng tượng phong phú của người Hy Lạp thời cổ đại. Sức hấp dẫn đặc biệt của thần thoại Hy Lạp đã làm nên sự trường tồn của di sản văn hóa này cho đến tận ngày nay. “Hê-ra-clét đi tìm cá vàng” hay hình tượng nhân vật Hê-ra-clét đều là những sản phẩm đặc sắc đem lại cho người đọc những cái nhìn mới mẻ, nhân thức sâu rộng hơn về thế giới loài người, dù hoang đường dù thần thoại những đây vẫn là thể loại thể hiện những nét độc đáo cùng ấn tượng khó có thể phai nhòa.
