Cảm nhận về nhân vật Dung và chủ đề của truyện “Ông ngoại” của Nguyễn Ngọc Tư

MÔN: NGỮ VĂN 11

THỜI GIAN LÀM BÀI: 90’

(%)

(phút)

( %)

(phút)

(%)

(phút)

(%)

(phút)

câu hỏi

20

40

Nội dung kiến thức/kĩ năng

Mức độ kiến thức,

kĩ năng cần kiểm tra, đánh giá

Ông ngoại

 (Nguyễn Ngọc Tư)

–  Nhận biết được người kể chuyện (ngôi thứ ba hoặc ngôi thứ nhất) trong truyện ngắn hiện đại.

– Nhận biết được điểm nhìn trong truyện ngắn hiện đại

Thông hiểu:

– Phân tích được đặc điểm, vị trí, vai trò của nhân vật trong truyện ngắn hiện đại.

–  Nêu được chủ đề của tác phẩm.

Vận dụng:

– Nêu được ý nghĩa hay tác động của văn bản tới quan niệm, cách nhìn của cá nhân với văn học và cuộc sống.

Vận dụng cao:

– Vận dụng kinh nghiệm đọc, trải nghiệm về cuộc sống, hiểu biết về lịch sử văn học để nhận xét, đánh  giá ý nghĩa, giá trị của tác phẩm.

(khoảng 150 chữ)

– Xác định được yêu cầu về nội dung và hình thức của đoạn văn nghị luận.

–   Mô tả được vấn đề xã hội và những dấu hiệu, biểu hiện của vấn đề xã hội trong đoạn văn.

–   Xác định rõ được mục đích, đối tượng nghị luận.

–   Đảm bảo cấu trúc, bố cục của một đoạn văn nghị luận.

Thông hiểu:

–   Giải thích được những khái niệm liên quan đến vấn đề nghị luận.

–   Trình bày rõ quan điểm và hệ thống các luận điểm.

–   Kết hợp được lí lẽ và dẫn chứng để tạo tính chặt chẽ, logic của mỗi luận điểm.

–   Cấu trúc chặt chẽ, có mở đầu và kết thúc gây ấn tượng; sử dụng các lí lẽ và bằng chứng thuyết phục, chính xác, tin cậy, thích hợp, đầy đủ; đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

Vận dụng:

–   Nêu được những bài học, những đề nghị, khuyến nghị rút ra từ vấn đề bàn luận.

Vận dụng cao:

–   Sử dụng kết hợp các phương thức miêu tả, biểu cảm, tự sự,… để tăng sức thuyết phục cho đoạn văn.

Vận dụng hiệu quả những kiến thức Tiếng Việt lớp 11 để tăng tính thuyết phục, sức hấp dẫn cho đoạn văn.

Ông ngoại

 (Nguyễn Ngọc Tư)

–   Giới thiệu được đầy đủ thông tin chính về tên tác phẩm, tác giả, của đoạn trích/tác phẩm.

–   Đảm bảo cấu trúc, bố cục của một văn bản nghị luận.

Thông hiểu:

–     Trình bày được những nội dung khái quát của đoạn trích/tác phẩm (xoay quanh nhân vật chính)

–     Phân tích được những biểu hiện riêng (của nhân vật) trong đoạn trích/tác phẩm

–   Nêu và nhận xét về nội dung, một số nét nghệ thuật đặc sắc (thông qua cảm nhận về nhân vật).

–   Nêu và nhận xét về chủ đề tác phẩm.

–     Kết hợp được lí lẽ và dẫn chứng để tạo tính chặt chẽ, logic của mỗi luận điểm.

–   Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

Vận dụng:

–    Nêu được những bài học rút ra từ đoạn trích/tác phẩm.

Vận dụng cao:

–   Sử dụng kết hợp các phương thức miêu tả, biểu cảm, tự sự,… để tăng sức thuyết phục cho bài viết.

Vận dụng hiệu quả những kiến thức Tiếng Việt lớp 11 để tăng tính thuyết phục, sức hấp dẫn cho bài viết.

