PHẦN ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Đọc văn bản sau:
| Ngọn lửa xanh
Ngọn lửa vàng Ngọn lửa thuở hồng hoang Bập bùng hoa cà hoa cải Ngôi nhà đốm lửa Âm ỉ cùng gió hú Đượm nồng sải dọc vạn năm Bền bỉ dưỡng nuôi sự sống loài người.
Vòng xoè[1] Gương mặt bừng ánh trăng Nụ cười hồng ngọn lửa Trẻ, già, trai, gái kết hoa Vòng nguyệt quế bản mường Vòng nguyệt quế trao người hùng của bản Tặng người gan của mường Người hùng, người gan Cột lim, cột nghiến Kết đan phên rào, phên giậu Chắn bão, ngăn giông Xua mây, đuổi nắng Che mầm xanh không héo quắt Chắn mùa vàng không lở xuống thung sâu. |
Chớ buông tay em nhé
Em buông tay làm đứt vòng xoè Em buông tay rời rạc mường bản Lẻ loi sẽ cô độc vực đá Vòng xoè cuộc đời nghiệt ngã Vòng xoè cộng đồng gắn kết Em ơi chớ buông tay Vòng xoè mênh mông tình mặn Vòng xoè vực sâu Vòng xoè núi cao.
Kìa núi quanh thung Đồi quanh bãi Kề vai nhau Xoè ngàn năm vạn thuở Dắt tay nhau kết dính lẽ đất trời Nào trẻ, già, trai, gái muôn người Nào xóm trên, dưới mường mọi nơi Hãy cầm tay, hãy dắt tay Xoè cùng đồi, cùng núi Sánh cùng sao, cùng trăng Bền cùng trời, cùng đất. (Trích Vòng xòe – Lò Cao Nhum) |
Thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 5:
Câu 1. Xác định nhân vật trữ tình trong bài thơ.
Câu 2. Hãy chép hai câu thơ có ngữ điệu cầu khiến.
Câu 3. Chỉ ra và phân tích tác dụng của biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ đầu của bài thơ.
Câu 4. Nhận xét về tình cảm của tác giả đối với văn hóa truyền thống của quê hương, bản mường mình.
Câu 5. Anh/Chị hãy rút thông điệp ý nghĩa nhất trong việc giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.
PHẦN II. VIẾT (6,0 ĐIỂM)
Câu 1 (2,0 điểm)
Hãy viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) để nêu suy nghĩ của anh/chị về ý nghĩa của “vòng xòe” được thể hiện trong khổ thơ thứ hai của bài thơ trên.
Câu 2 (4,0 điểm)
Danh ngôn có câu:
“Ý nghĩ là nụ hoa,
Lời nói là bông hoa,
Việc làm là quả ngọt”.
Anh/Chị hãy viết một bài văn nghị luận bày tỏ suy nghĩ của mình về câu danh ngôn trên.
—Hết—
| Phần | Câu | Nội dung | Điểm |
| I | ĐỌC HIỂU | 4,0 | |
| 1 | Hướng dẫn chấm:
– Nhân vật trữ tình: ẩn (đó có thể là sự hóa thân của tác giả; hoặc của một chàng trai giấu mặt nào đó) – Trả lời như đáp án: 0,5 điểm – Trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm. |
0,5 | |
| 2 | Hướng dẫn chấm:
– Chớ buông tay em nhé – Em ơi chớ buông tay – Trả lời như đáp án: 0,5 điểm – Trả lời tương đương như đáp án, diễn đạt còn sơ sài: 0,25 điểm – Trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm |
0,5 | |
| 3 | Hướng dẫn chấm:
– Chỉ ra: Phép điệp “ngọn lửa…”. liệt kê: ngọn lửa vàng, xanh, hồng hoang – hoa cà, hoa cải; ẩn dụ: Ngọn lửa – điệu múa xòe (vòng xòe). – Tác dụng: Vừa tăng sức gợi hình biểu cảm, vừa tạo nên âm hưởng tha thiết, nhịp điệu tươi vui, rộn ràng. Nhấn mạnh vẻ đẹp, sức sống của vòng xòe: nó đẹp nồng ấm như ngọn lửa, như hoa cà, hoa cải; nó có sức sống mãnh liệt như ngọn lửa bền bỉ có thể nuôi dưỡng sự sống loài người. Qua đó, nhân vật trữ tình bày tỏ niềm tự hào, tự tôn dân tộc đối với nét văn hóa đặc sắc của người Thái. – Trả lời tương đương như đáp án: 1,0 điểm – Trả lời được 1 ý tương đương như đáp án: 0,5 điểm – Trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm |
1,0 | |
| 4 | Hướng dẫn chấm:
– Tình cảm của tác giả đối với văn hóa truyền thống dân tộc: Tình yêu, niềm tự hào về vẻ đẹp của vòng xòe, sự tin tưởng về sức sống mãnh liệt; mong muốn mọi người giữ gìn bảo vệ nét văn hóa đặc sắc này. – Nhận xét: + Tình cảm rất chân thành, tha thiết, xuất phát từ một trái tim yêu quê hương tha thiết. + Chính tình cảm này làm cho bài thơ hay hơn, xúc động hơn để có thể chạm đến trái tim của người yêu thơ. – Trả lời tương đương như đáp án: 1,0 điểm – Trả lời tương đương như đáp án được 1/2 số ý: 0,5 – 0,75 điểm – Trả lời sơ sài: 0,25 – 0,5 điểm – Trả lời không đúng như đáp án hoặc không trả lời: 0,0 điểm. |
1,0 | |
| 5 | Hướng dẫn chấm:
Thông điệp giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc: Giữ gìn bản sắc dân tộc là giữ gìn hồn vía của đất nước/Giữ gìn bản sắc dân tộc là việc làm của toàn dân/Giữ gìn bản sắc dân tộc là giữ cho hôm nay và mai sau… – Trả lời tương đương như đáp án: 1,0 điểm – Trả lời chưa sâu sắc: 0,5 điểm – Trả lời không đúng hoặc không trả lời: 0,0 điểm. (Lưu ý: HS có thể có cách diễn đạt khác, miễn là lí giải hợp lí, thuyết phục thì vẫn cho điểm) |
