Đề đọc hiểu, phân tích từ câu 141 đến câu 152 Truyện Kiều, Nguyễn Du

Môn: Ngữ văn – Lớp 11

Thời gian làm bài: 90 phút (không kể thời gian phát đề)

KIỂM TRA GIỮA HỌC KÌ 2 NĂM HỌC 2023 – 2024

Môn: Ngữ văn – Lớp 11

Hướng dẫn chấm:

–  HS trả lời đúng đạt 0,5 điểm.

–  HS trả lời sai hoặc không trả lời: không được điểm.

Hướng dẫn chấm: HS trả lời đúng tên 02 nhân vật đạt 0,25 điểm.

Hướng dẫn chấm:

–  HS trả lời đúng 01 trình tự đạt 0,25 điểm.

–  HS có cách diễn đạt tương đương đạt điểm tối đa.

+ Họ Kim tên Trọng vốn nhà trâm anh

+ Nền phú hậu bậc tài danh

+ Văn chương nết đất thông minh tính trời

Hướng dẫn chấm:

–  HS trả lời đúng 01 câu thơ đạt 0,5 điểm.

–  HS trả lời đúng 02 – 03 câu thơ đạt điểm tối đa.

+ Miêu tả bước đi khoan thai, nho nhã, thanh tao của Kim Trọng.

+ Sự xuất hiện của Kim Trọng khiến cảnh vật xung quanh bừng lên vẻ đẹp hài hòa, trong sáng.

Hướng dẫn chấm: HS có cách diễn đạt tương đương vẫn được điểm tối đa.

0,5

0,5

–   Tác dụng: nhấn mạnh sự chuẩn mực, toàn diện trong tính cách, lối ứng xử của nhân vật Kim Trọng; thể hiện thái độ yêu mến, ngợi ca của tác giả; giúp câu thơ hài hòa, cân đối, tạo tính nhạc.

Hướng dẫn chấm:

–  HS chỉ ra được 01 tác dụng đạt 0,5 điểm.

–  HS chỉ ra được 02 – 03 tác dụng đạt điểm tối đa.

1,0

+ Ngôn ngữ trang trọng: hệ thống từ Hán Việt, các hình ảnh mang tính ước lệ, tượng trưng.

+ Sử dụng thành công các biện pháp tu từ: so sánh, đối, …

+ Từ ngữ được chọn lọc, góp phần thể hiện rõ nét đặc điểm nhân vật.

Hướng dẫn chấm:

–  HS trả lời đúng 02 – 03 nghệ thuật đạt điểm tối đa.

–  HS có cách diễn đạt tương đương vẫn được điểm tối đa.

Mở bài giới thiệu khái quát vấn đề nghị luận; thân bài thực hiện các yêu cầu của đề bài; kết bài khẳng định vấn đề nghị luận.

Nội dung và nghệ thuật đoạn thơ của đại thi hào Nguyễn Du trong phần Đọc hiểu

HS có thể triển khai theo nhiều cách nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo các yêu cầu sau:

*  Phân tích

–  Nội dung: Nhân vật Kim Trọng:

+ Xuất hiện theo trình tự từ phía nẻo xa tới gần nơi tự tình: qua lời người kể chuyện toát lên phong thái ung dung, lịch lãm, nho nhã, thanh cao của một kẻ sĩ truyền thống hài văn lần bước dặm xanh.

+ Ngoại hình đẹp đẽ khiến một vùng bừng lên vẻ tươi sáng, hài hòa của cây quỳnh cành dao -> gây ấn tượng mạnh với hai kiều.

+ Được giới thiệu cụ thể trên các phương diện: tên tuổi, gia thế trâm anh, phú hậu, tài danh, tài năng, học vấn, diện mạo tót vời, tính cách phong nhã, hào hoa -> hình mẫu lí tưởng, làm nổi bật chủ đề tình yêu lãng mạn, tự do trong tác phẩm.

–  Nghệ thuật:

+ Cốt truyện: theo mô hình quen thuộc của truyện thơ Nôm, thể thơ lục bát truyền thống; ngôn ngữ giàu chất tự sự – trữ tình, trang trọng với hệ thống từ Hán Việt, các hình ảnh ước lệ, tượng trưng,…

+ Nghệ thuật xây dựng nhân vật: bút pháp ước lệ, từ ngữ chọn lọc, nhằm khắc họa rõ nhất các đặc điểm nhân vật,…

Hướng dẫn chấm: HS phân tích được đầy đủ các khía cạnh, sâu sắc: 1,5 – 1,75 điểm; phân tích chung chung, chưa đầy đủ các khía cạnh: 0,75 – 1,25 điểm; phân tích sơ sài, không đầy đủ các khía cạnh: 0,25 – 0,5 điểm.

