ĐỀ THAM KHẢO KÌ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI NĂM HỌC 2023 – 2024

Môn: NGỮ VĂN – Lớp: 11 THPT

Hướng dẫn chấm gồm: 08 trang

* Lưu ý: Trả lời sai hoặc không trả lời: Không cho điểm.

–  Trái tim hổ là bùa hộ mệnh, cũng là vị thuốc thần.

–  Trái tim hổ sẽ mang lại may mắn, giàu sang suốt cả cuộc đời cho con người.

–   Trái tim hổ nếu đem ngâm rượu sẽ chữa được mọi thứ bệnh hiểm nghèo. Liệt chân như Pùa, uống thứ thuốc ấy cũng sẽ khỏi được.

* Lưu ý:

+ Trả lời được 2 ý đầy đủ: 0,75 điểm.

+ Trả lời được 1 ý đầy đủ: 0,5 điểm.

+ Trả lời được 1 ý nhưng không đầy đủ: 0.25 điểm.

+ Trả lời sai hoặc không trả lời: Không cho điểm.

–   Số phận bất hạnh: xuất thân nghèo khó, mồ côi cả cha lẫn mẹ, ngoại hình xấu xí, dị dạng.

–    Vẻ đẹp tâm hồn: Có khát vọng tình yêu, hạnh phúc; có trái tim giàu lòng yêu thương: tình yêu của Khó dành cho Pùa đã vượt lên trên những toan tính, ích kỷ tầm thường của con người. Trong khi mọi người tìm cách giết hổ để có được sức mạnh, sự giàu sang thì Khó giết hổ chỉ vì muốn cứu Pùa, cũng không hề nghĩ cho bản thân mình dù chỉ một thoáng.

* Lưu ý: Chấp nhận cách diễn đạt khác nhưng cần nêu đúng bản chất vấn đề.

–  Trả lời được 1 ý: 0,75 điểm.

–  Trả lời sai hoặc không trả lời: Không cho điểm.

–  Chi tiết tạo ra kết thúc bất ngờ, làm nên sức hấp dẫn cho câu chuyện.

–   Chi tiết khẳng định lòng tham, niềm tin mù quáng của con người vào những điều viển vông. Nó góp phần thể hiện tư tưởng chủ đề của tác phẩm: thức tỉnh con người sống lý trí, không nên tin vào những điều hão huyền, không có thực.

–   Chi tiết thể hiện tài năng nghệ thuật, cách kể chuyện ly kì, cuốn hút của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp.

* Lưu ý:

Chấp nhận cách diễn đạt khác nhưng cần nêu đúng bản chất vấn đề.

–  Trả lời được 1 ý: 0,5 điểm.

–  Trả lời sai hoặc không trả lời: Không cho điểm.

–  Học sinh bày tỏ quan điểm của bản thân: chàng Khó là người chiến thắng trong cuộc chiến với con hổ hoặc chàng Khó là kẻ bại trận trong cuộc chiến với con hổ. (0,5 điểm)

–   Lí giải hợp lý, thuyết phục. (1,0 điểm) Dưới đây là một số định hướng:

+ Nếu cho rằng chàng Khó là người chiến thắng trong cuộc chiến với con hổ có thể lí giải: Chàng Khó dù không lấy được trái tim của hổ nhưng đã giết chết được hổ. Chàng đã làm được điều những thanh niên trong làng không làm được. Đó là sự chiến thắng của sức mạnh, lòng quyết tâm, sự dũng cảm của con người.

+ Nếu cho rằng chàng Khó là kẻ bại trận trong cuộc chiến với con hổ có thể lí giải: Dù đã giết được hổ nhưng chàng Khó không lấy được trái tim của hổ, không thực hiện được mong ước của mình lấy trái tim hổ chữa bệnh cho Pùa. Đồng thời, khi giết được hổ chàng Khó cũng kết thúc sinh mệnh của chính mình.

* Lưu ý:

+ Lí giải hợp lí, thuyết phục, sâu sắc về vấn đề: 1,0 điểm.

+ Lí giải hợp lý, thuyết phục, nhưng chưa sâu sắc: 0,5 – 0,75 điểm.

+ Lí giải chung chung, sơ sài: 0.25 điểm.

+ Không lí giải: không cho điểm.

–  Câu chuyện gợi cho con người khát vọng về một xã hội tốt đẹp, ở đó con người sống với nhau bằng tình yêu và lòng bao dung.

–  Câu chuyện thức tỉnh con người hãy sống lý trí, tỉnh táo, đừng bao giờ tin vào những điều huyễn hoặc, không có thực trong cuộc sống. Cuộc sống hiện đại với bao quan hệ bộn bề cần con người luôn biết xét đoán thông minh, biết ứng xử để đạt được những giá trị đích thực.

* Lưu ý:

Chấp nhận cách diễn đạt khác nhưng cần nêu đúng bản chất vấn đề.

–  Trả lời được 1 ý: 0,75 điểm.

–  Trả lời sai hoặc không trả lời: Không cho điểm.

quát được vấn đề

–  Thân bài. Triển khai được nội dung:

+ Bày tỏ được quan điểm của cá thân

+ Đưa ra lí lẽ, dẫn chứng chứng minh cho quan điểm của cá nhân.

–  Kết bài. Khẳng định lại vấn đề

thể hiện đầy đủ như trên, Thân bài chỉ có 1 đoạn văn

– 2,75

–   Xây dựng hệ thống luận điểm phù hợp, rõ ràng, toàn diện, sâu sắc và được chứng minh bằng lí lẽ và dẫn chứng.

+ Hệ thống luận điểm được trình bày theo trình tự hợp lí, logic, có sự liên kết chặt chẽ.

+ Lí lẽ hợp lí, được trình bày thuyết phục, sâu sắc

+ Dẫn chứng xác thực, tiêu biểu,

phong phú thể hiện vốn hiểu biết rộng rãi, sâu sắc

–  Bày tỏ quan điểm cá nhân: Lựa chọn 01 trong 03 điều dễ dàng mê hoặc tuổi trẻ ngày nay: Khát vọng hoặc ảo vọng hoặc tình yêu.

–  Giải thích và làm sáng tỏ vấn đề bằng lí lẽ và dẫn chứng.

–  Mở rộng vấn đề

–    Rút ra bài học nhận thức, hành động cho bản thân.

Dưới đây là một định hướng:

* Nếu lựa chọn “Khát vọng” là điều dễ dàng mê hoặc tuổi trẻ:

– Giải thích “khát vọng” là gì? Khát vọng là mong muốn những điều lớn lao, tốt đẹp trong cuộc sống, biểu tượng cho những gì lớn lao, tốt đẹp mà con người ta hướng đến cho bản thân và cho cộng đồng.

2,0

–   Hệ thống luận điểm tương đối phù hợp, rõ ràng và hầu hết được chứng minh bằng lí lẽ và dẫn chứng.

+ Hệ thống luận điểm được trình bày

+ Lí lẽ hợp lí, được trình bày sáng rõ.

+ Dẫn chứng xác thực phù hợp với luận điểm nhưng

chưa phong phú và tiêu biểu.

+ Khi hướng đến những điều lớn lao, thế hệ trẻ dễ lãng quên những điều nhỏ bé, giản dị của cuộc sống. “Ta mơ với trời cao và bể rộng/ Mà quên

rằng hoa từ đất mà ra”

– 1,5

–    Luận điểm chưa phù hợp, không được nêu rõ bằng lí lẽ và dẫn chứng

+ Các luận điểm trình bày không theo trình tự hợp lí.

+ Lí lẽ sơ sài, chưa rõ ràng

+ Dẫn chứng không xác thực, chưa thuyết phục.

trẻ dễ rơi vào trạng thái “ngủ quên trong chiến thắng”, đề cao cái tôi cá nhân của chính mình, không biết trân trọng thành quả nhỏ bé hơn của mọi người xung quanh.

–  Dẫn chứng chứng minh

–   Mở rộng vấn đề: Khát vọng không phải là tham vọng nhưng nếu không kiên định mục tiêu ban đầu, không biết giới hạn thì dễ bị mê hoặc trở thành tham vọng.

–  Bài học nhận thức, hành động cho bản thân: Khát vọng là điều tích cực, cần có song tuổi trẻ cần tỉnh táo, nhận thức được giá trị cốt lõi của cuộc sống, biết giới hạn để không bị “mê hoặc” bởi hào quang của khát vọng.

* Nếu lựa chọn “Ảo vọng” là điều dễ dàng mê hoặc tuổi trẻ

–  Giải thích: ảo vọng là gì? Là điều ước viển vông không thực tế.

–  “Ảo vọng” dễ dàng mê hoặc tuổi trẻ là bởi:

+ Ảo vọng là biểu hiện tâm lí tiêu cực của con người, thể hiện những mong muốn xa rời thực tế, trái ngược với hiện thực cuộc sống. Những người có ảo vọng là những người không hiểu được bản thân mình, không hiểu được hoàn cảnh.

