Đề HSG 10 hội các trường chuyên duyên hải và ĐBBB 2023, Chuyên Lê Quý Đôn

(Đề thi gồm 01 trang)

NĂM HỌC 2022 – 2023

ĐỀ THI MÔN: NGỮ VĂN 10

Thời gian: 180 phút (không kể thời gian giao đề)

(Đề thi gồm 01 trang)

HƯỚNG DẪN CHẤM

NĂM HỌC 2022 – 2023

ĐỀ THI MÔN: NGỮ VĂN 10

Thời gian: 180 phút (không kể thời gian giao đề)

– Học sinh biết cách làm bài văn nghị luận xã hội về một tư tưởng đạo lí rút ra từ ý kiến, biết vận dụng linh hoạt các thao tác lập luận, đưa ra ý kiến riêng khi giải quyết vấn đề.

– Bài viết có bố cục mạch lạc; hệ thống luận điểm, luận cứ rõ ràng; dẫn chứng thuyết phục; hành văn trong sáng, giàu cảm xúc; không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu.

II. Yêu cầu về kiến thức

Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đáp ứng được những ý cơ bản sau:

– Sống để được mọi người yêu thích: Hướng đến cuộc sống cởi mở, hòa đồng với mọi người; trở thành một người tốt, luôn có những suy nghĩ và hành động tích cực, hòa nhã và nhất là luôn suy nghĩ cho người khác.

– Sống để chính mình không phải hối hận sau này: Là sống cuộc đời như mình mong muốn, luôn cố gắng hoàn thiện và hướng bản thân đến những điều tốt đẹp; Tự chủ với tất cả những nhu cầu, dự định, đam mê và khát vọng cháy bỏng của bản thân mà không cần băn khoăn, suy tư quá nhiều về định kiến hay đánh giá của mọi người xung quanh.

à Nghĩa khái quát của câu nói:  Tác giả Xu đã chỉ ra sự khác biệt trong cách sống của bản thân và mọi người và cũng là hai cách sống đối lập đang hiện hữu trong đời sống: Một là sống hết mình vì người khác để nhận lại thiện cảm và sự yêu thích từ xã hội; Hai là sống theo những gì bản thân mong muốn, thực hiện những điều bản thân khao khát để thời gian qua đi sẽ phải nuối tiếc hay hối hận.

Sứ mệnh của con người là sống một cuộc đời ý nghĩa, vậy để cuộc đời mình trở nên ý nghĩa, không còn những trăn trở, nuối tiếc, bản thân chúng ta nên chọn cách sống như thế nào.

– Sự khác biệt giữa 2 cách sống nằm ở mục đích và sự ưu tiên trong cuộc sống. Một cách sống là ưu tiên mọi người, một bên ưu tiên chính bản thân mình. Quan tâm nhiều đến sự đánh giá của xã hội, mục đích của cách sống đầu tiên là làm sao để nhận được sự yêu thích, trân trọng từ mọi người; Ở cách sống thứ hai, gạt bỏ những định kiến và đánh giá từ người ngoài, làm sao để sống không phải nuối tiếc mới là điều cần thiết.

– Đều hướng đến mục tiêu tìm thấy hạnh phúc trong cuộc đời nhưng hai cách sống lại đưa đến những giá trị khác nhau:

+ Sống để được mọi người yêu thích, ta sẽ chứng minh và ghi dấu được bản thân vào số đông, được tập thể ghi nhận. Bản thân sẽ sống một cuộc sống rộng mở của những mối quan hệ tốt đẹp. Tuy nhiên, mỗi người cũng chỉ được sống một lần, nếu cứ sống vì người khác, quan tâm đến sự đánh giá của người đời sẽ khiến ta quên mất chính mình ngay từ những nhu cầu tối thiểu. Sẵn sàng hi sinh vì người khác nhưng lại quên đi rằng không phải sự hi sinh nào cũng vĩ đại và cao cả.

+ Sống làm sao để bản thân không phải hối hận sẽ đáp ứng được tất cả những nhu cầu về vật chất, tinh thần và những khát vọng mãnh liệt của bản thân. Chỉ có dành thời gian, công sức và tâm huyết cho những mục tiêu và lý tưởng, giúp bản thân ngày càng hoàn thiện và tốt đẹp, ta mới không nuối tiếc vì thời gian đã qua. Nhưng nếu chỉ biết đến mục tiêu và khát khao của bản thân, con người sẽ dễ rơi vào lối sống ích kỉ, cá nhân, thiếu tính tập thể. Sống cuộc đời như mình mong muốn.

* Đánh giá và bàn luận

– Đối lập giữa hai cách sống đang hiện hữu trong đời sống, tác giả Xu buộc người đọc phải suy ngẫm nhiều hơn về cách sống của chính mình, về mục đích sống và giá trị sống mà bản thân đã đạt được. Đồng thời thúc giục mỗi cá nhân, nhất là những người trẻ phải tìm được cách sống đúng đắn, phù hợp cho riêng mình.

