So sánh bức tranh tứ bình với bức tranh Việt Bắc ra quân ( Việt Bắc-Tố Hữu ) Ngữ văn 12.
Đoạn thơ sau trong bài Việt Bắc của Tố Hữu:
Ta về, mình có nhớ ta
Ta về ta nhớ những hoa cùng người
Rừng xanh hoa chuối đỏ tươi
Ðèo cao nắng ánh dao gài thắt lưng.
Ngày xuân mơ nở trắng rừng
Nhớ người đan nón chuốt từng sợi giang
Ve kêu rừng phách đổ vàng
Nhớ cô em gái hái măng một mình
Rừng thu trăng rọi hòa bình
Nhớ ai tiếng hát ân tình thủy chung.
được coi là bức tranh tứ bình về Việt Bắc.
Đoạn thơ:
Những đường Việt Bắc của ta
Ðêm đêm rầm rập như là đất rung
Quân đi điệp điệp trùng trùng
Ánh sao đầu súng bạn cùng mũ nan
Dân công đỏ đuốc từng đoàn
Bước chân nát đá, muôn tàn lửa bay.
Nghìn đêm thăm thẳm sương dày
Ðèn pha bật sáng như ngày mai lên.
được xem là bức tranh Việt Bắc ra quân.
Em hãy phân tích và so sánh hai bức tranh đó.
Gợi ý:
- Nêu vấn đề cần nghị luận
- Phân tích 2 đoạn thơ
Đoạn 1
– Giải thích bức tranh tứ bình: loại tranh dân gian đặc biệt, miêu tả bốn mùa trong năm, mỗi mùa với một cảnh sắc riêng biệt, với những loại cây, loại hoa đặc trưng cho mùa đó. Qua bức tranh ấy, tác giả gửi vào đó ước mong và khát vọng hướng thiện của mình. Tranh thường treo trong nhà nhất là nhân dịp xuân về, tết đến, tạo ra một phong cảnh bốn mùa thanh đạm.
– Gọi đoạn thơ này của Tố Hữu là bức tranh tứ bình là phù hợp bởi ở đây Tố Hữu đã miêu tả rất đạt phong cảnh bốn mùa của núi rừng Việt Bắc với những nét đặc trưng riêng của từng mùa (phân tích lần lượt bức tranh bốn mùa Đông-Xuân- Hạ – Thu).
– Trong bức tranh ấy có gam màu xanh tĩnh lặng của núi rừng Việt Bắc làm nền. Lồng trong các bức tranh ấy là những nét chấm phá của hoạt động con người (phân tích dẫn chứng). Sự kết hợp giữa âm thanh và hình ảnh đã tạo ra sự sống động cho bộ tranh tứ bình này mà qua đó cảnh đẹp càng đẹp thêm, tình người được nhấn mạnh và toát lên một không khí đầm ấm, yên vui như là khát vọng hoà bình của con người nơi đây.
– Bức tranh tứ bình của Tố Hữu tạo nên cảnh trong tình, tình trong cảnh nên có vẻ đẹp riêng, qua đó người dân miền núi được hiện ra với vẻ đẹp chân chất, hồn hậu, chịu thương chịu khó, một lòng che chở và thuỷ chung với cách mạng, sẵn sàng hi sinh vì cách mạng.
– Nghệ thuật: Tính chất đối đáp quen thuộc của ca dao, đại từ mình và ta được sử dụng hiệu quả, ngôn ngữ thơ giàu hình ảnh, sử dụng nhuần nhuyễn phép trùng điệp của ngôn ngữ dân gian…tạo ra giọng điệu trữ tình nghe êm ái, ngọt ngào như âm hưởng lời ru đưa ta vào thế giới của kỉ niệm và nghĩa tình chung thuỷ.
Đoạn 2
– Việt Bắc không chỉ là căn cứ địa, nơi chỉ huy của cách mạng mà Việt Bắc còn là nơi tập trung lực lượng để tạo ra chiến thắng và giành chiến thắng cách mạng.