Môn: Ngữ văn, lớp 11

Thời gian làm bài: 90 phút, không tính thời gian phát đề

     ĐÁP ÁN VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM

Môn: Ngữ văn, lớp: 11

                 (Đáp án và hướng dẫn chấm gồm 04 trang)

Hướng dẫn chấm: Trả lời như đáp án: 0,5 điểm

Hướng dẫn chấm:

– Trả lời như đáp án: 0,5 điểm

Hướng dẫn chấm:

– Trả lời như Đáp án: 1,0 điểm

– Trả lời được 1 phần của nội dung trong Đáp án: 0, 5 điểm

Lưu ý: Học sinh trả lời các ý trong Đáp án bằng các cách diễn đạt tương đương vẫn cho điểm tối đa.

+ Trẻ tuổi, năng động, tâm hồn trong sáng, sống vui vẻ, chân thành…

+ Nhạy cảm, tinh tế cảm nhận được những biến đổi tinh vi của sự vật.

+ Trong quá trình chung sống với ngoại, Dung dần trưởng thành hơn; biết thấu hiểu, thương ông hơn.

Hướng dẫn chấm:

– Học sinh trả lời được 2 ý: 1,0 điểm

– Học sinh trả lời được 1 ý: 0,5 điểm

Lưu ý: Căn cứ trên bài làm thực tế của thí sinh, giám khảo linh hoạt trong cách chấm

Sau đây là một vài gợi ý:

– Biết yêu thương, trân trọng người thân trong gia đình.

– Biết hi sinh, chia sẻ, quan tâm, gắn kết các thành viên trong gia đình

– Sống cần phải tôn trọng sự khác biệt của mỗi người

Hướng dẫn chấm:

– Học sinh trả lời được 1 ý: 0,5 điểm

Lưu ý: Học sinh trả lời các ý khác với Đáp án nhưng hợp lý vẫn cho điểm tối đa.

+ Giúp mỗi người trong gia đình sẽ chấp nhận và tôn trọng sự khác biệt về quan điểm sống, khoảng cách nhận thức… giữa thế hệ này và thế hệ khác của các thành viên.

+ Giúp tình cảm gia đình sẽ bền chặt hơn, các thành viên sẽ yêu thương và quan tâm chia sẻ với nhau nhiều hơn; cuộc sống gia đình sẽ vui vẻ, hạnh phúc hơn.

(…)

Hướng dẫn chấm:

– Học sinh trả lời được 2 ý: 0,5 điểm

– Học sinh trả lời được 1 ý: 0,25 điểm

Lưu ý: Học sinh trả lời các ý trong Đáp án bằng các cách diễn đạt tương đương hoặc khác đáp án nhưng hợp lý, phù hợp chuẩn mực đạo đức xã hội vẫn cho điểm tối đa.

Thí sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng-phân- hợp, móc xích hoặc song hành.

Giá trị của tình yêu thương con người trong cuộc sống.

Học sinh có thể vận dụng các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận theo nhiều cách nhưng phải nêu và lí giải được lựa chọn của bản thân. Có thể trình bày theo các hướng sau:

– Tình yêu thương được hiểu là sự đồng cảm, thấu hiểu, chia sẻ, gắn bó, hòa hợp…giữa con người với nhau.

– Giá trị của tình yêu thương con người trong cuộc sống:

+ Giúp con người đến gần nhau hơn, dễ dàng xây dựng mối quan hệ gần gũi tốt đẹp với mọi người xung quanh

+ Người biết chia sẻ yêu thương sẽ cảm nhận được niềm vui và giá trị của bản thân mình; người được đón nhận tình yêu thương sẽ có thêm niềm tin vào cuộc sống.

+ Là thước đo phẩm chất, giúp hoàn thiện nhân cách con người

+ Giúp chúng ta tạo ra một ‘ngọn lửa’ yêu thương lớn mạnh, lan tỏa khắp nơi.

– Bài học nhận thức và hành động: Tình yêu thương tưởng chừng như đơn giản, nhỏ bé nhưng đối với người đón nhận thì nó lại là một điều vô giá. Mỗi chúng ta hãy nỗ lực sống yêu thương.

Hướng dẫn chấm:

– Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; dẫn chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và dẫn chứng (0,75 điểm).

– Lập luận chưa thật chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng nhưng không có dẫn chứng hoặc dẫn chứng không tiêu biểu (0,5 điểm).

