Đề bài: Phân tích, đánh giá bài thơ “Mùa hoa mận” của Chu Thùy Liên
Bài làm
Nếu phải tìm một bản nhạc hay nhất, có lẽ tôi sẽ chọn văn chương. Bởi chỉ khi đến với văn chương, người nghệ sĩ mới được tự do để trái tim dẫn dắt, được thể hiện quan niệm và cảm xúc của chính mình và rồi mang đến cho người đọc biết bao giai điệu cảm xúc với nhiều cung bậc. Và nhà thơ Chu Thùy Liên đã để tác phẩm Mùa Hoa Mận của mình là nốt ngân đầy sáng tạo trong bản hòa tấu của văn học.
Mùa xuân, sự khởi đầu của vạn vật sinh sôi. Xuân của đất trời, xuân của con người. Xuất hiện như là dấu hiệu báo trước mùa xuân, ta đã quen với sắc hồng thắm của hoa đào, vàng tươi của hoa mai. Mùa xuân tây bắc say đắm lòng người bởi trùng trùng thung lũng núi, bát ngát mây trời, bồng bềnh sương khói và đặc biệt là muôn vàn loài ha đua nhau khoe sắc, tạo thành những rừng hoa, đồi hoa bạt ngàn. Nổi bật nhất, ấn tượng nhất có lẽ là những cánh rừng hoa mận, sắc trắng của loài hoa này như bừng sáng cả không gian núi đồi. khung cảnh ấy đã đi vào dòng thơ của Chu Thùy Liên tạo nên những giai điệu tràn đầy cảm xúc.
“ Cành mận bung cánh muốt
Lũ con trai háo hức chơi cù
Lũ con gái rộn ràng khăn áo
Bóng bay nâng ước mơ con trẻ.”
“Cành mận bung cánh muốt
Giục mẹ xôn xang lá, gạo
Giục cha vui lòng căng cánh nỏ
Giục người già bản hối hả làm đu.”
Mùa xuân ở Tây Bắc cuốn hút với khói mờ sương tỏa, với màu trắng tinh khiết của hoa ban, hoa mai, hoa mơ, hoa mận trên khắp các nẻo đường, với từng chồi non lộc biếc nhú lên trên những thân cây xù xì, với rực rỡ sắc áo của trẻ em vùng đồng bào dân tộc, với vẻ đẹp ngây ngất của các cô sơn nữ… Tất cả đều nguyên sơ, mộc mạc nhưng sâu sắc và đi vào tâm cam đến lạ. Xuân nơi vùng cao Tây Bắc không ồn ào náo nhiệt kiểu thành thị mà đến lặng lẽ, yên bình, nên thơ. Tết của mỗi dân tộc mang những đặc trưng khác nhau nhưng tựu chung lại tết là dịp gia đình sum vầy bên nhau, cùng cầu mong một năm mới mưa thuận gió hòa, mùa màng tốt tươi, cầu mong một năm mới hạnh phúc, một tươi sáng. Tết vùng cao thêm vui tươi, rộn rã với những điệu múa, lời ca như há ví, mo, múa Lạp Lì Lò Sất Sảy, múa khèn, …và những trò chơi dân gian đặc sắc như chơi cù, ném pao, bắn nỏ….Bức tranh Tây Bắc vào mùa hoa mận qua ngòi bút tinh tế, tài hoa của tác giả hiện lên thật rõ nét, phong phú, sinh động. Màu trắng của hoa mận báo hiệu mùa xuân đến, mang theo những niềm vui mới. Cành mận nở bung cánh che lấp cả khoảng trời với gam màu trắng muốt trở thành tâm điểm của bức tranh. Dưới cành mận bung cánh muốt ấy là nơi diễn ra các hoạt động sinh hoạt hàng ngày của lũ con trai, con gái, người già bản, cha, mẹ với những công việc quen thuộc, gần gũi. Cành mận trở thành một biểu tượng gắn bó không thể nào thiếu đối với người miền Tây Bắc vào mội dịp xuân về, nó là một nơi lí tưởng để trẻ con nô đùa, vui chơi, là nơi các bà, mẹ, bố diễn ra các hoạt động sinh hoạt hàng ngày. Tất cả khung cảnh như trở thành kí ức không thể nào quên của những người con xa xứ, dù đi đâu cũng luôn hướng về quê hương với cái mộc mạc, giản dị nhất. Ẩn mình sau những cánh hoa trắng muốt là cả một nỗi nối nhớ dai dẳng, người đi xa nhớ lối trở về – tâm trạng buồn, nhớ nhung về quê hương. Thể hiện qua hình ảnh sinh hoạt hàng ngày: lũ con trai chơi cù; con gái khăn áo; mẹ xôn xao lá, gạo; cha căng cánh nỏ; người già bản làm đu. Chỉ những ai xa quê mới biết cái nhớ da diết những thứ bình dị ấy đến nhường nào. Đôi khi chỉ là những hình ảnh, những mảnh khóe kí ức chợt vụt lên trong tâm trí cũng đủ để con người ta thao thức suốt mấy đêm liền. Bức tranh sinh hoạt hàng ngày vui tươi, rộn ràng, hối hả cho thấy nỗi nhớ quê hương da diết. Mặc dù đi xa nhưng luôn hướng về làng quê, luôn lưu giữ những hình ảnh đẹp nhất về quê hương của mình. Người đi xa họ luôn hướng về quê hương với những thứ mộc mạc, gần gũi và thân quen. Những người miền Tây Bắc khi đi xa họ luôn mang một nỗi niềm nhớ thương vô bờ bến về quê hương của mình, đặc biệt là vào mùa hoa mận nỗi niềm đó lại nhân lên gấp bội, gợi nhớ về những kí ức xa xưa. Lúc này ta mới thấm thía cái mùi khói trong bài thơ bếp lửa của Bằng Việt:
“Một bếp lửa chờn vờn sương sớm
Một bếp lửa ấp iu nồng đượm
Cháu thương bà biết mấy nắng mưa!
Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói
Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi,
Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy,
Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu
Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!”
Những sự vật hiện hình bên ta, từ những thứ thật nhỏ bé nhưng khi xa nó xa cái nơi ta gọi là nhà là quê hương là chốn để trở về…. thật nhớ nhung làm sao.
Hoa mận như dẫn lối họ trở về với những hoài niệm, nhớ nhung, nhớ các hoạt động sinh hoạt hàng ngày đang diễn ra một cách hối hả, xốn xang của các mẹ, cha, người già bản, sự vui vẻ, háo hức của lũ con trai, con gái trong bản làng.
Các từ láy: rộn ràng, háo hức, xôn xang, hối hả. Điệp từ: Cành mận bung cánh muốt; giục, lũ con. Biện pháp nhân hóa: Cành mận bung cánh trắng muốt/ Giục mẹ xôn xang lá, gạo/ Giục cha vui lòng căng cánh nỏ/ Giục người già bán hối hả làm đu/ Bóng bay nâng ước mơ con, giúp biểu thị suy nghĩ của con người với các loài vật, thiên nhiên, làm cho đồ vật, cây cối, thiên nhiên trở nên gần gũi, thân thiết với con người, giúp con người yêu quý và quý trọng thiên nhiên hơn. Như những gam màu đầy rực rỡ, sức sống tô điểm thêm cho bức tranh Tây Bắc thêm sinh động.
“Cành mận bung cánh muốt
Nhà trình tường ủ hương nếp
Giục lửa hồng nở hoa trong bếp
Cho người đi xa nhớ lối trở về…”
Cành hoa mận e ấp mình chớm nở trong sương lạnh của mùa xuân thật lung linh và tinh khiết. Sắc trắng tinh khôi hòa mình trong màu tươi xanh của núi rừng. Nhà trình tường là công trình kiến trúc rất phổ biến ở miền núi phía Bắc Việt Nam. Đây là những ngôi nhà được xây dựng bằng đất. là một nét văn hóa đậm đà bản sắc của người dân nơi đây. Trong ngôi nhà truyền thống “nhà trình tường ấy”, mùi “nếp” toả ra khắp căn phòng với ánh lửa hồng biến căn nhà ấy trở nên ấm cúng. Ta đã bắt gặp ánh lửa “Hồng” trong bài thơ Chiều Tối của Hồ Chí Minh:
“ Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ,
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không
Cô em xóm núi xay ngô tối,
Xay hết, lò than đã rực hồng.”
Để rồi khi đi xa, họ luôn hướng về quê hương với những thứ mộc mạc, gần gũi và thân quen, đặc biệt là vào mùa hoa mận nỗi niềm đó lại nhân lên gấp bội, gợi nhớ về những kí ức xa xưa. Hoa mận như dẫn lối họ trở về với những hoài niệm, nhớ nhung, nhớ các hoạt động sinh hoạt hàng ngày đang diễn ra một cách hối hả, xốn xang của các mẹ, cha, người già bản, sự vui vẻ, háo hức của lũ con trai, con gái trong bản làng.
Qua bài thơ trên, ta như được hoà mình vào bức tranh mùa xuân ở bản làng Tây Bắc với tất cả vẻ đẹp bình yên. Bằng ngòi bút tinh tế và tài hoa, nhà thơ đã giới thiệu đến bạn đọc vẻ đẹp của Tây Bắc vào mùa xuân với màu trắng của hoa mận hoà cùng với hoạt động rộn ràng, hối hả của dân làng khiến cho bức tranh trở nên có hồn. Làm cho những người đi xa luôn hướng về với quê hương với những gì mộc mạc và giản dị nhất.
