SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH
THANH HÓA NĂM HỌC 2018- 2019
ĐỀ DỰ BỊ Môn thi: NGỮ VĂN- Lớp 9 THCS
| Số báo danh …………………. |
Thời gian: 150 phút (không kể thời gian giao đề)
Ngày thi: 22 tháng 3 năm 2019
(Đề thi có 02 phần, gồm 01 trang)
PHẦN I. ĐỌC HIỂU (6,0 điểm)
Đọc bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu:
NƠI DỰA
Người đàn bà nào dắt đứa nhỏ đi trên đường kia?
Khuôn mặt trẻ đẹp chìm vào những miền xa nào…
Đứa bé đang lẫm chẫm muốn chạy lên, hai chân nó cứ ném về phía trước, bàn tay
hoa hoa một điệu múa kỳ lạ.
Và cái miệng nhỏ líu lo không thành lời, hát một bài hát chưa từng có.
Ai biết đâu, đứa bé bước còn chưa vững lại chính là nơi dựa cho người đàn bà kia sống.
Người chiến sĩ nào đỡ bà cụ trên đường kia?
Đôi mắt anh có cái ánh riêng của đôi mắt đã nhiều lần nhìn vào cái chết.
Bà cụ lưng còng tựa trên cánh tay anh, bước từng bước run rẩy.
Trên khuôn mặt già nua, không biết bao nhiêu nếp nhăn đan vào nhau, mỗi nếp
nhăn chứa đựng bao nỗi cực nhọc gắng gỏi một đời.
Ai biết đâu, bà cụ bước không còn vững lại chính là nơi dựa cho người chiến sĩ kia
đi qua những thử thách.
(Nguyễn Đình Thi, Tia nắng, NXB Văn học, Hà Nội 1983)
Câu 1.Xác định thể thơ của bài thơ trên.
Câu 2. Nêu tác dụng củaphép tu từ lặp cú pháp được sử dụng trong bài thơ.
Câu 3. Trình bày cảm nhận của em về những dòng thơ sau:
Bà cụ lưng còng tựa trên cánh tay anh, bước từng bước run rẩy.
Trên khuôn mặt già nua, không biết bao nhiêu nếp nhăn đan vào nhau, mỗi nếp nhăn chứa đựng bao nỗi cực nhọc gắng gỏi một đời.
Câu 4.Từ hai dòng thơ:Ai biết đâu, đứa bé bước còn chưa vững lại chính là nơi dựa cho người đàn bà kia sống và Ai biết đâu, bà cụ bước không còn vững lại chính là nơi dựa cho người chiến sĩ kia đi qua những thử thách, tác giả muốn gửi gắm thông điệp gì?
PHẦN II. TẠO LẬP VĂN BẢN (14,0 điểm)
Câu 1 (4,0 điểm)
Từ nội dung bài thơ ở phần Đọc hiểu, em hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về ý nghĩa điểm tựa tinh thầncủa mỗi người trong cuộc sống.
Câu 2 (10,0 điểm)
Bàn về chức năng của văn học, có ý kiến cho rằng: Văn học đem lại cho con người niềm vui trong sáng trước cái đẹp của cuộc sống.
Em hiểu ý kiến trên như thế nào? Bằng hiểu biết về truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa(Nguyễn Thành Long, Ngữ văn 9, tập một, NXBGD Việt Nam 2018), liên hệ với truyện ngắn Tôi đi học (Thanh Tịnh, Ngữ văn 8, tập một, NXBGD Việt Nam 2018) hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.
………………….HẾT………………..
SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ DỰ BỊ
THANH HÓA KỲ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI CẤP TỈNH
NĂM HỌC 2018- 2019
Môn thi: NGỮ VĂN- Lớp 9 THCS
(Hướng dẫn chấm gồm có 03 trang)
| Phần | Câu | Yêu cầu cần đạt | Điểm |
| I | ĐỌC HIỂU | 6,0 | |
| 1 | Thể thơ: Tự do/ Thơ văn xuôi | 1,0 | |
| 2 | Tác dụng của phép lặp cú pháp: -Tạo sự cân đối nhịp nhàng, chất trữ tình cho bài thơ văn xuôi – Nhấn mạnh cách hiểu, sự phát hiện mới mẻ của tác giả về điểm tựa tinh thần của mỗi người trong cuộc đời |
1,0 | |
| 3 | Câu hỏi kiểm tra năng lực cảm thụvăn học của học sinh. Thí sinh có thể có cách viết khác nhau nhưng tập trung những khía cạnh sau: -Hình ảnh già nua, khắc khổ, in hằn dấu ấn thời gian của bà cụ – Sự tần tảo, cuộc đời lam lũ, chịu thương chịu khó của những người phụ nữ Việt Nam – Gợi lòng yêu thương, biết ơn của tác giả và người đọc |
2,0 | |
| 4 | Thí sinh có thể rút ra thông điệp khác nhau từ văn bản nhưng cần lí giải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. Sau đây là một số thông điệp và hướng lí giải: -Chỗ dựa tinh thần là điều cần thiết trong cuộc đời mà mỗi người cần có để đứng vững và vượt qua khó khăn, thử thách – Điểm tựa tinh thần có thể là những gì lớn lao, mạnh mẽ, phi thường, cũng có thể là những điều gần gũi, nhỏ bé quanh ta… |
2,0 | |
| II | TẠO LẬP VĂN BẢN | 14,0 | |
| 1 | Viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ về ý nghĩa điểm tựa tinh thầncủa mỗi người trong cuộc sống | 4,0 | |
| Yêu cầu chung | |||
| Câu hỏi kiểm tra năng lực viết đoạn văn nghị luận xã hội của thí sinh. Từnhận thức và trải nghiệm riêng, thí sinh vận dụng tổng hợp các thao tác lập luận, lí lẽ và dẫn chứng để viết đoạn văn. | |||
| Yêu cầu cụ thể Thí sinh có thể viết đoạn văn theo những cách khác nhau nhưng cần tập trung làm rõ ý nghĩa của khát vọng sống với mỗi người. Có thể viết đoạn văn theo hướng sau: |
|||
| -Điểm tựa tinh thần giúp con người giữ thăng bằng, không gục ngã hay lùi bước trước những khó khăn, thử thách luôn tiềm ẩn trên đường đời. – Điểm tựa tinh thần là cội nguồn sức mạnh, giúp con người trở nên mạnh mẽ, vượt qua phút giây yếu đuối, lo sợ, nhụt chí… – Điểm tựa tinh thần đôi khi chính là động lực, mục đích sống của con người. – Điểm tựa không phải là dựa dẫm. Dựa dẫm sinh ra ỷ lại, thụ động. Điểm tựa là bệ phóng để con người tiếp tục hành trình. |
1,0 1,0 1,0 1,0 |
||
| 2 | Từ hiểu biết về truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long), liên hệ với truyện ngắn Tôi đi học (Thanh Tịnh) để làm sáng tỏ ý kiến: Văn học đem lại cho con người niềm vui trong sáng trước cái đẹp của cuộc sống | 10,0 | |
| Yêu cầu chung | |||
| – Câu hỏi kiểm tra năng lực viết bài NLVH, đòi hỏi thí sinh phải huy động kiến thức về lí luận văn học, tác phẩm văn học, kĩ năng tạo lập văn bản, khả năng cảm nhận văn chương của mình để làm bài. – Thí sinh có thể cảm nhận và kiến giải theo những cách khác nhau, nhưng phải có lí lẽ, căn cứ xác đáng. |
|||
| Yêu cầu cụ thể | 10,0 | ||
| 1. Giải thích ý kiến | 1,5 | ||
| – Văn học là loại hình nghệ thuật dùng ngôn từ làm chất liệu, phản ánh thế giới bằng hình tượng nghệ thuật theo quy luật của cái đẹp nhằm thể hiện tư tưởng, tình cảm của người viết và thỏa mãn tình cảm thẩm mĩ phong phú của con người. – Niềm vui trong sáng là những xúc cảm lành mạnh, tốt đẹp, tích cực của người đọc khi tiếp nhận tác phẩm văn học. – Cái đẹp của cuộc sống là khái niệm rộng, có thể là cái đẹp của thiên nhiên, con người, tình người, tình đời… => Ý kiến trên khẳng định chức năng thẩm mĩ của tác phẩm văn học. Tác phẩm lôi cuốn vì nó giúp người đọc vượt lên cái hữu hạn hằng ngày để sống bằng tâm hồn, mơ ước. Nó khơi dậy ở người đọc những xúc cảm tích cực, góp phần hướng con người đến những giá trị chân, thiện, mĩ. |
