| TRƯỜNG THPT CHUYÊN QT
Tổ: Ngữ Văn |
ĐỀ KIỂM TRA CUỐI HỌC KÌ II
Môn: Ngữ văn – Lớp 11 Năm học: 2023-2024 (Thời gian làm bài: 90 phút) |
I.PHẦN ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)
Đọc văn bản và trả lời câu hỏi:
VỀ VỚI THIÊN NHIÊN- CHỮA LÀNH TINH THẦN
Khi đối diện với những tổn thương tinh thần, bạn – những người hiện đại – có xu hướng tìm đến tiệc tùng, mua sắm, hay vui chơi giải trí như một cách để xoa dịu bản thân, để cân bằng tâm lý trong nhịp sống thị thành náo nhiệt. Tuy nhiên, có bao giờ bạn nghĩ việc thong dong giữa một cánh rừng xanh mát hay lắng mình nhìn mặt nước trong xanh sẽ có tác dụng gấp nhiều lần?
Thiên nhiên xoa dịu những tổn thương
Những vòng xoay liên tục của cuộc sống bận rộn và áp lực công việc khiến chúng ta không tránh khỏi những căng thẳng, âu lo. Ngày qua ngày, những bất ổn nho nhỏ dần tích tụ và dẫn đến tình trạng thiếu kiềm chế, mất kiên nhẫn, dễ nóng giận. Đó là biểu hiện của tâm lý bị tổn thương và hệ quả hiển nhiên là một người mang những tổn thương chưa được chữa lành sẽ vô tình gây thêm tổn thương cho những người xung quanh.
Nếu có những nhịp dừng tạm thời, ta hãy cho mình cơ hội về lại với thiên nhiên và nhìn lại bản thân. Chính thiên nhiên sẽ giúp ta xoa dịu những thương tổn đó, bởi tâm trí không bị nhiễu loạn từ tiếng còi xe, cảm xúc không bị tù túng giữa rừng bê-tông, không khí không bị ô nhiễm vì khói bụi. Khi hòa mình vào thiên nhiên, bạn có được sự an yên thật sự vì được hít thở bầu không khí trong lành và cảm nhận được sự tĩnh lặng từ bên trong tâm hồn.
Một nghiên cứu tại Nhật Bản quan sát và so sánh giữa nhóm người đi dạo giữa trung tâm thành phố và môi trường thiên nhiên. Nhóm người đi dạo giữa thiên nhiên có nhịp tim chậm và ổn định hơn, mang tâm trạng tốt và ít căng thẳng hơn. Thiên nhiên chính là liệu pháp giúp bạn thoải mái hơn để đối diện với mọi vấn đề, mang được cảm xúc tích cực trong các mối quan hệ.
Màu xanh khơi dậy cảm xúc
Công việc tại các thành phố lớn khiến tâm trí của bạn liên tục bị xao động và đòi hỏi bạn xử lý nhanh chóng. Thế nên, bạn cần phải dùng suy nghĩ, lý trí để phân tích và ra quyết định nhiều hơn. Trong vô thức, chính bạn đang khiến phần cảm xúc của mình dần chai sạn. Một bí quyết nhỏ để giúp bạn cân bằng cảm xúc và suy nghĩ chính là tăng cường mảng xanh xung quanh tầm mắt của mình để có thể thư giãn tốt hơn.
Một nghiên cứu ở Mỹ vào thập niên 90 cho thấy những gia đình có cửa sổ nhìn ra vườn cây xanh thường sống hòa thuận và ít mâu thuẫn hơn những gia đình sống trong không gian kín. Một môi trường sống gần thiên nhiên sẽ giúp bạn có được khoảng lặng để cân bằng giữa lý tính và cảm xúc. Đó cũng là lúc bạn cho phép bản thân bỏ qua những phiền nhiễu và lắng nghe tâm tư mình nhiều hơn. Vì thế, bạn có được sự cân bằng nội tại và dễ dàng kiềm chế cảm xúc trong các mối quan hệ. Bạn đã có mảng xanh trong không gian sống và làm việc của mình chưa?
Thiên nhiên cho ta sống bao dung hơn
Thiên nhiên giúp con người sống bao dung hơn từng được chứng minh qua một báo cáo của Juyoung Lee, Dacher Keltner – giám đốc GGSC – và một số nhà nghiên cứu của Đại học California, Berkeley. Những người tham gia khảo sát được xem nhiều bức ảnh thiên nhiên có mức độ đẹp khác nhau và được yêu cầu xếp hạc giấy từ thiện. Bức ảnh thiên nhiên càng đẹp, số lượng hạc giấy từ thiện càng nhiều. Kết luận là ta có xu hướng sống bao dung hơn khi tiếp xúc với thiên nhiên nhiều hơn. Hãy tìm đến vẻ đẹp của thiên nhiên ngay khi xuất hiện có những dấu hiệu cảm xúc tiêu cực.
