Đề đọc hiểu + Phân tích Dì Hảo của Nam Cao

TRƯỜNG THPT NGUYỄN HUỆ

                 (Đề thi có 02 trang)

MÔN: NGỮ VĂN 11D

Thời gian: 90 phút (Không kể thời gian giao đề)

TRƯỜNG THPT NGUYỄN HUỆ

ĐỀ 1

ĐÁP ÁN-THANG ĐIỂM

Môn: NGỮ VĂN – LỚP 11D

(Đáp án – Thang điểm gồn có 03 trang)

– Biện pháp điệp từ “và”

– Tác dụng: Sau điệp từ “và” là “nước mắt”, là “lời than thở”. Vì vậy việc sử dụng điệp từ này nhấn mạnh nỗi đau khổ, bất hạnh của nhân vật người bà, đau khổ vì cuộc đời của chính mình, đau khổ thay cho con, nỗi đau khổ chồng chất lên nhau. Phép điệp còn tạo nhịp điệu cho lời văn.

 Hướng dẫn chấm:

– Học sinh trả lời tương đương như đáp án: 0,5 điểm

– Học sinh trả lời đúng một ý: 0,25 điểm

– Học sinh trả lời không thuyết phục hoặc không trả lời: 0,0 điểm

– Tình cảnh bất hạnh của dì Hảo: phải cưới và chung sống với một người chồng tàn nhẫn, mê sắc và cơm rượu, tục tằn, thô bỉ, coi thường dì Hảo; con mất, bản thân què liệt; chồng có vợ bé.

– Qua nhân vật dì Hảo ta thấy thân phận người phụ ngữ Việt Nam trước Cách mạng là những người phụ nữ khốn khổ, thấp cổ bé họng, chịu nhiều tủi nhục. Họ phải chịu kiếp sống lay lắt, trầy trật vì miếng cơm manh áo và bị ức hiếp, đầy đọa.

Hướng dẫn chấm:

– Học sinh trả lời tương đương như đáp án: 1,0 điểm

– Học sinh trả lời đúng một ý: 0,5 điểm

– Học sinh trả lời không thuyết phục hoặc không trả lời: 0,0 điểm

*Lưu ý: Học sinh có thể trả lời khác đáp án nhưng thuyết phục, diễn đạt nhiều cách miễn hợp lí là chấp nhận được.

Gợi ý:

– Theo văn bản, dì Hảo không thể trách người chồng tàn nhẫn của mình vì: “Hắn phải ăn, phải uống, phải vui thú, đó là đời của hắn. Dì Hảo què liệt không còn những cái ấy để mà cho”

– Không đồng tình với thái độ cam chịu, nhẫn nhịn của dì Hảo đối với chồng. Vì: Ai cũng có quyền sống, quyền hạnh phúc, cần phải biết đấu tranh để cuộc sống của bản thân không phải chịu thiệt thòi một cách vô lý. Một người chồng vô tâm, lười biếng không xứng đáng để người phụ nữ phải hi sinh, không đáng phải cam chịu làm thân trâu ngựa phục dịch cho hắn. Cam chịu, nhẫn nhịn một cách vô lý như dì Hảo chỉ là thái độ sống tiêu cực, nạn nhân của những hủ tục cũ.

Hướng dẫn chấm:

– Học sinh trả lời tương đương như đáp án: 1,0 điểm

– Học sinh trả lời đúng một ý: 0,5 điểm

– Học sinh trả lời không thuyết phục hoặc không trả lời: 0,0 điểm

*Lưu ý: Học sinh có thể trả lời khác đáp án nhưng thuyết phục, diễn đạt nhiều cách miễn hợp lí là chấp nhận được.

Mở bài nêu được vấn đề nghị luận, thân bài triển khai được vấn đề nghị luận, kết bài khái quát được vấn đề nghị luận.

Phân tích, đánh giá nhân vật dì Hảo trong đoạn trích.

Hướng dẫn chấm:

– Học sinh xác định đúng vấn đề cần nghị luận: 0,5 điểm.

