Đề HSG các trường chuyên duyên hải và ĐBBB 2023, Chuyên Trần Phú

(Đề thi gồm 01 trang)

ĐỀ THI MÔN: NGỮ VĂN 10

Thời gian: 180 phút (Không kể thời gian giao đề)

TRẦN PHÚ

 (Đáp án và Hướng dẫn chấm gồm có 05 trang)

DH VÀ ĐBBB

NĂM HỌC 2022 – 2023

ĐỀ THI MÔN: NGỮ VĂN 10

ĐÁP ÁN VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM

Từ câu chuyện về anh Lê Yên Thanh, hãy viết một bài văn bày tỏ những suy nghĩ của anh/chị về sự cần thiết phải chuyển mình để bứt phá.

– Biết cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội: bố cục rõ ràng; lập luận chặt chẽ; vận dụng tốt các thao tác lập luận; dẫn chứng tiêu biểu, chọn lọc.

– Bài viết trong sáng, mạch lạc, giàu cảm xúc; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

– Chuyển mình: là quá trình thay đổi hoặc phát triển đáng kể về tư duy và cảm xúc, hành vi của một con người.

– Bứt phá: là sự thay đổi lớn lao, mang tính đột phá hơn, một sự phát triển vượt bậc hơn.

Câu chuyện về anh Lê Yên Thanh đã đem đến thông điệp cần phải chuyển mình để tạo sự bứt phá cho bản thân.

– Quy luật vận động và phát triển: Bất cứ sự phát triển nào cũng cần có sự chuyển mình thay đổi. Ngày hôm sau là sự thay đổi so với ngày hôm trước. Bất cứ sự đứng yên nào cũng là dấu chấm hết cho số phận của chính nó.

– Sự chuyển mình đem đến nhiều ý nghĩa tích cực cho cá nhân và cho xã hội:

+ Chuyển mình là tiền đề để sáng tạo, kiến tạo những giá trị mới mẻ và tốt đẹp cho bản thân và cho xã hội.

+ Chuyển mình giúp con người phát hiện được những khả năng tiềm ẩn, bứt phá để trở thành phiên bản tốt nhất.

+ Chuyển mình tạo cơ hội để con người thực hiện ước mơ và thành công trong cuộc sống.

…

– Cuộc sống hiện đại với nhiều đổi thay, buộc con người, đặc biệt là người trẻ cần chuyển mình để thích ứng và không bị bỏ rơi lại phía sau.

(Thí sinh cần chọn dẫn chứng phù hợp, lập luận thuyết phục)

– Câu chuyện của anh Lê Yên Thanh như một lời động viên, nhắc nhở mỗi người về sự cần thiết phải chuyển mình. Hành trình chuyển mình không hề đơn giản, đòi hỏi con người phải luôn cố gắng nỗ lực không ngừng, kiên trì bền bỉ với mục tiêu mình đã chọn.

– Phê phán những người thụ động, ỷ lại, dựa dẫm không dám thay đổi.

– Tuy nhiên, chuyển mình không có nghĩa là phủ nhận hoàn toàn những giá trị cũ, những giá trị vững bền. Chuyển mình cần học hỏi những giá trị truyền thống để phát huy và kiến tạo những giá trị mới. Không phải bất cứ sự thay đổi nào cũng có ý nghĩa tích cực. Chuyển mình cũng cần đúng lúc, đúng chỗ, phù hợp với bản thân và xã hội.

– Thế giới chả ra gì, trật tự cũng không! –

Nhà thơ thở than và lìa xa thế giới.

– Thế giới thật tuyệt vời! – Một nhà thơ khác nói.

Và cũng lìa đời khi tuổi đang xuân.

Người thứ ba chia tay với một thời dữ dội

Anh đã sống hết mình, cái chết chịu thua anh!

Anh vĩ đại và tận cùng trung thực,

Vạch cái xấu rồi vun cái tốt, phân minh.

(Trích Đaghetxtan của tôi, Raxun Gamzatốp, NXB Cầu vồng, 1984, tr. 304)

Bằng trải nghiệm thơ ca, anh/chị hãy bình luận ý kiến trên.

– Có kĩ năng viết bài văn nghị luận văn học, biết huy động các kiến thức lí luận, kiến thức về tác giả, tác phẩm để làm bài.

– Vận dụng tốt các thao tác lập luận; lí lẽ xác đáng; trình bày khoa học; văn viết có cảm xúc, giọng điệu riêng; diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu.

Học sinh có nhiều cách trình bày khác nhau song cần đạt được những nội dung cơ bản sau:

– – Thế giới chả ra gì, trật tự cũng không!: Nhà thơ nhìn nhận cuộc sống bằng con mắt bi quan.

– – Thế giới thật tuyệt vời!: Cách nhìn mĩ hoá, ngợi ca cuộc sống của nhà thơ.

– Anh vĩ đại và tận cùng trung thực – Vạch cái xấu rồi vun cái tốt, phân minh: Nhà thơ phản ánh cuộc sống một cách trung thực.

à Nếu hai cách nhìn đều phiến diện khiến thơ ca không có giá trị, không có sức sống lâu bền, phải lìa xa thế giới, lìa đời, thì cách nhìn thứ ba mang tính toàn diện, giúp tác phẩm của nhà thơ sống mãi với thời gian cái chết chịu thua anh.

à Ý kiến khẳng định đặt ra yêu cầu đối với nhà thơ: phải phản ánh chân thực cuộc sống, thấu thị những giá trị nhân sinh, phân định xấu tốt ở đời để đem đến những thông điệp sâu sắc. Những tác phẩm như vậy mới thực sự có giá trị và có sức sống đến muôn đời.

– Thơ ca nói riêng và văn học nói chung có mối quan hệ gắn bó với hiện thực đời sống. Thơ ca không tách rời khỏi hiện thực, mà lấy đó làm chất liệu, nguồn cảm hứng để phát khởi thành thơ. Vì vậy, thơ ca phải xuất phát từ cuộc đời và vì cuộc đời đi tới.

– Thơ là tiếng nói của tình cảm, cảm xúc. Tình cảm trong thơ phải thật chân thực, mãnh liệt.

– Quy luật của thơ ca nói riêng, văn học nói chung chỉ giữ lại những gì là thực chất. Tác phẩm thơ ca chỉ tồn tại khi nó phản ánh trung thực cuộc sống và khơi dậy ở người đọc những tình cảm nhân văn tốt đẹp.

* Chứng minh:

Học sinh chọn một vài tác phẩm thơ đặc sắc để làm sáng tỏ ý kiến. Việc chọn và phân tích dẫn chứng cần đảm bảo những yêu cầu sau:

+ Chọn được dẫn chứng tiêu biểu.

+ Phân tích dẫn chứng cần chỉ ra:

·        Cái nhìn chân thực, toàn diện trước hiện thực cuộc sống

·         Khả năng vạch cái xấu, vun cái tốt

– Ý kiến là định hướng cho nhà thơ trong quá trình sáng tạo: Để tạo thành một thi phẩm có giá trị, nhà thơ cần sống sâu sắc, gắn bó với con người và cuộc đời; xác định cho mình cách nhìn nhận và quan niệm về cuộc sống: yêu thương, lạc quan nhưng cũng phải thực tế, tỉnh táo; tránh cái nhìn cực đoan một chiều.

– Ý kiến cũng là định hướng để người đọc tìm hiểu, tiếp cận thi phẩm: trân trọng và đồng hành với người nghệ sĩ trên hành trình khám phá hiện thực đời sống.