Đề minh họa chuẩn môn Ngữ Văn 2020 theo hướng tinh giản – Đề số 13

ĐỀ SỐ 13

Môn thi: NGỮ VĂN

Thời gian làm bài: 120 phút, không kể thời gian phát đề

– Phương thức biểu đạt chính: Tự sự/ phương thức tự sự.

0,5

– Cô bé đã suy nghĩ nghiêm túc về lời của mẹ về việc giúp cô hàng xóm “cô Smith đang rất buồn, con gái cô ấy vừa qua đời và trái tim cô ấy đang tan nát.”.

-Với sự non nớt, ngây thơ của trẻ con bé nghĩ “vì tim cô bị thương” thì dùng băng gạc để băng bó vết thương; sẽ giúp cô khỏi đau, vết thương nhanh lành.

– Xuất phát từ sự đồng cảm, lòng thương người, mong muốn chia sẻ trong sáng, ngây thơ rất con trẻ. Đây là vẻ đẹp đáng quý.

0,25

0,25

0,25

– Thí sinh trình bày đầy đủ, rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi câu sai, dùng từ.

Thí sinh có thể diễn đạt theo nhiều cách khác nhau nhưng cần làm nổi bật được:

– Chiếc băng gạc bé đem sang cho cô hàng xóm cũng giống như những chiếc băng gạc khác dùng để băng bó vết thương bên ngoài. Cô bé khồng hề biết rằng “tim cô bị thương” do nỗi đau buồn con gái vừa qua đời là nỗi đau đớn bên trong tâm hồn.

– Xong chiếc băng gạc nhỏ bé mà kỳ diệu của Susie đã đem đến sự ấm áp cho trái tim tuyệt vọng của cô Smith. Khi phải chịu đựng một nỗi đau quá lớn thật không dễ để nhận ngay ra rằng vết thương ấy rồi cũng sẽ lành.

– Chiếc băng gạc nhỏ bé của Susie đã trở thành biểu tượng của sự hàn gắn nỗi đau và lòng nhân ái.

0,25

0,25

0,25

– Thí sinh trình bày đầy đủ, rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi câu sai, dùng từ.

Học sinh tự do nêu quan điểm, có thể nêu theo 3 hướng:

– Đồng tình và giải thích được vì sao đồng tình.

– Không đồng tình và giải thích được vì sao không đồng tình.

– Vừa đồng tình, vừa không đồng tình và giải thích được lí do.

Phần nhiều thí sinh sẽ đồng tình. Dưới đây là gợi ý hướng đồng tình.

Chẳng hạn khẳng định: Tôi (em) đồng tình với với câu nói của mẹ Susie “Khi một người rất buồn, họ sẽ không thể làm tốt ngay cả những việc rất nhỏ như nấu bữa tối hay một số việc vặt khác.

Bởi vì:

+ Khi một người đang rất buồn, họ sẽ không thể chú ý và không thể làm tốt. Đây là sự thật ở đời…

+ Khi bạn thấy người khác buồn đau, bạn đã nghĩ như vậy, nghĩa là bạn đã đồng cảm, thấu hiểu thực sự với hoàn cảnh của họ. Và dù không làm được gì nhiều, bạn cũng sẽ biết cách chia sẻ, có những hành động thiết thực để an ủi họ..

+ Biết rằng con người vượt lên nỗi đau cần thời gian, cần nghị lực ý chí và sức mạnh của chính bản thân nhưng sự đồng hành chia sẻ, quan tâm, động viên khích lệ của người khác cũng rất quan trọng.

+ Con người cần thấu hiểu hoàn cảnh của nhau, cần dựa vào nhau để vượt lên đau buồn, khó khăn. Cuộc sống nhiều biến cô bất ngờ, rủi ro, bất trắc, cho nên sống cần phải biết quan tâm giúp đỡ người khác trước những điều không may xảy ra với họ. sống vì người lúc khó khăn, hoạn nạn là sống cho mình. Đó là lối sống rất nhân văn trong cuộc sống

0,25

0,25

0,25

0,25

– Thí sinh trình bày đầy đủ, rõ ràng, mạch lạc, không mắc lỗi câu sai, dùng từ.

b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận về một vấn đề đời sống con người: sự quan trọng của lòng nhân ái trong cuộc sống.

0,25

+ Bất kể ai sống trên đời đều cần lòng nhân ái. Lòng nhân ái không phải là những điều gì quá xa xôi. Nó tồn tại ngay trong chính cuộc sống của mỗi người.  Có thể nói, lòng nhân ái là một giá trị văn hoá lớn của dân tộc ta. Nó đã tạo nên một nét độc đáo trong chủ nghĩa nhân văn truyền thống Việt Nam.