– Lập luận không chặt chẽ, thiếu thuyết phục: lí lẽ không xác đáng, không liên quan mật thiết đến vấn đề nghị luận, không có dẫn chứng hoặc dẫn chứng không phù hợp (0,25 điểm).

Lưu ý: Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

Lưu ý: Không cho điểm nếu bài làm có quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ.

Hướng dẫn chấm: huy động được kiến thức và trải nghiệm của bản thân khi bàn luận; có cái nhìn riêng, mới mẻ về vấn đề; có sáng tạo trong diễn đạt, lập luận, làm cho lời văn có giọng điệu, hình ảnh, đoạn văn giàu sức thuyết phục.

– Đáp ứng được 2 yêu cầu trở lên: 0,5 điểm.

– Đáp ứng dược 1 yêu cầu: 0,25 điểm.

0,5

Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.

về nhân vật Dung và chủ đề truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Tư qua đoạn trích “Ông ngoại”

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo các yêu cầu sau:

Hướng dẫn chấm: Phần giới thiệu tác giả: 0,25 điểm; giới thiệu tác phẩm, đoạn trích: 0,25 điểm.

– Tóm lược câu chuyện theo nhân vật Dung

-Nhân vật Dung qua đoạn trích

+ Trẻ tuổi, năng động, mạnh dạn thể hiện bản thân, sống chân thành…

+ Nhạy cảm, tinh tế, biết quan tâm đến người thân, cảm nhận được sự biến đổi tin vi của sự vật xung quanh…

+ Trong quá trình chung sống với ngoại, Dung dần trưởng thành hơn; biết thấu hiểu, lo lắng, quan tâm, yêu thương ông hơn. Dung cũng dần sống hòa hợp với ông, rút ngắn khoảng cách giữa hai thế hệ.

-Nghệ thuật xây dựng nhân vật:

+ Đặt nhân vật trong tình huống truyện đơn giản, thời gian ngắn, không gian nhỏ hẹp, xoay quanh cuộc sống đời thường, mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình.

+ Người kể chuyện nương theo điểm nhìn của nhân vật Dung, qua ngôn ngữ đối thoại và độc thoại nội tâm để khắc họa chân dung một người trẻ với tính cách, tâm lí, hành vi,… đúng với lứa tuổi mới lớn; giúp khắc họa sự biến đổi từng ngày trong cảm xúc và nhận thức cho thấy quá trình trưởng thành của nhân vật Dung.

+ Ngôn ngữ đời thường, đậm chất Tây Nam Bộ và có giá trị biểu cảm cao; giọng điệu tự nhiên, nhẹ nhàng nhưng thấm thía.

– Chủ đề tác phẩm: Qua nhân vật Dung và hành trình bắt tay hòa giải, gắn kết giữa hai thế hệ trong gia đình; tác phẩm hướng tới đề cao những giá trị nhân văn tốt đẹp như tình cảm gia đình, tinh thần trách nhiệm, lối sống biết sẻ chia, hi sinh.

Hướng dẫn chấm:

– Cảm nhận đầy đủ, sâu sắc: 1,5 điểm – 2,0 điểm.

– Cảm nhận đầy đủ nhưng có ý chưa sâu hoặc cảm nhận sâu nhưng chưa thật đầy đủ: 0,75 điểm – 1,25  điểm.

– Cảm nhận chưa đầy đủ hoặc chung chung, sơ sài: 0,25 điểm-0,5 điểm

Nhân vật Dung  đã góp phần thể hiện thành công giá trị nhân văn của tác phẩm khi hướng tới đề cập đến sự nối kết thế hệ; tiêu biểu cho phong cách nghệ thuật của Nguyễn Ngọc Tư.

Hướng dẫn chấm:

– Tóm lược, đánh giá được vấn đề trình bày: 0,25 điểm.

– Không tóm lược được vấn đề: 0,0 điểm

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

Hướng dẫn chấm: Không cho điểm nếu bài làm có quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

Hướng dẫn chấm: Học sinh biết vận dụng lí luận văn học trong quá trình phân tích, đánh giá; biết so sánh với các tác phẩm khác, với thực tiễn đời sống để làm nổi bật vấn đề nghị luận; văn viết giàu hình ảnh, cảm xúc.

– Đáp ứng được 2 yêu cầu trở lên: 0,5 điểm.

– Đáp ứng được 1 yêu cầu: 0,25 điểm.