–   Liên hệ, so sánh với tác giả, tác phẩm khác cùng đề tài, chủ đề hoặc đoạn trích khắc họa về một nhân vật khác trong cùng tác phẩm để nhận xét về điểm gặp gỡ, sáng tạo và tác động của đoạn thơ.

–   Khẳng định giá trị tư tưởng và thẩm mĩ, ý nghĩa của đoạn thơ: Đoạn trích đã thành công xây dựng bức chân dung của một văn nhân lý tưởng, bộc lộ thái độ quý mến, trân trọng của Nguyễn Du đối với nhân vật Kim Trọng, từ

đó thể hiện tinh thần nhân đạo cao cả, niềm tin mãnh liệt vào con người, tình yêu.

0,25

0,5

Đảm bảo chuẩn chính tả, từ ngữ, ngữ pháp tiếng Việt

Hướng dẫn chấm: Không cho điểm nếu bài làm mắc quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề cần nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ. Hướng dẫn chấm: HS biết vận dụng lí luận văn học trong quá trình phân tích, đánh giá; biết so sánh, mở rộng để làm nổi bật nội dung và nghệ thuật đoạn trích; biết liên hệ vấn đề nghị luận với thực tiễn đời sống; văn viết giàu hình ảnh, cảm xúc.

–  Đáp ứng được 02 yêu cầu trở lên đạt: 0,5 điểm.

–  Đáp ứng được 01 yêu cầu đạt: 0,25 điểm.

Mở bài giới thiệu khái quát vấn đề nghị luận; thân bài thực hiện các yêu cầu của đề bài; kết bài khẳng định vấn đề nghị luận.

Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.

HS lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ được suy nghĩ về vấn đề cần nghị luận. Có thể

theo hướng sau:

*  Giải quyết vấn đề

–  Khái quát hoàn cảnh đời sống làm nảy sinh vấn đề: Việc sử dụng thiếu hiểu biết, thiếu kinh nghiệm, tư tưởng sính ngoại của một bộ phận giới trẻ hiện nay đang làm mai một, sai lệch tính hệ thống và chuẩn mực của tiếng Việt -> ảnh thưởng tiêu cực tới sự trong sáng của tiếng Việt.

–  Phân tích các khía cạnh của vấn đề với những lí lẽ và bằng chứng phù hợp:

+ Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt thể hiện tình cảm yêu mến, tôn trọng, tự hào trước lịch sử phát triển lâu đời của tiếng Việt; nhận thức đúng đắn về hệ thống từ ngữ phong phú, đa dạng, những quy tắc, chuẩn mực mang bản sắc văn hóa dân tộc.

+ Xu hướng toàn cầu hóa hiện nay yêu cầu tiếng Việt phải có những thay đổi: học hỏi các yếu tố tích cực để hoàn thiện thêm, song không lai căng, pha tạp; sự sáng tạo cái mới phải tuân theo quy tắc chung, đảm bảo được sự trong sáng của tiếng Việt, góp phần phát triển, làm tiếng Việt ngày càng phong phú đa dạng hơn.

–  Sự cần thiết phải nhìn nhận thức đầy đủ về vấn đề:

+ Cần nhận thức rõ rằng tiếng Việt là ngôn ngữ quốc gia, là phương tiện giao tiếp chính thức của đất nước, việc sử dụng ngôn ngữ chính xác, lịch sự, theo đúng các quy tắc, chuẩn mực là nghĩa vụ và trách nhiệm của mỗi người.

+ Tiếng Việt là phương tiện để xây dựng nhận thức và tư duy của con người, giúp mở rộng tri thức, phát triển kỹ năng suy nghĩ logic, phân tích, tạo nên sự gắn kết và giao lưu văn hóa.

–   Trải nghiệm của bản thân với vấn đề được bàn luận: nâng cao ý thức tôn trọng và yêu quý tiếng Việt; luôn cân nhắc và lựa chọn từ ngữ đảm bảo phù hợp với ngữ cảnh, mục tiêu giao tiếp; rèn luyện kỹ năng nói và viết theo chuẩn

mực ngôn ngữ; tiếp thu ngôn ngữ nước ngoài một cách có trách nhiệm và đảm bảo tính nguyên vẹn của tiếng Việt.

* Tổng hợp vấn đề bằng một trong các cách: tóm lược, phát triển, vận dụng, liên tưởng,…

Lưu ý: HS có thể triển khai theo nhiều cách nhưng cần làm rõ vấn đề cần

nghị luận; có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng, phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

Đảm bảo chuẩn chính tả, từ ngữ, ngữ pháp tiếng Việt.

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề cần nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ.