| ĐỀ KIỂM TRA GIỮA KÌ II
Môn: Ngữ văn – Lớp 11 Thời gian làm bài: 90 phút |
ĐỌC HIỂU (5,0 điểm)
Đọc văn bản sau:
Rơi xuống biển cả
Ma Văn Kháng
Tóm lược: Tần một chiến sĩ trên đường làm nhiệm vụ, con tau vận tải mà anh phụ trách gặp phục kích. Tần rơi xuống biển cả. Biển cả nuốt chửng Tần một cách thật thản nhiên. Anh thoáng nghĩ: thế là hết, chào các đồng chí. Nhưng vừa chìm xuống nước độ hai sải tay, anh lại nổi bồng lên, giống như một chuyển động tất yếu, thật là giản dị và hết sức khó hiểu! Không! Đời anh chưa hết. Chết vậy mà khó đấy!
Theo sóng, Tần như cái xác dật dờ trên biển cả.
Ngày thứ mấy rồi, những nỗ lực của anh chỉ có thể dồn vào việc nhìn mặt trời, ngắm con sóng để tìm phương hướng và đưa mình truồi theo chiều sóng đổ. Nhưng buồn thay, chỉ những nỗ lực ấy thôi, chúng cũng đã hút cạn dần nguồn sinh lực ở anh rồi. Bây giờ thì nước mặn đã ngấm qua da thịt anh, xâm nhập vào lục phủ ngũ tạng anh, người anh đang nhão ra, có cảm giác nó sũng nước. Có cảm giác anh sắp hòa tan với biển. Không còn là một thực thể nữa, anh rơi vào trạng thái nửa mơ nửa thức. Bảng lảng xa gần trong anh những ý nghĩ kỳ quặc, những hình ảnh nhòe nhẹt, thực thực hư hư…
Và sau cùng thì có lúc anh nhận ra, có một gương mặt con gái vẫn thi thoảng lại chập chờn hiện về trong óc anh. Cô gái tóc tết đuôi sam, mặc áo xanh, da nâu hồng, rắn rỏi. Cô vẫy tay khi con tàu anh nhổ neo. Còn thuyền trưởng của anh là một ông già xuất thân ngư dân, một con người lý thú. Ông nói: Các chú phải đi biển cả đời mới hiểu biển được. Tất cả các dòng nước của các con sông lớn đều hợp lưu về đây mà không làm nó đầy. Tất cả các dòng nước từ nó chảy ra mà không làm nó vơi. Rồi ông thêm: Thần tình chưa? Ðó là lời của Trang Tử!
[…]
Phiêu du trên vòm trời bát ngát nên có thể nhìn thấy một sớm mai trên bờ biển nọ, dạt vào cùng vỏ sò, vỏ ốc, mai mực là hình xác anh. Mai mực, vỏ ốc, vỏ sò, cụm bèo thì quen quá rồi. Lạ chăng là hình xác anh. Và vì vậy, những người dân ở bờ biển nọ đã kéo đến và họ đưa anh vào một mái lều trên bờ cát, cạnh những con thuyền đang úp mặt để đốt hà. Anh đã chết rồi. Lấy gì ăn mà chẳng chết. Nhưng, người này là ai vậy? Người này là ai đây? Đó là một câu hỏi muôn thuở không thể trả lời ngay và rất có thể là chẳng bao giờ trả lời được. Vì có dấu chứng gì làm căn cứ để trả lời. Con tàu đi vào trong kia rất có thể sẽ gặp trắc trở, không tới đích hoặc có tới đích thì mọi người rồi cũng tản mát vào mớ công việc bận rộn, cấp bách khác. Người này là ai đây? Những vết chai sần trên bàn tay thủy thủ của anh ngâm trong nước đã nhão nát rồi còn đâu nữa. Anh và tên biệt kích người nhái, kẻ bán mình cho bọn xâm lược, thì cũng một cái mặt bợt bạt giữa đám râu tóc rậm cứng vì nước biển thôi!
Nhưng mà thôi, cuộc sống là vậy đấy, có gì mà phải than van. Tần mở mắt lần này, cùng với sự tan biến của ảo ảnh là cơn đói ngấu nghiến bào xé ruột gan. Đói quá, đói như sau một buổi làm việc căng thẳng trên boong tàu. Cơn đói đến đồng thời với sự cơn thức tỉnh của xúc giác. Ngứa ran lên, anh nhận ra khắp chân tay, mình mẩy như được bao bọc bằng một lớp vải rất dày nặng. Anh đưa tay sờ soạng. Trời! Thì ra từ cổ anh trở ra đến hai vai đã bám đầy một lớp rong rêu xanh lè. Ôi! Rêu rong biển cả đã bám vào anh, như bám vào một đồ cổ chìm dưới đáy biển. Anh thấy buồn buồn ở cổ. Một con cua gại gại cái mũi chân sắc nhọn lên da thịt anh. Anh cố nhô người lên trên ngọn sóng. Trên người anh là cả một công ty hải sản: ốc, cua, sò, tôm, hến. Chúng đến kết bạn với anh.
