Đề văn 11 Truyện Kiều + NLXH bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc

ĐỌC HIỂU (5,0 ĐIỂM)

Đọc văn bản sau:

“Cửa ngoài vội rủ rèm the,

Xăm xăm băng lối vườn khuya một mình.

Nhặt thưa gương¹ giọi đầu cành,

Ngọn đèn trông lọt trướng huỳnh² hắt hiu.

Sinh³ vừa tựa án thiu thiu,

Dở chiều như tỉnh, dở chiều như mê.

Tiếng sen⁴ sẽ động giấc hòe⁵,

Bóng trăng đã xế hoa lê lại gần⁶.

Bâng khuâng đỉnh Giáp non thần⁷,

Còn ngờ giấc mộng đêm xuân mơ màng.

Nàng rằng: “Khoảng vắng đêm trường,

Vì hoa nên phải trổ đường⁸ tìm hoa.

Bây giờ rõ mặt đôi ta,

Biết đâu rồi nữa chẳng là chiêm bao?”.

Vội vàng làm lễ rước vào,

Đài sen⁹ nối sáp, lò đào¹⁰ thêm hương.

Tiên thề¹¹ cùng thảo một chương,

Tóc mây một món, dao vàng chia đôi.

Vừng trăng vằng vặc giữa trời,

Đinh ninh hai miệng một lời song song.

Tóc tơ¹² căn vặn tấc lòng,

Trăm năm tạc một chữ đồng¹³ đến xương”.

(Nguyễn Du, “Truyện Kiều”, NXB Đồng Nai, 1996)

Chú thích

(1) Gương: mặt trăng; ở đây chỉ ánh trăng chiếu qua kẽ lá tạo thành những khoảng sáng, chỗ dày (nhặt), chỗ thưa.

(2) Trướng huỳnh: bức màn che buồng học của Kim Trọng.

(3) Sinh: cách nói tắt chỉ anh học trò Kim Trọng, cũng tương đương như chàng.

(4) Tiếng sen: tiếng bước chân người con gái, do điển tích gót sen mà ra. Xưa một người có vợ đẹp, lấy vàng đúc những đóa hoa sen lót xuống nền nhà cho vợ bước lên rồi nói: “Từng bước nở hoa sen”.

(5) Giấc hòe: điển tích giấc mơ gốc hòe. Ở đây chỉ giấc ngủ của Kim Trọng.

(6) Lấy ý câu thơ cổ: “Nguyệt di hoa ảnh, ngọc nhân lai”, nghĩa là trăng dời bóng hoa, người ngọc đến. Ở đây chỉ việc Thúy Kiều đến.

(7) Đỉnh Giáp non thần: Tích vua Sở nằm mộng thấy thần nữ ở núi Vu Giáp, gọi đó là núi thần. Ở đây chỉ giấc mơ gặp người đẹp.

(8) Trổ đường: mở ra con đường để đi.

(9) Đài sen: đài cắm có hình hoa sen.

(10) Lò đào: lò hương có hình quả đào.

(11) Tiên thề: tờ giấy ghi lời thề.

(12) Tóc tơ: chỉ những điều chi li, tỉ mỉ.

(13) Chữ đồng: chữ đồng tâm, đồng lòng.

Tóm tắt tác phẩm:

Thúy Kiều là cô gái xinh đẹp của một gia đình “bậc trung”, nhân buổi chơi xuân gặp chàng học trò Kim Trọng. Hai người yêu nhau và thề hẹn chung thủy. Đúng lúc Kim Trọng về quê hộ tang chú, gia đình Kiều bị vu oan, cha cùng em trai nàng bị bắt và bị đánh đập tàn nhẫn. Kiều tự nguyện bán mình cho Mã Giám Sinh đề lấy tiền chuộc cha và em, cứu gia đình qua cơn nguy biến. Kiều nhờ em gái là Thúy Vân thay mình lấy Kim Trọng để trả nghĩa chàng, rồi ra đi với Mã Giám Sinh. Khi biết mình bị bán vào lầu xanh, Kiều đã tự tử nhưng không chết. Tú Bà lập mưu cho Sở Khanh lừa Kiều đi trốn để có cớ bắt về đánh đập và buộc nàng phải đi tiếp khách.

Ở lầu xanh, Kiều được Thúc Sinh chuộc ra làm vợ lẽ, nhưng nàng bị vợ cả của Thúc Sinh là Hoạn Thư đánh ghen, bắt về làm con hầu. Kiều xin đi tu để trông coi Quan Âm Các trong vườn nhà Hoạn Thư, nhưng do sợ Hoạn Thư nham hiểm, nàng đã bỏ trốn, mang theo chuông vàng và khánh bạc của nhà họ Hoạn. Nàng đến chùa của vãi Giác Duyên để nương nhờ cửa Phật. Vãi Giác Duyên nhận hết chuông vàng khánh bạc, sợ liên lụy nên gởi nàng cho nhà họ Bạc. Bạc Bà và cháu là Bạc Hạnh lừa bán nàng vào lầu xanh lần thứ hai. Ở đây, Kiều gặp Từ Hải – người anh hùng khao khát tự do, chống lại triều đình. Kiều được Từ Hải chuộc ra. Sau “nửa năm hương lửa đương nồng”, Từ Hải lại ra đi theo giấc mộng anh hùng và khi trở về đã giúp nàng trả ân báo oán. Triều đình dùng chước dụ hàng. Kiều và Từ Hải mắc mưu, Từ Hải bị giết, Kiều phải hầu rượu Hồ Tôn Hiến rồi bị gán làm vợ một tên thổ quan. Quá đau đớn tủi nhục, Kiều nhảy xuống sông Tiền Đường tự tử.

Kiều được vãi Giác Duyên cứu và lập am bên bờ sông cho nàng đi tu. Kim Trọng sau khi trở lại thấy Kiều đã phải buộc phải bán mình chuộc cha thì khóc thương thảm thiết. Theo lời Kiều dặn, gia đình gả Thúy Vân cho Kim Trọng, nhưng lòng nhớ thương Kiều của chàng không bao giờ nguôi. Sau khi thi đỗ, làm quan, Kim Trọng ra sức đi tìm tung tích của Kiều ở khắp nơi nhưng không được. Tưởng Kiều đã chết, chàng lập đàn để giải oan cho nàng bên sông Tiền Đường và gặp vãi Giác Duyên. Nhờ đó, Kim – Kiều tái hợp, nhưng giờ đây, Kiều chỉ lấy việc ngắm trăng, chơi hoa làm vui, không còn màng đến hạnh phúc đôi lứa nữa.

Trả lời các câu hỏi/yêu cầu dưới đây:

Câu 1: Nhân vật chính trong đoạn trích trên là ai?

Câu 2: Cốt truyện của “Truyện Kiều” được xây dựng theo mô hình nào?

Câu 3: Tìm những từ ngữ chỉ hành động của Kiều trong bốn câu đầu? Nhận xét về hành động đó?

Câu 4: Tìm những chi tiết thể hiện cảm xúc và tâm trạng của Kim Trọng khi thấy Kiều bước vào?

Câu 5: Ý nghĩa nội dung lời thoại của Thúy Kiều trong những câu thơ sau? Từ đó, nhận xét về quan niệm tình yêu của nhân vật Thúy Kiều.

“Nàng rằng: “Khoảng vắng đêm trường,

Vì hoa nên phải trổ đường tìm hoa.

Bây giờ rõ mặt đôi ta,

Biết đâu rồi nữa chẳng là chiêm bao?”.

Câu 6: Dấu hiệu nào trong văn bản cho thấy đây là truyện thơ Nôm bác học?

Câu 7: Đây là cuộc thề nguyền chưa được phép của cha mẹ theo quan niệm xưa. Anh/chị có đồng tình với cách thể hiện tình yêu của Thúy Kiều không? Lí giải khoảng 4-6 dòng.

Câu 8: Từ nội dung đoạn trích ở phần Đọc hiểu, hãy viết một đoạn văn (khoảng 5 – 7 câu) so sánh hai đoạn thơ về quan niệm tình yêu của Thúy Kiều trong “Truyện Kiều” và Giáng Kiều trong “Bích Câu kì ngộ”:

Nàng rằng: “Khoảng vắng đêm trường,

Vì hoa nên phải trổ đường⁸ tìm hoa.

Bây giờ rõ mặt đôi ta,

Biết đâu rồi nữa chẳng là chiêm bao?”.

(Truyện Kiều)

Thưa rằng: “Túc trái tiền nhân

                                                Không dưng dễ xuống cõi trần làm chi

                                                            Song còn mấy bạn tương tri

                                                Bấy lâu chưa có chút gì là đâu

                                                            Trước xin từ biệt cùng nhau

                                                Chữ duyên này trở về sau còn dài”.

                                                                                    (Bích Câu kì ngộ)

VIẾT (5,0 ĐIỂM)

Viết bài văn trình bày suy nghĩ của anh/chị về vấn đề bảo tồn các giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc trong giai đoạn hiện nay.

—— HẾT ——

————————————————————————————————————

ĐÁP ÁN VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM

————————- Hết ————————-