KỲ THI HỌC SINH GIỎI CÁC TRƯỜNG THPT CHUYÊN KHU VỰC DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ
NĂM 2023
ĐỀ THI ĐỀ XUẤT
ĐỀ THI MÔN: NGỮ VĂN 10
Thời gian: 180 phút (không kể thời gian giao đề)
Câu 1. Nghị luận xã hội (8 điểm)
Trong thế giới ồn ào, nhịp sống hiện đại hối hả, những cuốn sách: Bước chậm lại giữa thế gian vội vã của Đại đức Hae Min, Tâm tĩnh lặng – Bước chậm để thành công của nhà tư tưởng, nhà văn Ryan Holiday đã được hàng triệu bạn trẻ đón nhận.
Anh/Chị có suy nghĩ gì về cụm từ “bước chậm” trong nhan đề hai cuốn sách trên?
Câu 2. Nghị luận văn học (12 điểm)
Trong hành trình mở ra về phía đời sống, cuộc đời của tác phẩm luôn ẩn chứa những khả năng mới sẽ bộc lộ khi nó viễn du qua không gian và thời gian.
(Theo Lý luận văn học, Huỳnh Như Phương, NXB Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, 2010, tr.188)
Bằng trải nghiệm văn học, anh/chị hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.
KỲ THI HỌC SINH GIỎI CÁC TRƯỜNG THPT CHUYÊN KHU VỰC DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ
NĂM 2023
GỢI Ý ĐỀ THI NGỮ VĂN 10
Câu 1:
Trong thế giới ồn ào, nhịp sống hiện đại hối hả, những cuốn sách: Bước chậm lại giữa thế gian vội vã của Đại đức Hae Min, Tâm tĩnh lặng – Bước chậm để thành công của nhà tư tưởng, nhà văn Ryan Holiday đã được hàng triệu bạn trẻ đón nhận.
Anh/Chị có suy nghĩ gì về cụm từ “bước chậm” trong nhan đề hai cuốn sách trên?
* Yêu cầu về kĩ năng
Biết cách làm bài nghị luận xã hội. Lập luận chặt chẽ, bố cục, luận điểm rõ ràng, diễn đạt trong sáng, không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.
* Yêu cầu về kiến thức
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách nhưng cần làm rõ được các ý chính sau:
- Giải thích
– “bước chậm” là hành động di chuyển với tốc độ, nhịp bước dưới mức trung bình.
– Điểm chung của giữa hai nhan đề của cuốn sách là đều có cụm từ “bước chậm”, “bước chậm” ở đây có thể hiểu là sống chậm lại, để tâm hồn tĩnh lặng, thanh thản.
– Quan niệm “bước chậm” ở nhan đề hai cuốn sách đã gợi cho người đọc nhiều suy nghĩ về tâm thế sống trong thế giới ồn ào, nhịp sống hiện đại hối hả ngày nay.
- Bàn luận
– Để phát triển, con người phải không ngừng vươn lên. Để theo kịp với thời đại, con người cần phải luôn bước về phía trước. Tuy nhiên, bước về phía trước với nhịp độ, vận tốc như thế nào còn phụ thuộc vào nhận thức của mỗi người.
– Trong thế giới ồn ào, nhịp sống hiện đại hối hả, “bước chậm” mang lại ý nghĩa tích cực:
+ “Bước chậm”, tâm hồn tĩnh lặng, ta có thêm thời gian để ngắm nhìn rõ hơn chính bản thân mình cũng như những vẻ đẹp trong cuộc sống hiện tại. Nếu bước đi thật nhanh, sẽ có lúc ta lướt qua và để vụt mất những thứ thực sự quan trọng với mình.
+ Sự tĩnh lặng còn mang đến trí tuệ, mang đến những giây phút bừng ngộ, nhìn rõ được nhiều vấn đề trong cuộc sống.
+ “Bước chậm” giúp ta tích lũy thêm nhiều năng lượng cho cuộc sống để tiếp tục hành trình hối hả của nhân sinh.
+ Sự tĩnh lặng còn rèn luyện cho ta chế ngự được tâm tính tiêu cực, giúp ta tránh bị phân tâm, thực hành cao độ sự chú ý, không hoang mang, dao động từ đó đạt được hạnh phúc và làm điều đúng đắn.
