TRƯỜNG THPT BÌNH HƯNG HÒA ĐỀ LUYỆN TẬP SỐ 1 THI TỐT NGHIỆP THPT 2021
ĐỌC HIỂU
Đọc đoạn trích sau:
Họ gánh về cho tôi mùa ổi mùa xoài mùa mận
Mùa sen mùa cốm trên vai
Cả nắng ban mai cả hoàng hôn tím
Ngày đi rưng rưng đôi dép lê
Tôi mua được mùa ổi mùa sen bằng đồng bạc lẻ
Đồng bạc lặng lẽ
Thấm đẫm sương đêm thấm đẫm mồ hôi
Sau lưng họ đồng làng mồ côi hun hút gió
Vòng tay ngỏ
Lời ru con căng sữa
(…)
Những ngôi sao của tôi
Gánh trên vai mình hẩm hiu số phận
Vô danh giữa đời thường
Dẫu đôi lúc đặt vào mắt tôi bao tia nhìn mang hình dấu hỏi.
(Trích Những ngôi sao hình quang gánh, Nguyễn Phan Quế Mai,
https://daibieunhandan.vn/den-voi-tho–nhung-ngoi-sao-hinh-quang-ganh-120936
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Đoạn trích trên được viết theo thể thơ nào?
Câu 2. Hình ảnh quê hương hiện lên trong nỗi nhớ nhà thơ qua những từ ngữ nào?
Câu 3. Những dòng thơ sau giúp anh/chị hiểu gì về thân phận của người bán hàng rong?
Sau lưng họ đồng làng mồ côi hun hút gió
Vòng tay ngỏ
Lời ru con căng sữa
Câu 4. Anh/chị hãy nhận xét về cảm xúc và suy nghĩ của tác giả đối với người bán hàng rong được thể hiện trong đoạn trích.
LÀM VĂN
Câu 1
Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/chị về sự cần thiết của lòng trắc ẩn trong cuộc sống hiện đại.
Câu 2
Vườn cây rung rinh ánh sáng. Ở một góc nhà đó, hiện lên cảnh tượng cu Tị đang ôm chầm lấy mẹ, chị Lụa cuống quýt vuốt ve con. Bà vợ Trương Ba xuất hiện ở phía trước sân khấu.
Vợ Trương Ba: Ông ở đâu? Ông ở đâu?
(Giữa màu xanh cây vườn, Trương Ba chập chờn xuất hiện)
Trương Ba: Tôi ở đây bà ạ. Tôi vẫn ở liền ngay bên bà đây, ngay trên bậc cửa nhà ta, trong ánh lửa bà nấu cơm, cầu ao bà vo gạo, trong cái cơi bà đựng trầu, con dao bà giẫy cỏ… Không phải mượn thân xác ai cả, tôi vẫn ở đây, trong vườn cây nhà ta, trong những điều tốt lành của cuộc đời, trong mỗi trái cây cái Gái nâng niu.
(Dưới một gốc cây, hiện lên cu Tị và cái Gái)
Cái Gái: (Tay cầm một trái na) Cây na này, ông nội tớ trồng đấy. Quả to mà ngon lắm. Ta ăn chung nhé!
(Bẻ quả na đưa cho cu Tị một nửa. Đôi trẻ ăn ngon lành. Cái Gái lấy những hạt na vùi xuống đất.)
Cu Tị: Cậu làm gì thế?
Cái Gái: Cho nó mọc thành cây mới. Ông nội tớ bảo vậy. Những cây sẽ nối nhau mà lớn khôn. Mãi mãi…
(Trích Hồn Trương Ba, da hàng thịt, Lưu Quang Vũ,
Ngữ văn 12, tập 2, NXB Giáo dục, tr.153)
Phân tích nhân vật Trương Ba trong đoạn trích trên. Từ đó nêu lên ý nghĩa tư tưởng, triết lí và nhân sinh sâu sắc Mà Lưu Quang Vũ gửi gắm trong vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”.
| Phần/
Câu |
Nội dung | |
| I | ĐỌC HIỂU | |
| 1 | Thể thơ tự do | |
| 2 | Hình ảnh quê hương hiện lên trong nỗi nhớ nhà thơ qua những từ ngữ: mùa ổi, mùa xoài, mùa mận, mùa sen. | |
| 3 | – Những dòng thơ Sau lưng họ đồng làng mồ côi hun hút gió/Vòng tay ngỏ/Lời ru con căng sữa là sự thấu hiểu của tác giả với người bán hàng rong:
+ Khi họ gánh hoa gánh hàng rong (trái cây) đi bán là gánh hết cả sản phẩm đồng quê đi khiến cho đồng làng mồ côi hun hút gió. + Còn con nhỏ của họ chịu cảnh khát thèm làm ra mà thiếu ăn khiến cho lời ru con căng sữa. |
|
| 4 | – Tác giả suy tư, cảm thông, tri ân sâu sắc về những người bán hàng rong. Nhà thơ trân trọng những ngôi sao của mình, bởi họ đã gánh về những đồng quà, đã nhắc nhớ thời gian, đã đem lại ngọn gió mát lành cũng như những giá trị tinh thần vĩnh cửu trong lời hát.