– Học sinh xác định chưa đúng vấn đề cần nghị luận: 0,0 điểm.

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng. Dưới đây là một vài gợi ý cần hướng tới những vấn đề sau:

– Tác giả: là một cây bút xuất sắc của nền văn học hiện đại. Nam Cao chú trọng miêu tả tâm lí nhân vật, nghệ thuật tự sự với lối trần thuật phối hợp nhiều điểm nhìn, giọng điệu; Bề ngoài lạnh lùng nhưng bên trong ấm nóng yêu thương

– Tác phẩm: Truyện ngắn “Dì Hảo” được lấy cảm hứng từ một người phụ nữ thực tế trong cuộc đời Nam Cao. Nhân vật này được tái hiện trên trang sách với sự chân thật và gợi lên được nỗi đau, sự oan ức và những bất công mà phụ nữ phải chịu đựng trong xã hội đó.

2. Phân tích, đánh giá nhân vật Dì Hảo

* Hoàn cảnh xuất thân

Dì Hảo là con gái bà xã Vận, một người làm bánh đúc nổi tiếng ở làng Vũ Đại. Vì nghèo và nợ bà tôi mấy chục bạc nên bà Vận dắt dì Hảo  đến cho bà ngoại nhân vật “Tôi” làm con nuôi.

*Bi kịch cuộc đời

– Bi kịch phải cưới và chung sống với một người chồng tàn nhẫn, mê sắc và cơm rượu, tục tằn, thô bỉ, luôn coi thường, chửi mắng dì…

– Nỗi đau mất con, bản thân bị què liệt, chồng có vợ bé…

* Tính cách, phẩm chất

– Dì Hảo đảm đang tháo vát, thương chồng, giàu đức hi sinh, giàu lòng vị tha, bao dung: dù bị chồng đối xử tệ bạc, nhưng dì không hề than trách (Người vợ đảm đang ấy kiếm mỗi ngày được hai hào, dì ăn có năm xu. Còn một hào thì hắn dùng mà uống rượu. Và dì Hảo sung sướng lắm. Và gia đình vui vẻ lắm); dì không trách người mẹ nghèo khổ của mình vì không thể chu cấp cho dì trong lúc dì nguy nan.

– Dì Hảo là một người phụ nữ yếu đuối, dễ bị tổn thương và luôn cảm thấy đau khổ và cô đơn. Dì cô đơn trong chính bi kịch của mình.

+ Chi tiết giọt nước mắt cho thấy tình cảnh cô đơn, bị coi thường, bị xúc phạm cũng như tâm trạng khổ đau, uất ức, thất vọng, đổ vỡ khi tình yêu thương chân thành của dì bị chà đạp một cách phũ phàng.

+ Bi kịch: mất con, dì thì què liệt; chồng bỏ đi rồi lại mang về người vợ bé -> dì cô đơn, đau đớn, tuyệt vọng, tức tối và sau cùng là nhẫn nại.

– Dì nhẫn nhịn, cam chịu cho mọi oan ức và bất hạnh (Trách làm gì hắn, cái con người bắt buộc phải tàn nhẫn ấy?; dì nhẫn nại;phải, nhẫn nại là hơn; nếu hắn không về thì cũng thế….)

+ nếu hắn không về thì cũng thế: sự cam chịu, bất lực, bế tắc của dì Hảo và cũng là của con người trong xã hội cũ.

– Dì Hảo có lòng nhân ái, sống tình cảm, luôn quan tâm và giúp đỡ những người khác. Vì vậy, dì được mọi người yêu thương, trân trọng. Nhất là bà ngoại của nhân vật tôi “Người chỉ có thể đem đến cho dì Hảo mỗi ngày một xu quà, và rất nhiều nước mắt. Và rất nhiều lời than thở”

-> thể hiện tình người ấm áp, đáng trân trọng giữa xã hội thực dân phong kiến đầy bế tắc. Hình ảnh đó mang tính nhân đạo sâu sắc

Hướng dẫn chấm:

– Phân tích đầy đủ, sâu sắc: 2,0 điểm  – 2,5 điểm.