– Nhìn nhận một cách khách quan, dốc hết tinh thần, sức lực và vật chất chỉ để nhận lại được sự tán thưởng, mến mộ từ xã hội không phải là cách sống hoàn toàn tích cực, bởi bản thân đã vô tình lãng phí thời gian khi cố làm vừa lòng tất cả mọi người.

–  Sống cuộc đời như mình mong muốn để không phải hối hận về sau, kể cả có phải chống lại cả thế giới là cách sống không phải ai cũng thực hiện được nếu không đủ tự tin và bản lĩnh. Thông thường, định kiến xã hội và tư tưởng vì tập thể luôn kìm nén con người cá nhân, khiến ta phải bỏ qua những khao khát của chính mình.

– Ở một phương diện nào đó, hai cách sống này đối lập nhưng không hẳn mâu thuẫn. Sống làm sao để bản thân không phải hối hận là cách sống trọn vẹn cả cho mình và cho mọi người. Một người nhận thức được cuộc đời đáng quý, họ sẽ không chỉ sống cho riêng mình mà họ cũng luôn sẵn sàng bồi đắp các mối quan hệ xã hội, cũng sẵn sàng sẻ chia vì người khác. Những cá nhân vừa biết nuôi dưỡng, hoàn thiện bản thân vừa biết quan tâm, bồi đắp các mối quan hệ vẫn luôn nhận được sự yêu thích từ mọi người.

– Cách sống đúng đắn nhất là sống bằng tất cả nhiệt huyết và sự chân thành của mình, làm những gì mình muốn, sống cuộc đời như mình mong muốn và không quên hết lòng vì mọi người xung quanh để nhận về sự thanh thản cho tâm hồn.

(HS có thể phân tích kết hợp cùng bình luận. Đi cùng những lí lẽ, HS lấy dẫn chứng phù hợp để chứng minh).

– Lựa chọn lối sống tích cực là bước đầu tiên để tìm thấy những mục đích tốt đẹp trong cuộc sống. Tôn trọng lối sống của bản thân nhưng cũng đừng để bản thân trở thành kẻ khuôn mẫu, giáo điều. Cuộc sống muôn hình nghìn vẻ, chúng ta phải biết sống linh hoạt để có thể thích ứng với mọi tình huống và hòa đồng với mọi môi trường.

– Liên hệ với cách sống của người trẻ hiện nay; Định hướng lối sống phù hợp: sống tốt với chính mình, vui vẻ, trọn vẹn với những giá trị tốt đẹp của bản thân; Song song với đó là sống tốt với mọi người, sống tích cực, ý nghĩa với cuộc đời thì chắc chắn hạnh phúc sẽ tự tìm đến.

– Ý nghĩa: Thành thật trong sáng tác như là cách để nhà văn là mình, là tiêu chuẩn đánh giá giá trị của tác phẩm văn chương.

– Trong hoạt động sáng tạo nghệ thuật, viết thật, phản ánh sự thật, bộc lộ những cung bậc cảm xúc và gửi gắm những tư tưởng một cách thành thật không chỉ là sự đòi hỏi của văn học mà còn là lương tâm của người cầm bút, là trách nhiệm của người nghệ sỹ.

– Thành thật mang vẻ đẹp, sự hấp dẫn riêng, ẩn chứa sức mạnh lớn lao.

– Sự thành thật mang đến cho nhà văn cái nhìn tỉnh táo và sắc bén, giúp người nghệ sỹ đi vào các mặt bề bộn, phức tạp của đời sống, từ quá khứ đến hiện tại. Nhờ đó, bức tranh hiện thực bỗng trở nên lung linh, đa sắc, không chỉ được soi chiếu từ nhiều khía cạnh mà còn được đặt dưới sự phán xét của các quan điểm không chỉ khác nhau, mà còn trái ngược nhau. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng nói hết được sự thật bởi sự thật không phải là cái gì dễ thấy, dễ nhìn. Cái nhìn trước hiện thực góp phần quan trọng vào việc thể hiện tầm và tâm của nhà văn.

– Bản thân sự thành thật không chỉ có sức hấp dẫn với nhà văn mà còn có sức hút với chính cả người đọc. Tìm đến văn chương, người đọc như tìm về tiếng nói chân thành nhất, đẹp đẽ nhất của cảm xúc con người. Sự thành thật trong sáng tác mang sức mạnh cứu rỗi con người.

– Thành thật nhưng phải hay, được chứa đựng trong những hình thức thể hiện sáng tạo, độc đáo… của tài năng và trí tưởng tượng của nhà văn.

– Những hình tượng nghệ thuật được khắc họa bằng sự hiểu biết, tình cảm thôi thúc mãnh liệt, thể hiện sự tài hoa của người nghệ sĩ và đạt đến độ độc đáo.

– Sự hiểu biết của tác giả về hiện thực.

– Những cung bậc tình cảm và tư tưởng của người cầm bút.

– Người đọc: Cảm nhận về hiện thực, thông điệp tinh thần trong tác phẩm văn chương, tìm hiểu một tác phẩm là tiếp xúc với một con người, hiểu thêm một nhân cách.