Đề văn lớp 11 Đọc hiểu Nhà khoa học dùng AI dịch chữ Nôm sang chữ Quốc ngữ

 ĐỌC HIỂU (6,0 điểm)

   Đọc văn bản sau:

Nhà khoa học Việt dùng AI dịch chữ Nôm sang chữ Quốc ngữ

Sử dụng kho dữ liệu hàng trăm triệu từ, nhóm nhà khoa học tại TP HCM xây dựng thành công hệ thống ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) chuyển chữ Nôm sang chữ Quốc ngữ.

Nhóm nghiên cứu gồm 10 giảng viên đến từ Khoa Công nghệ Thông tin, Đại học Khoa học Tự nhiên và Bộ môn Hán – Nôm, khoa Văn học, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP HCM). Nhóm xây dựng hệ thống chuyển ngữ tự động (automatic transliteration) từ năm 2020 và hiện đã hoàn thành. Người dùng có thể tra cứu tại: tools.clc.hcmus.edu.vn.

Ý tưởng xây dựng hệ thống phiên dịch tự động được PGS.TS Đinh Điền, Giám đốc Trung tâm ngôn ngữ học tính toán, Đại học Khoa học Tự nhiên ấp ủ từ hơn 20 năm trước. Tuy nhiên, thời điểm đó chưa có nhiều nguồn dữ liệu Hán – Nôm cũng như các mô hình máy học tiên tiến. Nhiều năm sau, với sự xuất hiện các mô hình học sâu (deep learning) của trí tuệ nhân tạo, họ mới bắt đầu phát triển mô hình phiên dịch tự động này.

PGS.TS Đinh Điền, Trưởng nhóm nghiên cứu       Giao diện website chuyển tự chữ Nôm                

 sang chữ Quốc ngữ của nhóm nghiên cứu.          dùng mô hình máy học dịch chữ Nôm sang

Ảnh: Hà An                                            chữ Quốc ngữ.

[…] Để thuận lợi trong sử dụng, nhóm nghiên cứu đang phát triển mô hình có thể dịch chữ Nôm trên ảnh chụp. Khi người dùng đưa ảnh chụp có chứa chữ Nôm, ứng dụng sẽ xử lý chuyển thành văn bản tiếng Việt. PGS Điền cho biết, với các văn bản cũ chữ bị mờ, thiếu nét, mô hình có thể nhận dạng sai. Tuy nhiên, nhóm đang nghiên cứu giải pháp có khả năng dự đoán chữ viết dựa trên nét chữ và ngữ cảnh trên cả văn bản để có thể đoán chính xác chữ không rõ ràng.

[…] TS Hồ Minh Quang, Trưởng khoa Đông Phương Học, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (Đại học Quốc gia TP HCM) đánh giá nghiên cứu có ý nghĩa lớn trong việc gìn giữ di sản ngôn ngữ Hán – Nôm. Trước đây việc đọc, hiểu chữ Nôm chủ yếu là trong giới nghiên cứu. Sản phẩm của nhóm có thể giúp người dùng nhận diện, tra cứu thông tin sang chữ Quốc ngữ. Ông cũng cho rằng, rất cần sự đóng góp dữ liệu của cộng đồng để mô hình thông minh, dịch chuẩn xác hơn.

Chữ Nôm hiện vẫn còn tồn tại nhiều trong dân gian, như trong các sắc phong, gia phả, khế ước, di chúc, bài thuốc… Các văn bản này được ghi lại cách đây hàng trăm năm, trên các chất liệu chất lượng thấp, dễ hư hỏng theo thời gian nếu không được bảo quản trong điều kiện đặc biệt. Trong các văn bản chữ Nôm, có thể có nhiều thông tin quý, nhưng người dân không tự đọc hiểu được mà phải những người biết Hán – Nôm để phiên dịch qua chữ Quốc ngữ. Nhóm nghiên cứu cũng cho rằng, việc có công cụ phiên dịch chữ Nôm sang chữ Quốc ngữ sẽ giúp người không biết Hán – Nôm vẫn có thể giải mã thông tin của nhiều tư liệu quý do tổ tiên họ để lại, trong đó có những bài thuốc dân gian, trong ngành y học cổ truyền đang lưu truyền trong nhân dân.

(Theo Hà An, vnexpress.net ngày 24/7/2023)

Thực hiện các yêu cầu sau:

Câu 1. Xác định thông tin chính của văn bản.

Câu 2. Theo văn bản, nhóm các nhà khoa học  tại TP HCM xây dựng hệ thống chuyển ngữ tự động (automatic transliteration) từ năm nào và người dùng có thể tra cứu ở đâu?

Câu 3. Theo nhóm nghiên cứu, việc có công cụ phiên dịch chữ Nôm sang chữ Quốc ngữ sẽ giúp ích gì cho người không biết Hán – Nôm?

Câu 4. Nêu tác dụng của các phương tiện phi ngôn ngữ (hình ảnh) được sử dụng trong văn bản.

Câu 5. Phân tích mối liên hệ giữa hai chi tiết sau: với sự xuất hiện các mô hình học sâu (deep learning) của trí tuệ nhân tạo, họ mới bắt đầu phát triển mô hình phiên dịch tự động này… và Sản phẩm của nhóm có thể giúp người dùng nhận diện, tra cứu thông tin sang chữ Quốc ngữ trong việc thể hiện thông tin chính của văn bản?

Câu 6. Nhan đề có vai trò như thế nào trong việc thể hiện nội dung văn bản?

Câu 7. Quan điểm của người viết được thể hiện qua văn bản là gì?

Câu 8. Anh/Chị có đồng ý với quan điểm TS Hồ Minh Quang khi ông đánh giá nghiên cứu có ý nghĩa lớn trong việc gìn giữ di sản ngôn ngữ Hán – Nôm  không? Vì sao?

VIẾT (4,0 điểm)

Anh/Chị hãy viết bài văn thuyết minh (có lồng ghép ít nhất 2 trong 4 yếu tố: miêu tả, tự sự, biểu cảm, nghị luận) bàn về hiện tượng một bộ phận giới trẻ hiện nay ít quan tâm tới nét đẹp văn hóa truyền thống.

——————-Hết——————–

Họ tên học sinh: ………………………… Số báo danh: ………………………….……………………..

Chữ kí giám thị 1: …………………………Chữ kí giám thị 2: ……………………………………….

  Học sinh không được sử dụng tài liệu. Giám thị không giải thích gì thêm.

…………………Hết…………………