– Nhà thơ cũng thấu hiểu được đằng sau thế giới kì diệu thiêng liêng mà những ngôi sao hình quang gánh góp phần tạo nên là sự nhọc nhằn khó lòng chia sẻ cùng ai được. |
|
| II | LÀM VĂN | |
| 1 | Suy nghĩ về sự cần thiết của lòng trắc ẩn trong cuộc sống hiện đại | |
| a. Đảm bảo yêu cầu hình thức đoạn văn
Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng phân hợp, móc xích hoặc song hành. |
||
| b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
Sự cần thiết của lòng trắc ẩn trong cuộc sống hiện đại |
||
| c. Triển khai vấn đề nghị luận
Học sinh lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải làm rõ, sự cần thiết của lòng trắc ẩn trong cuộc sống hiện đại. Có thể theo hướng sau: – Lòng trắc ẩn là sự thương xót, đồng cảm và thấu hiểu giữa con người với con người. – Lòng trắc ấn giúp con người bớt đi khổ đau,bất hạnh, buồn thương; giúp người gần người hơn, tạo mối quan hệ xã hội tốt đẹp. – Phê phán lồi sống vô cảm, thờ ơ, ích kỉ… |
||
| d. Chính tả, dùng từ, đặt câu
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. |
||
| e. Sáng tạo
Có cách diễn đạt mới mẻ, thể hiện sâu sắc về vấn đề nghị luận. |
||
| 2 | Phân tích Màn kết “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”. Rút ra thông điệp của vở kịch được Lưu Quang Vũ gửi gắm qua đoạn trích. | |
| a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận
Mở bài nêu được vấn đề nghị luận; Thân bài triển khai được vấn đề; Kết bài khái quát được vấn đề. |
||
| b. Xác định đúng vấn đề nghị luận
Phân tích Màn kết “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”. Rút ra thông điệp của vở kịch. |
||
| c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm
Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo các yêu cầu sau: |
||
| * Mở bài: | ||
| – Trong làng kịch nói Việt Nam có lẽ ai cũng biết đến Lưu Quang Vũ – một hiện tượng đặc biệt của sân khấu kịch trường những năm tám mươi của thế kỉ XX. Tuy có tài ở nhiều lĩnh vực như viết truyện ngắn soạn kịch làm thơ vẽ tranh… nhưng ông được xem là một trong những nhà soạn kịch tài năng nhất của nền văn học nghệ thuật Việt nam hiện đại.
– Trong các vở kịch của Lưu Quang Vũ đáng chú ý nhất là vở “Hồn Trương Ba da hàng thịt”. Bằng nghệ thuật xây dựng nội tâm độc đáo cảnh VII đoạn cuối vở kịch đem đến cho người đọc nhiều vấn đề tư tưởng sâu sắc qua nhân vật Trương Ba trong thân xác anh hàng thịt. |
||
| * Thân bài: | ||
| * Tóm tắt:
– Trương Ba, gần 60 tuổi- là một người làm vườn tốt bụng, đặc biệt rất cao cờ. Do tắc trách, Nam Tào gạch bừa tên Trương Ba, khiến ông phải chết oan. Theo gợi ý của Đế Thích, để sửa sai, Nam Tào cho hồn Trương Ba nhập vào thể xác hàng thịt ở làng bên vừa mới chết, mới ngoài 30 tuổi, để được sống lại. – Trú nhờ thể xác hàng thịt, hồn Trương Ba gặp rất nhiều phiền toái: lí trưởng sách nhiễu, chị hàng thịt đòi chồng; gia đình Trương Ba ngày càng lủng củng. Trương Ba dần dà tiêm nhiễm một số thói xấu và những nhu cầu vốn xa lạ với ông. Không những vậy, những người thân trong gia đình cũng ngày càng xa lánh khiến ông rất đau khổ. Trước nghịch cảnh ấy, Trương Ba quyết định trả lại thân xác cho hàng thịt, cũng không chấp nhận nhập vào xác cu Tị, kiên quyết chấp