Ôn tập về bài Tây Tiến, Quang Dũng, phần 5
Lưu ý : Bài ôn tập có nhiều phần, các em đọc những phần khác ở link này :
http://vanhay.edu.vn/tag/tay-tien
Đề 2. Cảm nhận đoạn thơ:
“Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
… Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa”.
Yêu cầu của đề:
- Nội dung: Phân tích đoạn thơ làm nổi bật hình tượng người lính Tây Tiến hào hoa, lãng mạn với những kỉ niệm đẹp về tình quân dân trong đêm liên hoan văn nghệ và cảnh sông nước miền Tây thơ mộng qua kí ức của nhà thơ. Đoạn thơ có tám câu tương đương với hai luận điểm: Những kỉ niệm đẹp về tình quân dân trong đêm liên hoan văn nghệ; Cảnh thiên nhiên, con người miền Tây thật trữ tình, thơ mộng.
- Nghệ thuật: Những đặc sắc nghệ thuật của đoạn thơ như bút pháp lãng mạn, tinh tế, tài hoa; chất thơ, chất nhạc, chất hoạ hào quyện khó có thể tách biệt.
Lập dàn ý
Mở bài
- Giới thiệu tác giả, tác phẩm
- Giới thiệu đoạn trích: thuộc phần hai của bài thơ, là hồi ức của Quang Dũng về những đêm liên hoan văn nghệ và cảnh sông nước miền Tây thơ mộng.
Thân bài
Luận điểm 1: Cảm nhận khái quát về đoạn thơ
Ở đoạn thơ trước, tác giả Quang Dũng có những nét vẽ về miền Tây xa xôi với những nét vẽ đậm vẻ hoang sơ, bí hiểm thì ở đoạn thơ này, thiên nhiên và con người như mang vẻ đẹp của một thế giới khác. Hình ảnh thiên nhiên con người Tây Bắc được khắc hoạ trong đoạn thơ bằng những nét vẽ mềm mài, uyển chuyển, tài hoa tinh tế, thấm đẫm chất thơ, chất nhạc, chất hào hoa, lãng mạn của một thi sĩ đa tài.
Luận điểm 2: Cảnh liên hoan đêm lửa trại – những kỉ niệm đẹp về tình quân dân
Doanh trại bừng lên hội đuốc hoa
Kìa em xiêm áo tự bao giờ Khèn lên man điệu nàng em ấp Nhạc về Viên Chăn xây hồn thơ
- Câu thơ mở đầu như một tiếng reo vui. Với nét vẽ khoẻ khoắn, mê say, Quang Dũng dẫn người đọc vào một đêm liên hoan văn nghệ đầy hấp dẫn nơi xứ lạ. Đêm liên hoan trở thành đêm hội tưng bừng với hình ảnh đuốc hoa rực rỡ gợi những liên tưởng thi vị, tình tứ, mang đến niềm vui rạo rực, náo nức lòng người. Cụm từ bừng lên như nốt nhất tươi sáng cho cả câu thơ, đó là ấn tượng về ánh sáng chói loà, đột ngột của lửa, của đuốc làm ấm nóng cả núi rừng, là ấn tượng về những ánh mắt ngỡ ngàng, những gương mặt bừng sáng của người lính, của những cô gái miền Tây.
- Hình ảnh trung tâm của đêm hội là đuốc hoa là những thiếu nữ miên sơn cước: Kìa
em xiêm áo tự bao giờ. Câu thơ có sự kết hợp của từ Kìa và cụm từ nghi vấn tự bao giờ bộc lộ cảm giác vừa ngỡ ngàng, thú vị vừa ngưỡng mộ trìu mến của các chiến sĩ trước sự xuất hiện của những cô gái. Người xem hội, người tham gia liên hoan ngất ngây trong tiếng khèn, trong
man điệu mang đậm chất núi rừng vừa bí ẩn, vừa quyến rũ, vừa tình tứ e thẹn nhưng cũng vừa
mãnh liệt tha thiết của những thiếu nữ miền Tây làm say mê lòng người.
- Cảnh vật, con người như ngả nghiêng, ngất ngây, bốc men say rạo rực vì vui sướng được sống trong những giây phút bình yên. Dư âm của chiến tranh tàn khốc bị đẩy lùi xa chỉ còn những tâm hồn lãng mạn, trong tiếng nhạc, hồn thơ. Đây là một khoảnh khắc hiếm hoi trong thời chiến, là một kỉ niệm đẹp khó phai mờ trong lòng những người lính Tây Tiến nói chung và trong lòng Quang Dũng nói riêng.