+ Tại sao lòng nhân ái lại quan trọng đến vậy?

-> Không ai sống cô độc một mình mà không cần sự yêu thương, quan tâm, sự chia sẻ, giúp đỡ…

-> Là thước đo để đánh giá phẩm chất, đạo đức một con người. Thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm, chia sẻ với người khác cũng là nhu cầu tất yếu trong cuộc sống của mỗi người. Khi làm được điều đó, không chỉ người khác được an ủi mà chúng ta cũng thấy ấm áp,  ngọt ngào và bình yên trong tâm hồn.

-> Sự thấu hiểu để cảm thông, chia sẻ và giúp đỡ chân thành không vụ lợi cả về vật chất, tinh thần trong những trường hợp như thế cần thiết biết bao. Nó đủ sức mạnh góp phần chữa lành vết thương cho ai bất hạnh. Nỗi đau sẽ phai mờ đi.

-> Lòng nhân ái còn giúp cho những con người đang lầm đường lỡ bước quay lại với con đường chân chính.

-> Lòng nhân ái thật sự đem lại hạnh phúc cho mọi người không chỉ riêng ta mà là cả nhân loại; làm đẹp cho cuộc đời và tạo ra một xã hội nhân văn, nhân ái.

-> Thiếu lòng ái, không có sự quan tâm, chia sẻ chân thành thì cuộc sống sẽ thế nào?… Vì thế đấu tranh với lối sống ích kỷ, hẹp hòi, vô cảm cũng là bổn phận, trách nhiệm của mỗi người.

– Lòng nhân ái là sức mạnh nhân lên yêu thương, hp, xoa dịu nỗi đau, giảm bớt hận thù, ích kỉ, hẹp hòi… làm cho người gần người hơn, xã hội văn minh tốt đẹp hơn.

– Tích cực học tập, rèn luyện, nâng cao hiểu biết, …phải biết hành động sẻ chia cảm thông với nỗi đau buồn của người khác. Đấu tranh với lối sống hẹp hòi, vô cảm, ích kỉ không biết yêu thương người khác hoặc là cố tỏ ra đau buồn, thiệt thòi để lợi dụng lòng nhân ái của người khác…

Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận.

– Kim Lân thuộc hàng những cây bút truyện ngắn tài năng của văn học Việt Nam hiện đại. Ông thường viết về nông thôn và những con người dân quê lam lũ, hồn hậu, chất phác mà giàu tình thương yêu. Vì vậy, Nguyên Hồng đã cho rằng Kim Lân là một nhà văn “một lòng đi về với đất, với người, với thuần hậu và nguyên thủy của cuộc sống”.  Đây là một nhận xét xác đáng. Bởi trên từng trang viết của mình, Kim Lân cho người đọc thấy được sự thận trọng và tấm lòng giàu yêu thương, sự hiểu biết và tài năng mô tả tâm lí, tình cảm con người, đặc biệt là người nông dân nghèo vốn hồn hậu chất phác, mà rất nặng tình, nặng nghĩa. “Vợ nhặt” của ông  là một trong những sáng tác tiêu biểu nhất cho điều đó.

– Truyện ngắn “Vợ nhặt” viết về nạn đói năm 1945. Song ngòi bút Kim Lân không dừng lại ở cái đói mà khám phá những vẻ đẹp rất con người trong nạn đói. Đoạn văn miêu tả cảnh gặp gỡ đầu tiên giữa bà cụ Tứ (mẹ Tràng) và người con dâu mới tiêu biểu cho hướng khai tác đó của tác giả.

– Thật vậy, “Vợ nhặt” trích trong tập “Con chó xấu xí” (1962). Truyện được viết ngay sau Cách mạng với tiền thân là tiểu thuyết “Xóm ngụ cư”. Nhưng do thất lạc bản thảo nên sau khi hòa bình lập lại, tác giả đã viết lại thành “Vợ nhặt”. Với truyện ngắn này, nhà văn đã xây dựng được một tình huống truyện độc đáo. Trang nghèo, xấu trai, lại là dân ngụ cư, đang trong tình trạng “ế vợ”, giữa lúc đói khát nhất, khi cái chết cận kề lại “nhặt” được vợ, có vợ theo. Tình huống éo le này là đầu mối cho sự phát triển của truyện, tác động đến tâm lí, tâm trạng, hành động của các nhân vật và thể hiện chủ đề của truyện.

– Vị trí, ý nghĩa của đoạn trích trong toàn truyện:

+ Đoạn trích nằm ở phần giữa truyện, sau khi Kim Lân đã miêu tả cảnh Tràng đưa vợ về xóm ngụ cư, đã dẫn dắt gợi mở cảnh Tràng và người vợ nhặt gặp gỡ làm quen và quyết định sẽ cùng nhau nên vợ nên chồng.