– Đằng sau bức tranh thiên nhiên có vẻ tĩnh lặng là hoạt động sôi nổi của các lực lượng cách mạng (phân tích dẫn chứng để thấy đội ngũ trùng trùng, điệp điệp của những đoàn bộ đội, dân công, xe vận tải ra chiến trường…có thể liên hệ với những câu thơ của Tố Hữu trong Ta đt tới: Ta đi tới!/Trên đường ta bước tiếp Rắn như thép, vững như đồng/ Đội ngũ ta trùng trùng, điệp điệp/Cao như núi, dài như sông/ Chí ta lớn như Biển Đông trước mặt hay Xuân hãy xem! Cuộc diễu binh hùng vĩ/Ba mươi mốt triệu nhân dân/ Tất cả hành quân/Tất cả thành chiến sĩ) không khí xuất quân của Việt Bắc được miêu tả với phong cách sử thi với một khí thế oai hùng đặc biệt. Những câu thơ mang âm hưởng của anh hùng ca, mang màu sắc của một sử thi hiện đại cho thấy khí thế mạnh mẽ của một dân tộc đứng lên chiến đấu giành độc lập tự do. Dân tộc ấy dám hi sinh, vượt qua bao gian khổ thiếu thốn để lập chiến công, biến đau thương thành sức mạnh lớn để tiêu diệt kẻ thù.
– Sự xuất quân đó đã dẫn tới tin vui “chiến thắng trăm miền”, niềm vui đưa đến từ mọi chiến trường: Từ Nam ra Bắc, từ Tây sang Đông, từ đồng bằng đến miền núi, từ miền ngược xuống miền xuôi… càng làm cho Việt Bắc vui hơn. Việt Bắc trở thành tâm điểm của niềm vui và nơi tạo dựng niềm vui Việt Nam bất tận. Bức tranh đã cho thấy khí thế hào hùng của cả một dân tộc và sức mạnh vĩ đại của cả cuộc kháng chiến toàn dân, toàn diện.
– Nghệ thuật:
+ Nhịp thơ từ êm ả, tha thiết trong hoài niệm về nghĩa tình với Việt Bắc đã chuyển sang nhịp điệu sôi nổi, dồn đập, mạnh mẽ.
+ Về bút pháp xây dựng hình ảnh: thiên về những hính ảnh rộng lớn, hùng tráng, kì vĩ, đậm chất sử thi.
+ Biện pháp tu từ được sử dụng hiệu quả: từ láy, động từ, tính từ gợi tả, các phép tu từ…
| Khía cạnh so sánh | Đoạn 1 | Đoạn 2 |
| Chủ đề | Thiên nhiên và con người Việt Bắc trong lao động | Việt Bắc trong chiến đấu và chiến thắng |
| Hình ảnh con người | Cá nhân | Tập thể |
| Mối quan hệ con người – thiên nhiên | Con người và thiên nhiên đẹp trong sự hài hoà của bức tranh bốn mùa | Thiên nhiên hùng vĩ làm phông nền cho những người anh hùng xuất hiện |
| Nhịp thơ | Chậm, tha thiết | Nhanh, dồn đập |
| Ý nghĩa | Khúc tình ca | Khúc hùng ca |
- Vẻ đẹp chung của hai bức tranh:
– Hai bức tranh mà Tố Hữu tạo ra trong bài thơ này mỗi bức có một vẻ đẹp riêng song cùng làm nổi bật vẻ đẹp của chiến khu Việt Bắc: vẻ đẹp của núi rừng, vẻ đẹp của sự trưởng thành cách mạng, vẻ đẹp tình người, vẻ đẹp của tư thế xung trận…
– Hai bức tranh chính là những ấn tượng, những kỉ niệm không thể nào quên của những người cán bộ cách mạng đã từng hoạt động ở chiíen khu Việt Bắc. Tác giả không chỉ tái hiện mà còn thể hiện niềm tự hào về cảnh sắc thiên nhiên, đất trời và con người ở đó. Tôi phải lòng đất nước quê hương vì vậy tôi viết về nó một cách say mê như viết về người phụ nữ tôi yêu (Tố Hữu).
– Hai bức tranh đều thể hiện lòng yêu chuộng hoà bình của dân tộc Việt Nam.
– Cả hai bức tranh đều tạo ra những gam màu đặc trưng để tạo hình, tạo cảnh.
– Mỗi đoạn đều có hai dòng thơ mở đầu khái quát nội dung toàn đoạn, các dòng còn lại cụ thể hoá nội dung đó.
– Âm điệu những câu thơ lục bát làm cho cảnh vật được miêt tả trở nên trong trẻo, du dương, tạo nên nền nhạc cảnh hài hoà giữa thiên nhiên và con người. Cả hai đoạn thơ đều rất thành công góp phần làm nên vẻ đẹp của bài thơ.
Xem thêm :
- Tuyển tập đề thi, bài văn hay về Việt Bắc -Tố Hữu
- Tổng hợp đề thi về Dạng đề so sánh văn học