1,0 | |
| II | VIẾT | 6,0 | |
| 1 | Viết đoạn văn nghị luận (khoảng 200 chữ) | 2,0 | |
| a. Xác định được yêu cầu về hình thức, dung lượng của đoạn văn
Xác định đúng yêu cầu về hình thức và dung lượng (khoảng 200 chữ) của đoạn văn. Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng – phân – hợp, móc xích hoặc song hành. |
0,25 | ||
| b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
Ý nghĩa của “vòng xòe” được thể hiện trong khổ thơ thứ hai của bài thơ trên. |
0,25 | ||
| c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận
– Nội dung: Vòng xòe làm con người đẹp hơn, tươi hơn; tăng tinh thần đoàn kết trong nhân dân; là nguyệt quế daaan lên cho người hùng, người gan dạm dũng cảm của bản làng => Xòe để mừng chiến công, để thể hiện niềm tự hào, tự tôn về những người anh hừng của buôn làng. – Nghệ thuật: Thể thơ tự do, giọng thơ tha thiết tự hào, âm hưởng vừa mạnh mẽ, vừa vui tươi; hình ảnh thơ giàu sức gọi, cách diễn đạt theo đúng tư duy của người miền núi, biện pháp tu từ,… |
0,5 | ||
| d. Viết đoạn văn đảm bảo các yêu cầu sau:
– Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để làm rõ vấn đề nghị luận: ý nghĩa của “vòng xòe” được thể hiện trong khổ thơ thứ hai của bài thơ trên. – Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. – Trình bày rõ quan điểm hệ thống các ý. – Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng, bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý lẽ và dẫn chứng. |
0,5 | ||
| đ. Diễn đạt
Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết câu trong đoạn văn |
0,25 | ||
| e. Sáng tạo
Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ. |
0,25 | ||
| 2 | Hãy viết một bài văn nghị luận(khoảng 600 chữ) bày tỏ ý kiến của anh chị với chủ đề: | 4,0 | |
| a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài
Xác định được yêu cầu của kiểu bài: nghị luận xã hội |
0,25 | ||
| b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: Bàn về ý nghĩa câu danh ngôn. | 0,5 | ||
| c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề của bài viết
– Xác định được các ý chính của bài viết – Sắp xếp được các ý hợp lí theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận: * Giới thiệu vấn đề nghị luận và nêu khái quát quan điểm của cá nhân về vấn đề. * Triển khai vấn đề nghị luận: – Giải thích vấn đề nghị luận: Câu danh ngôn trên không chỉ bàn về mối quan hệ giữa suy nghĩ, lời nói và hành động mà còn đặt ra một yêu cầu: có suy nghĩ tốt mới có lời nói hay và từ đó mới có việc làm đẹp, có ý nghĩa, giá trị. – Bàn luận: + Ý nghĩ: mỗi người phải biết tự nâng cao hiểu biết, mở rộng tầm nhận thức, sửa đổi và hoàn thiện tâm tính, nhân cách để tránh bị tác động tiêu cực từ cuộc sống làm vẩn đục tâm hồn. + Lời nói: giúp chúng ta biểu đạt suy nghĩ, cảm xúc, truyền tải thông tin. Nó tác động tích cực hoặc tiêu cực đến người khác. Cần nói lời tế nhị, sâu sắc, phù hợp với hoàn cảnh và đối tượng giao tiếp, đạt được hiệu quả cao nhất về hoạt động giao tiếp bằng ngôn ngữ. + Việc làm: Việc làm phải có mục đích rõ ràng, phương pháp thực hiện chuẩn xác, hiệu quả cụ thể,… – Mở rộng: Tuy nhiên, có ý nghĩ tốt chưa chắc đã có lời nói hay và việc làm giá trị. Cần phải học nói để lời nói được có giá trị và giàu sức thuyết phục. Bởi ngôn ngữ là công cụ trực tiếp của tư duy, thể hiện nhận thức, phẩm chất, tâm hồn của con người. * Khẳng định lại quan điểm cá nhân đã trình bày và rút ra bài học cho bản thân. |
1,0 | ||
| d. Viết đoạn văn đảm bảo các yêu cầu sau:
– Triển khai được ít nhất hai luận điểm để àm rõ quan điểm cá nhân – Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương thức biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận. – Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. – Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng, bằng chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lý lẽ và dẫn chứng. Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật. |
1,5 | ||
| đ. Diễn đạt
Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản. |
0,25 | ||
| e. Sáng tạo
Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ. |
0,5 | ||
| Tổng điểm | 10,0 | ||
[1] Vòng xòe: Xòe là điệu múa tái hiện lại các động tác trong lao động được dùng trong lễ hội gắn với văn hóa tín ngưỡng của dân tộc Thái. Xòe vòng còn thể hiện tính cởi mở, gắn kết, thân thiện của một loại hình nghệ thuật cộng đồng.