Ngay khi đặt chân vào thiên nhiên chính là lúc bạn đang tự chữa lành những tổn thương bên trong. Chỉ khi lấy lại tinh thần lạc quan nội tại, bạn mới mang đến sức sống tươi mới cho những mối quan hệ xung quanh. Hãy lắng nghe cảm xúc của chính mình để tìm về thiên nhiên kịp lúc!
(Theo Blog Nhịp sống khỏe)
Câu 1. Văn bản trên viết về vấn đề gì? Vấn đề đó có ý nghĩa như thế nào trong cuộc sống hiện nay?
Câu 2. Theo em, đoạn văn tin đậm ngay sau nhan đề của văn bản thông tin thường gọi là gì? Cho biết vai trò của đoạn văn đó.
Câu 3. Tóm tắt các ý chính của văn bản trên?
Câu 4. Anh/ chị có nhận xét gì về thái độ và tình cảm của tác giả được thể hiện trong bài viết trên.
Câu 5. Anh/ chị hãy lí giải vì sao một nghiên cứu của Nhật Bản lại cho rằng: Nhóm người đi dạo giữa thiên nhiên có nhịp tim chậm và ổn định hơn, mang tâm trạng tốt và ít căng thẳng hơn nhóm người đi dạo ở trung tâm thành phố.
PHẦN VIẾT (6.0 điểm)
Câu 1 (2đ). Viết đoạn văn bày tỏ suy nghĩ của anh/ chị về việc làm thế nào để giữ gìn và bảo vệ thiên nhiên.
Câu 2 (4đ). Viết văn bản nghị luận về nhạc phẩm Tiến quân ca của nhạc sĩ Văn Cao:
TIẾN QUÂN CA- Khúc hát thiêng liêng của những người dân Việt.
Đoàn quân Việt Nam đi
Chung lòng cứu quốc,
Bước chân dồn vang trên đường gập ghềnh xa,
Cờ in máu chiến thắng mang hồn nước,
Súng ngoài xa chen khúc quân hành ca,
Đường vinh quang xây xác quân thù,
Thắng gian lao cùng nhau lập chiến khu,
Vì nhân dân chiến đấu không ngừng,
Tiến mau ra sa trường.
Tiến lên! Cùng tiến lên!
Nước non Việt Nam ta vững bền…
———
-Văn Cao (1923 – 1995), sinh ở Nam Định. Ông là một trong những nghệ sĩ tài hoa bậc nhất Việt Nam. Ông là tác giả của Tiến quân ca – Quốc ca của Việt Nam, đồng thời cũng là một trong những nhạc sĩ có sức ảnh hưởng lớn nhất của nền tân nhạc Việt Nam. Văn Cao còn là một chiến sĩ cách mạng, họa sĩ, nhà thơ với nhiều tác phẩm giá trị.
-Cuối năm 1944, Văn Cao gặp lại Vũ Quý, một Việt Minh mà ông đã quen biết trước đó. Vũ Quý thuyết phục ông tham gia Việt Minh, với nhiệm vụ đầu tiên là sáng tác một hành khúc cho đội quân Việt Minh. Văn Cao đã sáng tác ca khúc đó trong nhiều ngày tại căn gác số 171 phố Mongrand (phố Nguyễn Thượng Hiền ngày nay) và đặt tên cho tác phẩm là Tiến quân ca. Tiến quân ca được in trên trang văn nghệ của báo Độc Lập tháng 11/1944. Ngày 13/8/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã chính thức duyệt Tiến quân ca làm quốc ca của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa.
Hướng dẫn chấm đề thi cuối kì 2, lớp 11.
| Phần | Câu | Đáp án | Điểm |
| I | Đọc hiểu | 4.0 | |
| 1 | –Văn bản trên viết về vai trò của thiên nhiên trong việc chữa lành các tổn thương tinh thần của con người
– Vấn đề đó có ý nghĩa cấp thiết và cần được chú trọng trong cuộc sống đầy xô bồ, bận rộn, căng thẳng, bất an, áp lực, nhiều thay đổi hiện nay. |
0.5 | |
| 2 | – Đoạn văn in đậm ngay sau nhan đề của văn bản thông tin thường gọi là Sa pô.
– Sa pô có vai trò: dẫn dắt, tạo sự thú vị, kích thích người đọc xem bài viết, hoặc thâu tóm nội dung cốt yếu của bài viết. |
0.5
|
|
| 3 | Tóm tắt các ý chính của văn bản : có 3 ý chính:
– Khi cuộc sống áp lực, căng thẳng, lo âu hãy tìm đến với thiên nhiên để chữa lành, – Những mảng màu xanh xung quanh sẽ giúp ta cân bằng cảm xúc và suy nghĩ. – Thiên nhiên giúp con người sống bao dung hơn với cuộc đời. |
1,0
|
|
| 4 | Anh/ chị có nhận xét gì về thái độ và tình cảm của tác giả được thể hiện trong bài viết trên.