+ Ảo vọng khiến con người đánh mất sự tỉnh táo, cho rằng sẽ đạt được mọi điều mong muốn một cách dễ dàng.

+ Ảo vọng khiến con người luôn đặt bản thân lên vị trí đầu tiên, đề cao bản thân quá mức.

–  Dẫn chứng chứng minh

–  Mở rộng vấn đề: Ảo vọng khác khát vọng.

– Bài học nhận thức hành động cho bản thân: Cần hiểu rõ bản thân mình, tỉnh táo để phân biệt được ảo vọng và khát vọng.

* Nếu lựa chọn “tình yêu” là điều dễ dàng mê hoặc tuổi trẻ

– Giải thích: Tình yêu là một loạt các cảm xúc,

trạng thái tâm lý và thái độ khác nhau dao động từ

–   Không xây dựng được hệ thống luận điểm không trình bày theo trình tự nhất định.

+ Không xác định được luận điểm; không biết cách triển khai luận điểm

+ Lí lẽ chưa rõ ràng hoặc chưa đưa ra được lí lẽ.

+ Không đưa ra được dẫn chứng phù hợp với vấn đề nghị luận

–  “Tình yêu” cũng có thể dễ dàng mê hoặc tuổi trẻ là bởi:

+ Những cảm xúc trong tình yêu dễ khiến tuổi trẻ xa rời những mục tiêu khác trong cuộc sống.

+ Những cảm xúc trong tình yêu đôi khi khiến giới trẻ đánh mất sự tỉnh táo trong nhận thức và lí trí khiến giới trẻ rơi vào ảo vọng, tham vọng và vi phạm những chuẩn mực của đạo đức.

–   Dẫn chứng chứng minh

– Mở rộng vấn đề: Tình yêu là tình cảm cao đẹp của con người. Nhưng nếu tình yêu không xuất phát từ những tình cảm trong sáng, cao đẹp thì dễ dàng trở thành thứ tình cảm mê hoặc con người.

– Rút ra bài học nhận thức và hành động: Cần

tỉnh táo đặt tình yêu ở giữa trái tim và lí trí, trong những giới hạn và chuẩn mực.

–  Không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.

–   Không hoặc mắc một số lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp

sạch sẽ; chỉ gạch xóa rất ít

có một số chỗ gạch, xóa.

bày chưa sạch sẽ.

đạt độc đáo, sáng tạo.

đáo, sáng tạo.

tạo.

quát được vấn đề

–  Thân bài. Triển khai được nội dung:

–  Kết bài. Khẳng định lại vấn đề

3,75

–   Xây dựng hệ thống luận điểm phù hợp, rõ ràng, toàn diện, sâu sắc và được chứng minh bằng lí lẽ và dẫn chứng.

+ Hệ thống luận điểm được trình bày theo trình tự hợp lí, logic, có sự liên kết chặt chẽ.

+ Lí lẽ hợp lí, được trình bày thuyết phục, sâu sắc. Biết cách vận dụng kiến thức lí luận trong quá trình đưa ra lí lẽ.

+ Dẫn chứng chính xác, tiêu biểu, thể hiện sự cảm nhận sâu sắc của bản

thân về văn bản.

–  Giải thích vấn đề: Văn chương là gì? Sự thức tỉnh là gì? Vì sao văn chương và sự thức tỉnh có mối quan hệ?

–  Đưa ra được quan điểm của bản thân về mối quan hệ giữa văn chương và sự thức tỉnh.

–  Phân tích, chứng minh qua tác phẩm Trái tim hổ

–   Nghệ thuật thể hiện sự thức tỉnh trong tác phẩm của Nguyễn Huy Thiệp.

Dưới đây là một định hướng:

– Giải thích vấn đề:

+ Văn chương là gì? Văn chương là một loại hình nghệ thuật của con người, là phương thức để con người thể hiện những tâm tư tình cảm, nỗi lòng của họ qua từng câu văn, câu thơ. Văn chương chính là nhu cầu thiết yếu của con người, đại diện cho tiếng lòng từ sâu thẳm trái tim mỗi người và

3,0

–   Xây dựng hệ thống luận điểm phù hợp, rõ ràng, toàn diện, sâu sắc và

+ Hệ thống luận điểm được trình bày theo trình tự hợp lí, logic.

+ Lí lẽ hợp lí; có sử dụng kiến thức lí luận trong quá trình đưa ra lí lẽ nhưng chưa thực sự thuyết phục.

+ Dẫn chứng chính xác, tiêu biểu

nhưng chưa thể hiện được cảm nhận sâu sắc của cá nhân về văn bản.

+ Thức tỉnh là trạng thái nhận thức hoàn toàn của tâm trí, là khi con người có thể nhìn thấy và hiểu rõ bản chất thực sự của mọi vấn đề. Từ đó con người có thể nhìn cuộc sống và thế giới từ một góc nhìn rộng mở, khách quan và sâu sắc hơn.

+ Vì sao văn chương và sự thức tỉnh có mối quan hệ chặt chẽ với nhau?

++ Xuất phát từ chức năng nhận thức, chức năng giáo dục của văn chương: “Văn chương không phải là liều thuốc an thần ru con người ta vào giấc ngủ uể oải mà là sắt nung bỏng rát thức tỉnh con người”, “Đối với tôi văn chương không phải là một cách đem đến cho người đọc sự thoát ly hay sự quên, trái lại văn chương là một thứ khí giới thanh cao và đắc lực mà chúng ta có, để vừa tố cáo và thay đổi một cái thế giới giả dối và tàn ác, làm cho lòng người được thêm trong sạch và phong phú hơn”.

++ Xuất phát từ sự vận động, phát triển và yêu cầu đổi mới của con người, đời sống xã hội, của chính văn chương.

–  Quan điểm của bản thân về mối quan hệ giữa văn chương và sự thức tỉnh: Văn chương phản ánh chân thực những hạn chế, tồn tại của con người, đời sống từ đó đem tới cho con người những nhận thức mới để giúp con người hiểu sâu sắc những vấn đề cuộc sống, có cái nhìn mới, hướng đi mới đúng đắn và sâu sắc hơn.

–   Phân tích, chứng minh qua truyện ngắn Trái tim hổ của Nguyễn Huy Thiệp

+ Truyện ngắn Trái tim hổ đã thức tỉnh trong người đọc về một thực trạng đuổi theo những ảo vọng của một bộ phận con người trong xã hội

++ Thức tỉnh về sự tồn tại của những ảo vọng trong mỗi con người nếu con người không có lí trí, lập trường: Hình ảnh trái tim hổ: tượng tưng cho những ảo vọng. Những cuộc đi săn hổ của người Thái, người Kinh, người Mông tượng trưng cho quá trình đuổi theo ảo vọng của con người.

++ Thức tỉnh về những hậu quả mà ảo vọng gây ra cho con người: Ảo vọng đôi khi phải trả giá bằng mạng sống: cái chết của Khó, của 10 người

thợ săn; ảo vọng làm tha hóa con người: cái chết

2,0

–  Có hệ thống luận điểm nhưng chưa thực sự hợp lí.

–  Lí lẽ hợp lí; chưa biết sử dụng kiến thức lí luận.

–    Có dẫn chứng nhưng chưa chính

xác, tiêu biểu.

–   Không xây dựng được hệ thống luận điểm không trình bày theo trình tự nhất định.

–   Lí lẽ chưa rõ ràng hoặc chưa đưa ra được lí lẽ.

–    Không đưa ra được dẫn chứng phù hợp với vấn đề nghị luận

++ Đặt ra vấn đề: Con người cần có những hiểu biết, những nhận thức sâu sắc về cuộc sống; cần có lí trí, sống thực tế để không bị ảo vọng chi phối.

+ Truyện ngắn Trái tim hổ đã thức tỉnh trong người đọc về sức mạnh của tình yêu chân chính:

++ Thức tỉnh về khát vọng tình yêu là khát vọng chân chính, cao đẹp của mỗi con người trong cuộc sống. Chàng Khó là người có số phận bất hạnh nhưng vẫn luôn khao khát được yêu.

++ Thức tỉnh trong chúng ta về sức mạnh của tình yêu chân chính.

++ Đặt ra vấn đề: con người cần sống với nhau bằng tình yêu, lòng bao dung; sức mạnh của tình yêu chân chính có thể giúp con người vượt qua ranh giới của nỗi sợ hãi

– Sự thức tỉnh trong tác phẩm được Nguyễn Huy Thiệp thể hiện những hình thức qua cách kể rất li kì cuốn hút, cốt truyện đậm màu sắc dân gian;

ngôn ngữ giàu hình ảnh, giọng kể nhẹ nhàng.

chỉ gạch xóa rất ít

số chỗ gạch, xóa.

chưa sạch sẽ.

– 0,75

đáo, sáng tạo.

– 0,25

tạo.