+ Với những ý nghĩa trên, “bước chậm”, sống tĩnh lặng còn góp phần giúp xã hội sống trở nên nhân ái, chan hòa hơn,…
+ …..
(Học sinh cần lấy dẫn chứng để làm rõ luận điểm)
- Mở rộng vấn đề
– “Bước chậm” không có nghĩa là thụt lùi, sẽ bị bỏ lại phía sau. Sống tĩnh lặng cũng không phải là sự lười biếng, hèn nhát. Cần phải nhận thức rõ những điều đó để lựa chọn tâm thế sống, cách ứng xử đúng đắn.
– Trong cuộc sống, có rất nhiều người tấm gương đã thực hành lối sống tĩnh lặng, “bước chậm” để khai phá tiềm năng của mình. Họ đáng nhận được sự tôn trọng từ xã hội.
– Cảnh tỉnh, phê phán những người bon chen, ganh đua, dùng mọi thủ đoạn để bước lên phía trước dẫn đến đánh mất bản thân mình; những người ngộ nhận, không hiểu ý nghĩa của việc “bước chậm”, sống tĩnh lặng, lấy cớ đó bao biện cho sự lười nhát của mình.
- Bài học nhận thức và hành động
Câu 2. Nghị luận văn học (12 điểm)
Trong hành trình mở ra về phía đời sống, cuộc đời của tác phẩm luôn ẩn chứa những khả năng mới sẽ bộc lộ khi nó viễn du qua không gian và thời gian.
(Theo Lý luận văn học, Huỳnh Như Phương, NXB Đại học Quốc gia TP. Hồ Chí Minh, 2010, tr.188)
Bằng trải nghiệm văn học, anh/chị hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.
* Yêu cầu về kĩ năng
Biết làm bài nghị luận văn học; vận dụng tốt các thao tác giải thích, phân tích, chứng minh văn học; biết kết hợp kiến thức lí luận với kiến thức về tác phẩm để bàn luận, đánh giá; văn viết có hình ảnh và giàu cảm xúc, có giọng điệu riêng; diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu.
* Yêu cầu về kiến thức
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các yêu cầu sau:
- Giải thích
Nhận định khẳng định: Qua quá trình tiếp nhận văn học, trải qua không gian và thời gian, tác phẩm nhận thêm nhiều cách cắt nghĩa, lí giải mới, làm phong phú hơn ý nghĩa, giá trị của tác phẩm.
- Bàn luận
– Khẳng định: Trong hành trình mở ra về phía đời sống, cuộc đời của tác phẩm luôn ẩn chứa những khả năng mới sẽ bộc lộ khi nó viễn du qua không gian và thời gian.
+ Tác phẩm hình thành trong quá trình sáng tác, nhưng năng lượng thẩm mĩ của nó không phải là một cái gì nhất thành bất biến, phi thời gian mà được hình thành trong lịch sử.
+ Tác phẩm văn học là một “cấu trúc vẫy gọi”, nhiều khoảng trắng thu hút sự chú ý của người đọc nhiều thế hệ.
+ Khi điều kiện lịch sử và xã hội biến đổi, trải qua thời gian và không gian khác nhau, chủ thể tiếp nhận cũng thay đổi theo, do đó tác phẩm cũng sản sinh ra những ý nghĩa, giá trị mới.
+ ….
- Chứng minh
Học sinh có thể chọn những dẫn chứng khác nhau để làm rõ ý kiến trên, quá trình chọn và phân tích dẫn chứng cần đảm bảo những yêu cầu sau:
– Chọn được dẫn chứng tiêu biểu, toàn diện.
– Phân tích chỉ ra được giá trị, ý nghĩa tác phẩm được sản sinh, phong phú thêm qua quá trình tiếp nhận qua không gian và thời gian.
- Đánh giá, mở rộng
– Ý kiến trên là một ý kiến đúng, sự đúng đắn đó được chứng minh bằng thực tiễn văn học không chỉ ở một dân tộc mà là ở mọi nền văn học trong mọi thời đại.
– Ý kiến đã đặt ra yêu cầu đối với người nghệ sĩ trong quá trình sáng tác và yêu cầu đối với người
đọc trong quá trình tiếp nhận.
– Cảm nghĩ riêng của bản thân.