0,5 0,5 0,5 |
||
| 2. Từ hiểu biết về truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa (Nguyễn Thành Long), liên hệ với truyện ngắn Tôi đi học (Thanh Tịnh) để làm sáng tỏ ý kiến | 7,0 | ||
| a. Truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pacủa Nguyễn Thành Long * Vài nét về Nguyễn Thành Long và Lặng lẽ Sa Pa * Lặng lẽ Sa Pađã đem lại cho con người niềm vui trong sáng trước cái đẹp của cuộc sống: – Tác phẩm mang đến những rung động trước vẻ đẹp thiên nhiên Sa Pa tươi đẹp, mộng mơ. – Tác phẩm mang đến niềm tin, niềm vui lạc quan về vẻ đẹp của con người, tình người + Vẻ đẹp trong suy nghĩ, tâm hồn, lẽ sống của anh thanh niên + Vẻ đẹp của tập thể những con người có suy nghĩ đẹp, lao động thầm lặng, cống hiến quên mình (ông họa sĩ, cô kĩ sư, bác lái xe…) + Vẻ đẹp của những tình cảm tinh tế, trong sáng ấm áp tình người – Vẻ đẹp của tác phẩm còn được tạo nên từ những sáng tạo nghệ thuật (xây dựng tình huống, bút pháp lí tưởng hóa, chất thơ)… |
0,5 1,0 2,0 1,0 |
||
| b. Liên hệ với Tôi đi học của Thanh Tịnh * Vài nét về Thanh Tịnh và Tôi đi học * Tôi đi họcđã đem lại cho con người niềm vui trong sáng trước cái đẹp của cuộc sống – Những cảm xúc trong trẻo trước thiên nhiên đẹp đẽ, tươi sáng. – Niềm vui trước cảm xúc hồn nhiên, trong sáng của trẻ thơ trong buổi tựu trường, gợi kí ức tuổi thơ của mỗi người. – Niềm xúc động trước cái ấm áp của tình người (người mẹ, ông đốc, thầy giáo trẻ, các phụ huynh…). |
0,5 1,5 |
||
| c. Sự tương đồng và khác biệt – Tương đồng: thể loại truyện ngắn giàu chất trữ tình; ngợi ca vẻ đẹp cuộc sống mà chủ yếu là vẻ đẹp trong chiều sâu tâm hồn nhân vật, có sức lan tỏa, làm bừng dậy những tình cảm cao đẹp, có khả năng thanh lọc tâm hồn người đọc. – Khác biệt: Lặng lẽ Sa Pa ca ngợi lối sống cống hiến cao đẹp. Tôi đi học là những kỉ niệm trong sáng của buổi tựu trường đầu tiên. => Sự khác biệt đó xuất phát từ hoàn cảnh sáng tác, đặc điểm phong cách nhà văn. |
0,25 0,25 |
||
| 3. Bình luận, đánh giá | 1,5 | ||
| – Ý kiến thể hiện cái nhìn sâu sắc về chức năng quan trọng nhất của văn học: chức năng thẩm mĩ. Hai truyện ngắn Lặng lẽ Sa Pa và Tôi đi học đã mang đến cho bạn đọc những xúc cảm tích cực sẽ đứng vững trước sự sàng lọc của thời gian. – Chức năng thẩm mĩ quyết định sức sống của tác phẩm nhưng không tách rời chức năng phản ánh cuộc sống. – Đọc văn là quá trình bạn đọc tự đi tìm chân trời của sự sống để thỏa mãn cảm xúc thẩm mĩ của mình. Sáng tác văn học là quá trình nhà văn truyền niềm vui về cái đẹp trong sáng của cuộc đời đến ngườiđọc qua lăng kính chủ quan của mình. |
0,5 0,5 0,5 |
||
| Điểm tổng cộng: 20,0 điểm | |||
Lưu ý chung:
- Đây là đáp án mở, thang điểm có thể không quy định chi tiết đối với từng ý nhỏ, chỉ nêu mức điểm của phần nội dung lớn nhất thiết phải có.
- Chỉ cho điểm tối đa theo thang điểm với những bài viết đáp ứng đầy đủ những yêu cầu đã nêu ở mỗi câu, đồng thời phải được triển khai chặt chẽ, diễn đạt lưu loát, có cảm xúc.
- Khuyến khích những bài viết có sáng tạo. Chấp nhận bài viết không giống đáp án, có những ý ngoài đáp án nhưng phải có căn cứ xác đáng và lí lẽ thuyết phục.
- Không cho điểm cao đối với những bài chỉ nêu chung chung, sáo rỗng.
- Cần trừ điểm đối với những lỗi về hành văn, ngữ pháp và chính tả.