– Trân trọng, yêu mến thiên nhiên, nhận thấy vai trò to lớn của thiên nhiên trong việc chữa lành những tổn thương của con người. – Mong muốn con người hãy tìm đến, hãy hòa hợp và bảo vệ thiên nhiên. |
1.0
|
|
| 5 | Anh/ chị hãy lí giải vì sao một nghiên cứu của Nhật Bản lại cho rằng: Nhóm người đi dạo giữa thiên nhiên có nhịp tim chậm và ổn định hơn, mang tâm trạng tốt và ít căng thẳng hơn nhóm người đi dạo ở trung tâm thành phố.
– Hs có nhiều cách lí giải khác, miễn là hợp lí, không bắt buộc theo đáp án. -Một số gợi ý: môi trường yên tĩnh hơn, không khí trong lành, màu xanh của cỏ cây làm dịu mắt và tâm trí, thế giới thiên nhiên đa dạng màu sắc,âm thanh…. |
1.0 |
|
| II | Làm văn | 6.0 | |
| 1 | Viết đoạn văn bày tỏ suy nghĩ của anh/ chị về việc làm thế nào để giữ gìn và bảo vệ thiên nhiên.
|
||
| a | Đảm bảo cấu trúc đoạn văn nghị luận theo bố cục 3 phần MĐ,TĐ,KĐ | 0,25 | |
| b | Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: làm thế nào để giữ gìn và bảo vệ thiên nhiên. | 0,25 | |
| c | Triển khai vấn đề cần nghị luận: HS có thể có nhiều cách triển khai khác nhau, miễn lập luận chặt chẽ, các luận điểm, lí lẽ, dẫn chứng tập trung làm rõ luận đề. Sau đây là vài gợi ý:
– Giải thích: Thiên nhiên bao gồm mọi yếu tố tự nhiên có trong môi trường sống của con người. Đó là những khối núi, những dòng sông, các hệ sinh thái đa dạng và các loài động thực vật. – Làm thế nào để gìn giữ và bảo vệ thiên nhiên: + Cần nhận thức sâu sắc về vai trò to lớn của thiên nhiên đối với cuộc sống con người. + Từ đó có những hành động phù hợp như: sử dụng các chất liệu thân thiện với môi trường, hạn chế sử dụng túi ni lông, tránh chặt phá cây rừng, không săn bắt các động vật quý hiếm, giữ gìn vệ sinh môi trường sạch sẽ, hạn chế xả khí thải công nghiệp, trồng cây gây rừng…
|
1.0
|
|
| d | Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt | 0.25 | |
| e | Sáng tạo: Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ. | 0.25 | |
| 2 | Viết văn bản nghị luận về nhạc phẩm Tiến quân ca của nhạc sĩ Văn Cao: | 4.0 | |
| a | Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận theo bố cục 3 phần MB,TB,KB | 0,25 | |
| b | Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: nghị luận về 1 bài hát | 0,25 | |
| c | Triển khai vấn đề cần nghị luận: HS có thể có nhiều cách triển khai khác nhau, miễn lập luận chặt chẽ, các luận điểm, lí lẽ, dẫn chứng tập trung làm rõ luận đề. Sau đây là vài gợi ý:
1. Giới thiệu tác giả và hoàn cảnh ra đời của nhạc phẩm.(0.5d) 2. Phân tích lời bài hát (1,5đ): Phân tích nội dung ý nghĩa của từng câu trong lời bài hát để từ đó rút ra thông điệp mà lời bài hát muốn nhắn gửi: – Nội dung lời bài hát: + Miêu tả đoàn quân ra trận trong khí thế ngút trời + Con đường hành quân vất vả gian lao không ngăn được lòng nhiệt huyết cứu nước. + Đoàn quân sẵn sàng hy sinh, lấy máu tô thắm lá cờ cho tổ quốc, cho đất nước vững bền. -Nghệ thuật của lời bài hát: Nhịp thơ nhanh, mạnh mẽ như bước chân hành quân, hình ảnh thơ đẹp tráng lệ… – Ý nghĩa: + Bài hát Tiến Quân Ca đã trở thành một biểu tượng của sự đoàn kết và tinh thần chiến đấu của người dân Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ. 3. Phân tích giai điệu và âm nhạc của bài hát (0.5đ): – Nhịp hành khúc, nhịp đi với khí thế dũng mãnh – Giai điệu trầm hùng, tha thiết, tự hào 4. Cảm xúc của bản thân khi nghe và hát quốc ca (0.5d) Hs bày tỏ những cảm nhận sâu sắc của bản thân về những nét đặc sắc của bài hát, sức ảnh hưởng của bài hát, lợi ích của bài hát mang lại. |
3.0
|
|
| d | Chính tả, ngữ pháp: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt | 0.25 | |
| e | Sáng tạo: Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ. | 0.25 |