+ Đây là cảnh then chốt của toàn bộ truyện ngắn. Cái quyết định đưa nhau về của vợ chồng Tràng có quá nông nổi hay không? Cuộc hôn nhân của họ có suôn sẻ không hay cũng chỉ là một trò đùa oái oăm của số phận? Trong cảnh túng đói quay quắt hiện tại, nhu cầu hạnh phúc và khát khao vun đắp cho cuộc sống gia đình liệu có còn tồn tại hay bị vùi dập một cách tàn nhẫn trong cơn lốc xoáy của nạn đói? Trả lời những câu hỏi đó đâu chỉ cần sự hiểu biết mà còn cần cả tấm lòng đồng cảm, nhân hậu và giàu yêu thương. Thể hiện toàn bộ những vấn đề đó đòi hỏi nhà văn phải hết sức thận trọng và tinh tế. Bởi xử lí vấn đề theo hướng nào sẽ quyết định bước phát triển tiếp theo của câu truyện, quyết định sự thành công hay thất bại của nhà văn trong tác phẩm.

0,10

0,15

+ Cuộc gặp gỡ trong cảnh này, đến lúc này cả ba đều hiểu chuyện. Ngòi bút Kim Lân đôn hậu, tinh tế, tài tình nhất là ở đoạn này. Ông chủ yếu đi sâu khắc họa diễn biến tâm trạng, lời nói của người mẹ khi hiểu rõ câu chuyện có người theo không con trai mình về làm vợ giữa cái đói, cái chết kề bên. Người đọc ắt tò mò, trăn trở người mẹ sẽ xử lí thế nào? Nhà văn muốn thể hiện điều gì?…

0,25

-> Khi đã vỡ lẽ, đã hiểu ra con mình “nhặt” được vợ, bà “cúi đầu nín lặng”. Bà liên  tưởng đến bao cơ sự “oái ăm” “ai oán” “xót thương” cho số kiếp của đứa con mình. Bà liên tưởng đến người chồng quá cố, đến đứa con gái đã qua đời, lòng bà trĩu nặng tủi buồn, xót xa.

-> Bà cụ Tứ mừng cho con từ nay yên bề gia thất, tủi thân làm mẹ không lo nổi vợ cho con. Giờ đây giữa lúc người chết đói “như ngả rạ” lại có người theo con trai bà về làm vợ. Cái tủi, cái buồn của người mẹ bị dồn vào cảnh nghèo cùng quẫn. Bà khóc vì mừng con có vợ, khóc vì thương con trai, thương nàng dâu mới không biết có vượt qua nổi khó khăn này.

-> “Trong kẽ mất kèm nhèm của bà rỉ xuống hai dòng nước mắt”. Sau đó “khẽ thở dài”, bà cụ Tứ “đăm đăm nhìn người đàn bà”.  Bà cụ Tứ lo lắng thực sự cho con trai, con dâu, lo cho cái gia đình nghèo túng của bà giữa lúc đói kém này liệu có nuôi nổi nhau? Tương lai rồi sẽ ra sao…

->  Ý nghĩa sâu sắc trong câu nói của cụ Tứ: Đây là câu nói chứa chan tình mẫu tử, tình người.  Câu nói của bà đem lại niềm vui, hạnh phúc cho vợ chồng Tràng. Câu nói đã “chiêu tuyết” cho thị. Rằng thị đâu phải là người phụ nữ chỏng lỏn, chao chát, không biết sĩ diện là gì. Câu nói của bà làm cho cuộc hôn nhân giữa Tràng và thị không còn là chuyện nhặt nhau giữa chợ giữa đường nữa. Nó cũng bình đẳng, đẹp đẽ như tất cả các cuộc hôn nhân mâm cao cỗ đầy xưa nay. Vì cuộc hôn nhân nào mà chẳng xuất phát từ duyên phận vợ chồng. Tràng và thị là “phải duyên phải kiếp với nhau”. Cho nên một người mẹ như bà thật cảm thấy “mừng lòng”. Câu nói giản dị mà chứa chan tình người của bà mẹ quê mùa quả thực đã làm ấm lòng những số phận tội nghiệp.

– Trong chưa đầy 3 trang sách, Kim Lân đã thể hiện thấu đáo và tài tình cả cảnh ngộ, nỗi lòng của nhân vật và khát vọng khẳng định, ngợi ca con người của mình. Đoạn văn vừa có cái đẹp của một nội dung nhân đạo đặc sắc, vừa có cái đẹp của nghệ thuật miêu tả con người, nó góp phần quan trọng trong việc tạo nên sự thành công xuất sắc của truyện ngắn Vợ nhặt.