Bảy ngày sau, Tần theo sóng biển dạt vào đất liền. Da mặt bóc đi một lớp. Khắp người, da tróc những mảng lớn. Mắt thụt sâu. Tóc soăn rít. Lớp rong rêu kết một mảng trước ngực vẫn còn bám riết anh như những người bạn đồng hành tự nguyện dâng đời mình cho sự sống của anh.
Đất nước mình với diện tích 329.600 km2, chiếm phần phía đông bán đảo Trung Ấn trải dài trên những 3.260 km dọc theo bờ biển. Đất nước mình là đất nước của biển. Chà! Bài học đầu tiên! Ưu thế đặc hữu ấy, giờ thể hiện ở ngay số phận anh.
(Nguồn: Rơi xuống biển cả – Truyện ngắn của MA VĂN KHÁNG (nhandan.vn)
Trả lời các câu hỏi:
Câu 1. (0.75 điểm) Phương thức biểu đạt chính.
Câu 2. (0.75 điểm) Xác định ngôi kể và điểm nhìn trong câu chuyện.
Câu 3. (1.0 điểm) Xác định lời người kể chuyện và lời nhân vật trong đoạn văn sau:
“Phiêu du trên vòm trời bát ngát nên có thể nhìn thấy một sớm mai trên bờ biển nọ, dạt vào cùng vỏ sò, vỏ ốc, mai mực là hình xác anh. Mai mực, vỏ ốc, vỏ sò, cụm bèo thì quen quá rồi. Lạ chăng là hình xác anh. Và vì vậy, những người dân ở bờ biển nọ đã kéo đến và họ đưa anh vào một mái lều trên bờ cát, cạnh những con thuyền đang úp mặt để đốt hà. Anh đã chết rồi. Lấy gì ăn mà chẳng chết. Nhưng, người này là ai vậy? Người này là ai đây? Đó là một câu hỏi muôn thuở không thể trả lời ngay và rất có thể là chẳng bao giờ trả lời được.”
Câu 4. (0.75 điểm) Nội dung và chủ đề “Rơi xuống biển cả”
Câu 5. (0.75 điểm) Nhận xét về nhân vật Tần trong câu chuyện.
Câu 6. (1.0 điểm) Chi tiết làm bạn ấn tượng trong đoạn trích trên? Vì sao?
VIẾT (5,0 điểm)
Từ chuyện “Rơi xuống biển cả” bạn hãy viết bài nghị luận trình bày suy nghĩ về ý nghĩa của nghịch cảnh trong cuộc sống.
—Hết—
HƯỚNG DẪN CHẤM
| Câu | Nội dung | Điểm |
| 1 | Phương thức biểu đạt chính: Tự sự | 0.75 |
| 2 | Xác định ngôi kể và điểm nhìn trong câu chuyện.
– Ngôi kể thứ ba – toàn tri – Điểm nhìn chủ yếu trong câu chuyện: nhân vật Tần |
0.75 |
| 3 | Lời người kể chuyện và lời nhân vật
– Lời người kể: Phiêu du trên vòm trời bát ngát …. mặt để đốt hà; Đó là một câu hỏi muôn thuở không thể trả lời ngay và rất có thể là chẳng bao giờ trả lời được – Lời nhân vật: + Lời gián tiếp của nhân vật Tần: Anh đã chết rồi. Lấy gì ăn mà chẳng chết + các ngư dân: Nhưng, người này là ai vậy? Người này là ai đây? |
1.0 |
| 4 | Nội dung và chủ đề “Rơi xuống biển cả”
Câu chuyện xoay quanh anh Tần chiến sĩ hải quân trên đường thực hiện nhiệm vụ, tàu anh rơi vào phục kích của giặc Tần rơi xuống biển cả. Bằng sức mạnh ý chị nghị lực phi thường, sau nhiều ngày chóng chọi với sóng to gió lớn anh dạt vào bờ và được trở về cùng đồng đội. |
0.75 |
| 5 | Nhận xét về nhân vật Tần trong câu chuyện.