Luận điểm 3: Cảnh thiên nhiên con người miền Tây trữ tình, thơ mộng để lại trong tâm hồn thi sĩ kí ức khó phai
Người đi Châu Mộc chiều sương ấy Có thấy hồn lau nẻo bến bờ Có nhớ dáng người trên độc mộc Trôi dòng nước lũ hoa đong đưa
+ Người đi Châu Mộc chiều sương ấy là người lính Tây Tiến, họ như đang dẫn người đọc đến với thiên nhiên Tây Bắc hoang sơ, lặng tờ mang một sắc màu huyền thoại.
+ Cảnh thơ mộng, trữ tình được nhà thơ diễn tả qua các chi tiết chiều sương giăng mắc mênh mang mờ ảo, dòng sông trôi lặng tờ đậm sắc màu cổ tích, dáng người mềm mại, uyển chuyển lướt trên con thuyền độc mộc, hoa đôi bờ đong đưa theo dòng thác lũ. Bút pháp chấm phá tinh tế: không gian sông nước rộng lớn, cảnh thì thưa thớt, thấp thoáng bóng người bóng hoa. Cảnh không vô tri vô giác mà trong gió trong cây như có linh hồn của vạn vật: Có thấy hồn lau nẻo bến bờ. Câu thơ gợi nhớ đến hình ảnh Lau mùa thu của Chế Lan Viên:
Ngàn lau cười trong nắng
Hồn của mùa thu về
Hồn mùa thu sắp đi
Ngàn lau xao xác trắng
Hay:
Hạnh phúc màu hoa huệ
Nhớ thương màu hoa lau
Biệt li màu rách xé
Lãng quên không có màu
Hồn lau trong thơ Quang Dũng cũng là hồn lau của li biệt phảng phất chút buồn nhưng không xao xác, rách xé, lãng quên mà đầy nhớ nhung, lưu luyến. Nét bút của Quang Dũng đã nắm được mộng mơ của cảnh, cái hư ảo của hoài niệm và cái tinh tế của tình cảm nên đã phác hoạ lên bức tranh thuỷ mặc nhưng không tĩnh tại mà sống động, đậm chất thơ.
+ Hình ảnh bóng dáng con người Tây Bắc hiện lên trong khung cảnh huyền ảo, mờ xa. Dáng người mềm mại, bé nhỏ nhưng lại cứng cỏi kiên cường khi song hành cùng độc mộc lướt đè lên dòng thác lũ. Hoa trên dòng thác lũ đong đưa tình tứ như níu giữ cái nhìn say mê của “Những người đi Châu Mộc chiều sương ấy”. Bóng người bóng hoa nhưng hoạ thêm vẻ đẹp cho nhau tạo ấn tượng giàu cảm xúc về cảnh và người miền Tây.
+ Chất nhạc trong đoạn thơ ngân nga như tiếng hát cất lên từ tâm hồn ngất ngây, mê say, ãng mạn của cái tôi trữ tình giàu cảm xúc dẫn người đọc vào thế giới của cái đẹp, của cõi mơ, cõi nhạc. Bức tranh thiên nhiên Tây Bắc không chỉ đẹp ở sự hùng vĩ, dữ dội mà nó còn đẹp cả ở những nét mềm mại, mộng mơ khiến lòng người xao xuyến.
Kết bài
Với cảm hứng lãng mạn, Quang Dũng đã đưa người đọc trở về với hoài niệm năm xưa, để được sống lại với những phút giây bình yên, hiếm có của thời chiến tranh. Nhà thơ cùng người đọc bước vào thế giới cổ tích với dòng sông huyền thoại, với thế giới của cái đẹp, của cõi mơ, của âm nhạc du dương; chất thơ, chất hoạ, chất nhạc thấm đẫm, quyện hoà đến mức khó mà tách biệt. Quả không hổ danh là một nghệ sĩ đa tài với những câu thơ xuất thần, Quang Dũng đã trao cho người độc những dòng thơ, những giây phút ngất ngây và thi vị của hoài niệm về đoàn quân Tây Tiến, về cảnh và người miền Tây.
(Tài liệu sưu tầm )
