Đáp án HSG môn văn lớp 10 Hải Dương 2023

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

NĂM HỌC 2022 – 2023

Môn thi: Ngữ văn

Thời gian làm bài: 180 phút, không tính thời gian phát đề

Ngày thi: 10 tháng 04 năm 2023

Đề thi có 01 trang

SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

ĐỀ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI TỈNH LỚP 10 THPT

Môn thi: NGỮ VĂN

Hướng dẫn chấm gồm có 04 trang

– So sánh: chỉ ra sự hơn kém, giống nhau và khác nhau…; tìm kiếm ở bên ngoài: tìm kiếm những thứ không thuộc về mình; tìm ngay trong chính lòng mình: nhận ra những điều mình có, thuộc về mình; khoảnh khắc này: giây phút trong hiện tại; tận hưởng: hưởng thụ một cách hết mình, say mê.

à Tác giả nêu quan điểm riêng về hạnh phúc: hãy là chính mình, yêu con người mình; tận hưởng những gì mình đang có ở thế giới thực; không chạy theo những thứ phù phiếm, viển vông, hão huyền.

– Muốn hạnh phúc, hãy dừng việc so sánh mình với người khác, bởi vì:

+ Mỗi con người là một bản thể và là duy nhất. Mỗi người có một lập trường, một quan điểm, một tiêu chuẩn riêng. Không thể có tiêu chuẩn, thước đo nào áp dụng cho tất cả mọi người, trong mọi thời điểm.

+ Khi là chính mình, chúng ta sẽ sống chân thực với bản thân và với mọi người xung quanh; tự tin với những gì mình có; sẽ tạo nên dấu ấn riêng, không trộn lẫn. Từ đó, sẽ khẳng định được giá trị của bản thân, xây dựng được hình ảnh đẹp trong lòng mọi người.

– Muốn hạnh phúc, hãy tìm kiếm trong chính lòng mình bởi hạnh phúc không phải là cái gì xa xôi, trừu tượng mà hiện diện trong những điều bình dị của cuộc sống, do sự nỗ lực không ngừng của bản thân để tạo ra hạnh phúc cho chính mình.

– Con đường đến với hạnh phúc còn là biết phát hiện, trân trọng và tận hưởng vẻ đẹp của cuộc sống ở ngay trong khoảnh khắc hiện tại. Bởi quá khứ là cái đã qua, tương lai có thể thay đổi, chỉ có khoảnh khắc hiện tại, những gì chúng ta đang trải nghiệm là có thực, nó khiến ta biết sống thực, không lãng phí thời gian với những thứ viển vông, vô nghĩa, không thuộc về mình.

(lí giải và phân tích dẫn chứng minh họa cụ thể)

– Phê phán lối sống ích kỉ, hay so bì với người khác, chà đạp lên người khác để tìm hạnh phúc của bản thân; ảo tưởng kiếm tìm hạnh phúc viển vông…

– Mỗi người có những quan niệm khác nhau về hạnh phúc, có những con đường riêng để đạt được hạnh phúc của chính mình. Vì vậy, không có một công thức, một chỉ dẫn chung về hạnh phúc cho tất cả mọi người.

– Cần nỗ lực phấn đấu bằng tất cả khả năng của mình để kiến tạo hạnh phúc bền vững thực sự.

– Để có được hạnh phúc mỗi người cần trang bị cho mình những phẩm chất đạo đức, tâm hồn cao đẹp, vốn tri thức mọi lĩnh vực và những kỹ năng mềm để xử lý linh hoạt mọi tình huống của cuộc sống.

– Thơ là một nghệ thuật tuyệt diệu và hoàn mĩ: Đánh giá sức hấp dẫn và vị trí của thơ ca so với các loại hình nghệ thuật khác.

– Là tranh họa biết hoạt động và âm nhạc biết suy tư: Khẳng định sự giao thoa của thơ với hội họa và âm nhạc. Thơ là những bức tranh sống động, đầy màu sắc về thiên nhiên và cuộc sống con người; là những bản nhạc đa dạng về giai điệu, chất chứa cảm xúc mãnh liệt của người nghệ sĩ.

à Nhận định nhấn mạnh sức hấp dẫn và đặc trưng nghệ thuật của thơ ca: Thơ biểu đạt nội dung cảm xúc bằng ngôn ngữ hình tượng và có nhịp điệu nên trong thơ có họa (Thi trung hữu họa) và có nhạc (Thi trung hữu nhạc).

– Thơ là tổng hòa các loại hình nghệ thuật khác: Thơ là thơ, đồng thời là họa, là nhạc, là chạm khắc theo một cách riêng (Sóng Hồng). Thơ cô đọng, hàm súc mà ý tình phong phú, sâu sắc, ý ở ngoài lời: Bài thơ là một lượng thông tin lớn nhất trong một diện tích ngôn ngữ nhỏ nhất (Ô-giê-rốp).

* Tại sao thơ là tranh họa biết hoạt động và âm nhạc biết suy tư?

– Ngôn ngữ văn học bắt nguồn từ ngôn ngữ toàn dân nhưng đã được trau chuốt, gọt giũa, mang tính hình tượng, tính truyền cảm,… Thơ là một thể loại của văn học. Vì vậy, ngôn ngữ thơ cũng hàm súc, biểu hiện bằng hình ảnh có ngụ ý nên có khả năng kì diệu trong việc biểu đạt tâm tư và sự phong phú của đời sống.

– Đặc trưng nghệ thuật ngôn từ của thơ:

+ Ngôn từ có nhạc điệu: Tình cảm, cảm xúc mãnh liệt của nhà thơ trước hiện thực cuộc sống không chỉ biểu hiện bằng ý nghĩa của từ ngữ mà còn bằng cả âm thanh, nhịp điệu của từ ngữ ấy. Qua cách dùng thủ pháp hiệp vần, phối thanh, ngắt nhịp hài hòa, kết hợp với những khoảng trống, khoảng trắng không lời… nhà thơ đã viết nên những bản nhạc của ngôn từ và nhất là của lòng người.

+ Ngôn từ giàu hình ảnh: Nhà thơ vẽ nên bức tranh cuộc sống đầy sắc màu bằng bút pháp chấm phá, phác họa, điểm nhãn, tả cảnh ngụ tình… Bởi vậy thơ luôn có sức ám ảnh, khơi gợi trường liên tưởng phong phú, bay bổng, để lại những suy tư, trăn trở cho độc giả.

0.25

0,5

– Chọn đúng được những tác phẩm thơ đặc sắc, tiêu biểu. Dẫn chứng phong phú, phân tích có điểm sáng, điểm nhấn, kết hợp hài hòa dẫn chứng và lí lẽ (chọn được ít nhất 02 tác phẩm thơ trở lên).

– Phân tích theo đặc trưng thể loại thơ: HS phải chỉ ra được những yếu tố ngôn ngữ tạo nên tính nhạc và tính họa trong thơ, từ đó khái quát được thế giới tâm hồn và cảm xúc của nhà thơ bộc lộ trong tác phẩm.

– Người nghệ sĩ cần mang đến cho đời những bài thơ “tuyệt diệu và hoàn mĩ”, đồng thời cần trau dồi về ngôn từ để biểu đạt thành thực nhất trái tim mình.

– Khi đọc thơ, người đọc cần huy động cả tình cảm và trí tuệ, vốn hiểu biết phong phú để có thể đồng thể nghiệm và đồng sáng tạo với tác giả.