– Là người chiến sĩ dũng cảm, kiên cường có lòng căm thù giặc sâu sắc – Là người có ý chí mạnh mẽ, nghị lực phi thường… |
0.75 |
| 6 | Chi tiết làm bạn ấn tượng trong đoạn trích trên? Vì sao? Hs lựa chọn chi tiết ấn tượng và lí giải phù hợp |
1.0 |
| VIẾT | a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận
Có đủ phần mở bài, thân bài, kết bài. Mở bài nêu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài kết luận được vấn đề. |
0,25 |
| b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận
Từ chuyện “Rơi xuống biển cả” suy nghĩ về ý nghĩa của nghịch cảnh trong cuộc sống. |
0,5 | |
| c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm; vận dụng tốt các thao tác lập luận; kết hợp tốt các lí lẽ, dẫn chứng; đánh giá khái quát vấn đề nghị luận
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau, nhưng cần đảm bảo các ý sau: |
3,5 | |
| – Khái quát nội dung câu chuyện Tần chiến sĩ hải quân trên đường thực hiện nhiệm vụ, tàu anh rơi vào phục kích của giặc Tần rơi xuống biển cả. Bằng sức mạnh ý chị nghị lực phi thường, sau nhiều ngày chóng chọi với sóng to gió lớn anh dạt vào bờ và được trở về cùng đồng đội.
– Từ hoàn cảnh tuyệt vọng khi đối mặt với tình huống rơi xuống biển cả. Nhưng vừa chìm xuống nước độ hai sải tay, anh lại nổi bồng lên, giống như một chuyển động tất yếu, thật là giản dị và hết sức khó hiểu! Không! Đời anh chưa hết. Chết vậy mà khó đấy! –Tần đấu tranh với chính mình và với biển cả, để có thể lênh đênh suốt bảy ngày chìm nổi “Ngày thứ mấy rồi, những nỗ lực của anh chỉ có thể dồn vào việc nhìn mặt trời, ngắm con sóng để tìm phương hướng và đưa mình truồi theo chiều sóng đổ.” – Có những lúc, Tần như bỏ cuộc vì kiệt sức dường như con người phải chịu khất phục trước nghịch cảnh “nước mặn đã ngấm qua da thịt anh, xâm nhập vào lục phủ ngũ tạng anh, người anh đang nhão ra, có cảm giác nó sũng nước. Có cảm giác anh sắp hòa tan với biển. Không còn là một thực thể nữa, anh rơi vào trạng thái nửa mơ nửa thức. Bảng lảng xa gần trong anh những ý nghĩ kỳ quặc, những hình ảnh nhòe nhẹt, thực thực hư hư…” – Với bản năng sinh tồn đấu tranh với nghịch cảnh. Tần đã vượt qua ranh giới của tử để có thể vào bờ.
|
||
| * Giải thích
Nghịch cảnh là các tình huống éo le, khó khăn và thách thức trong cuộc sống mà con người phải đối mặt. Đây giống như một phép thử cho lòng kiên trì, dũng cảm, và sự bản lĩnh của mỗi cá nhân. |
||
| * Bàn luận, lí giải về vai trò, ý nghĩa của nghịch cảnh | ||
| – Thông qua cách ứng xử và đối diện với nghịch cảnh, con người sẽ thấy được tình cảm, cảm xúc của bản thân; đồng thời thấu hiểu thêm về năng lực và trí tuệ của chính mình.
– Nghịch cảnh là một quy luật tất yếu trong cuộc sống con người. – Con người cần phải kiên cường trước mọi nghịch cảnh. – Không ngừng làm đầy khoảng trống tâm hồn, tình cảm và rèn luyện, nâng cao trí tuệ và lòng kiên cường. Mở rộng, phản đề – Tuy nhiên không chỉ trong nghịch cảnh, con người mới nhận thức được nhiều điều mà ngay trong hoàn cảnh bình thường của cuộc sống thường ngày, chỉ cần con người luôn có ý thức học hỏi, trau dồi kiến thức, cầu tiến, tỉnh táo trong nhận thức… thì con người hoàn toàn có thể rút ra kinh nghiệm cho bản thân và rèn giũa năng lực trí tuệ lẫn bản lĩnh của mình. – Phê phán quan niệm và hành động sai lầm: chạy trốn hay đầu hàng nghịch cảnh, thiếu tỉnh táo, sáng suốt khi gặp cảnh éo le, ngang trái, dễ thất bại trong công việc, thậm chí bị kẻ thù lợi dụng. Chứng minh: Hs lựa chọn dẫn chứng phù hợp, thuyết phục |
|
|
| d. Sáng tạo
Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ mới mẻ, sâu sắc về vấn đề cần nghị luận. |
0,5 | |
| e. Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu | 0,25 |