– Phân tích chưa đầy đủ hoặc chưa sâu: 1,25 điểm – 1,75điểm.

– Phân tích chung chung, sơ sài: 0,25 điểm – 1,0 điểm.      .

3,0

* Nội dung:

– Dì Hảo tiêu biểu cho những người phụ nữ khốn khổ, thấp cổ bé họng, chịu nhiều tủi nhục. Họ phải chịu kiếp sống lay lắt, trầy trật vì miếng cơm manh áo và còn bị ức hiếp, đầy đọa.

– Đoạn trích không chỉ giàu giá trị hiện thực khi mang đến một góc nhìn chân thật về tình cảnh của người nông dân Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám mà còn mang giá trị nhân đạo sâu sắc.

* Nghệ thuật

– Cốt truyện đơn giản mà hấp dẫn.

– Giọng kể lạnh lùng, khách quan mà đầy cảm thương, chua xót.

– Ngôi kể thứ nhất chân thật, khách quan.

– Ngôn ngữ giản dị, tự nhiên, pha chút giễu nhại, bông đùa.. để tạo ra những hình ảnh sống động, đầy cảm xúc.

– Xây dựng nhân vật chân thực, sống động qua nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật.

Hướng dẫn chấm:

– Nhận xét đầy đủ, sâu sắc: 1,0 điểm.

– Nhận xét chưa đầy đủ hoặc chưa sâu: 0,5 điểm.

– Học sinh không có  nhận xét : 0,0 điểm.

Hướng dẫn chấm: Không cho điểm nếu bài làm có quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.

% điểm

– Xác định được phương thức biểu đạt của văn bản/đoạn văn bản

– Nhận biết được giá trị nội dung (đề tài, chủ đề, tư tưởng,…) và một số yếu tố hình thức (điểm nhìn nghệ thuật, người kể chuyện, lời người kể chuyện, lời nhân vật,…) của truyện ngắn.

Thông hiểu:

– Tóm tắt được cốt truyện và lí giải được ý nghĩa, tác dụng của cốt truyện.

– Phân tích được các giá trị nội dung và yếu tố hình thức của văn bản.

– Phân tích, lí giải được chủ đề, tư tưởng của tác phẩm.

Vận dụng:

– Rút ra được bài học về cách nghĩ, cách ứng xử từ văn bản gợi ra.

– Nêu được ý nghĩa hay tác động của tác phẩm đối với nhận thức, tình cảm, quan niệm của bản thân.

Vận dụng cao:

– Phân tích, đánh giá được giá trị nội dung và một số yếu tố hình thức của tiểu thuyết và truyện ngắn.

03 câu TN

01 câu TL

– Giới thiệu được đầy đủ thông tin chính về tên tác phẩm, tác giả, thể loại,… của tác phẩm nghệ thuật, đoạn trích, nhân vật.

– Trình bày được những nội dung khái quát của tác phẩm nghệ thuật, đoạn trích, nhân vật.

Thông hiểu:

– Triển khai vấn đề nghị luận thành những luận điểm phù hợp. Phân tích được những đặc sắc về nội dung, hình thức nghệ thuật khi xây dựng nhân vật văn học.

– Kết hợp được lí lẽ và dẫn chứng để tạo tính chặt chẽ, logic của mỗi luận điểm.

– Đảm bảo cấu trúc của một văn bản nghị luận; đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

Vận dụng:

– Nêu được những bài học rút ra từ tác phẩm.

– Thể hiện được sự đồng tình / không đồng tình với thông điệp của tác giả (thể hiện trong tác phẩm).

Vận dụng cao:

– Đánh giá được ý nghĩa, giá trị của nội dung và hình thức của đoạn trích/ tác phẩm nghệ thuật.

– Thể hiện rõ quan điểm, cá tính trong bài viết; sáng tạo trong cách diễn đạt.