nhận cái chết. * Phân tích: – Kết thúc vở kịch, Trương Ba chết, nhưng hồn ông vẫn còn đó “giữa màu xanh cây vườn, Trương Ba chập chờn xuất hiện”, và ông đã nói với vợ mình những lời tâm huyết, hàm chứa ý nghĩa “Tôi đây bà ạ. Tôi ở liền ngay bên bà đây, ngay trên bậc cửa nhà ta… Không phải mượn thân ai cả, tôi vẫn ở đây, trong vườn cây nhà ta, trong những điều tốt lành của cuộc đời, trong mỗi trái cây cái Gái nâng niu…”. – Những lời nói của Trương Ba, phải chăng đó là sự bất tử của linh hồn trong sự sống, trong lòng người. Điều đó tô đậm thêm nhân cách cao thượng của Trương Ba và khắc sâu thêm tư tưởng nhân văn của tác phẩm. – Cu Tị sống lại và đang cùng ngồi với cái Gái trong khu vườn. Cái Gái “Lấy hạt na vùi xuống đất…” cho nó mọc thành cây mới. Ông nội tớ bảo thế. Những cây sẽ nối nhau mà khôn lớn. Mãi mãi…” – Hình ảnh cái Gái ăn quả Na rồi vùi hạt xuống đất: + Biểu tượng cho sự tiếp nối những truyền thống tốt đẹp (“Ông nội tớ bảo vậy”) là tâm hồn, là nhân cách Trương Ba. + Biểu tượng cho sự sống bất diệt của những giá trị tinh thần mang tính nhân văn cao đẹp (“mãi mãi”). + Khẳng định niềm tin vào sự chiến thắng của cái thiện và cái đẹp. – Ý nghĩa của sự sống nhiều khi không phải ở sự tồn tại sinh học mà chính là sự hiện diện của người đã khuất trong tâm tưởng, nỗi nhớ, tình yêu của những người còn sống. Vẻ đẹp tâm hồn sẽ trường tồn dài lâu, bất tử so với sự tồn tại của thể xác -> Đây là một đoạn kết giàu chất thơ với ngôn từ tha thiết, thấm đẫm tình cảm và có dư ba bởi những hình ảnh tượng trưng về sự sống nảy nở (“ vườn cây rung rinh ánh sáng, hai đứa trẻ cùng ăn quả na rồi gieo hạt na xuống đất cho nó mọc thành cây mới). Đó là khúc ca trữ tình ca ngợi sự sống, ca ngợi những giá trị nhân văn mà con người luôn phải vươn tới và gìn giữ. |
||
| * Thông điệp vở kịch:
– Lưu Quang Vũ muốn phê phán một số biểu hiện tiêu cực trong lối sống lúc bấy giờ: con người đang có nguy cơ chạy theo những ham muốn tầm thường về vật chất chỉ thích hưởng thụ đến nỗi trở nên phàm phu thô thiển. – Lấy cớ tâm hồn là quý đời sống tinh thần là đáng trọng mà chẳng chăm lo thích đáng đến sinh hoạt vật chất không phấn đấu vì hạnh phúc toàn vẹn. Cả hai quan niệm cách sống trên đều cực đoan đáng phê phán. – Tình trạng con người phải sống giả không dám và cũng không được sống là bản thân mình. Đấy là nguy cơ đẩy con người đến chỗ bị tha hóa do danh và lợi. |
||
| * Kết bài: | ||
| – Qua Đoạn kết và Cảnh VII vở kịch “Hồn Trương Ba, da hàng thịt”, Lưu Quang Vũ muốn gửi tới người đọc thông điệp: được sống làm người quý giá thật, nhưng được sống đúng là mình, sống trọn vẹn những giá trị mình vốn có và theo đuổi còn quý giá hơn. Sự sống chỉ thực sự có ý nghĩa khi con người được sống tự nhiên với sự hài hòa giữa thể xác và tâm hồn. Con người phải luôn biết đấu tranh với những nghịch cảnh, với chính bản thân, chống lại sự dung tục, để hoàn thiện nhân cách và vươn tới những giá trị tinh thần cao quý.
– Đoạn trích có những đặc sắc về nghệ thuật: vở kịch được khai thác từ cốt truyện dân gian. Kịch tính xoay quanh xung đột bên ngoài và bên trong nhân vật. Ngôn ngữ hành động và ngôn ngữ nội tâm được diễn tả sống động, giàu triết lí nhân sinh. |
||
