Giáo án Ngữ văn 12 theo chủ đề : Biện pháp tu từ

Xây dựng chủ đề dạy học, soạn giáo án Ngữ văn lớp 12 theo định hướng phát triển năng lực học sinh. Soạn bài Thực hành một số phép tu từ ngữ âm. Thực hành một số phép tu từ cú pháp.

 MỤC TIÊU CẦN ĐẠT

1. Kiến thức-Kĩ năng-Thái độ

            a.Kiến thức
Sau bài học, người học hiểu được:
-Phương thức cơ bản trong một số phép tu từ ngữ âm (tạo nhịp điệu và âm hưởng cho câu; điệp âm, điệp vần , điệp thanh)
– Tác dụng nghệ thuật của những phép tu từ ngữ âm nói trên.
– Phép lặp cú pháp; Phép liệt kê;Phép chêm xen.
Kĩ năng
Sau bài học, người học có thể:
– Nhận biết phép tu từ ngữ âm trong văn bản .
– Phân tích tác dụng của phép tu từ ngữ âm trong văn bản : phân tích mục đích và hiệu quả của phép tu từ, sự phối hợp với các phép tu từ khác…
– Nhận biết và phân tích các phép lặp cú pháp, phép liệt kê, phép chêm xen trong văn bản.
– Cảm nhận và phân tích tác dụng tu từ của các phép tu từ kể trên.
– Bước đầu sử dụng các phép tu từ cú pháp trong bài làm văn.
Thái độ:
Sau bài học, người học ý thức:
-Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.
-Nâng cao nhận thức về một số phép tu từ cú pháp

2. Hình thành năng lực:

– Năng lực thu thập thông tin liên quan các biện pháp tu từ ngữ âm, cú pháp
– Năng lực đọc – hiểu  các tác tác phẩm văn học có sử dụng các biện pháp tu từ ngữ âm, cú pháp.
– Năng lực trình bày, phân tích hiệu quả nghệ thuật của các biện pháp tu từ ngữ âm, cú pháp.
– Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về các biện pháp tu từ ngữ âm, cú pháp.
– Năng lực tạo lập văn bản nghị luận có sử dụng các biện pháp tu từ ngữ âm, cú pháp.

3. Phát triển phẩm chất:

-Biết nhận thức được ý nghĩa của các biện pháp tu từ ngữ âm, cú pháp trong văn bản nghệ thuật; văn nghị luận.
-Biết giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt qua các biện pháp tu từ ngữ âm, cú pháp
B.KẾ HOẠCH THỰC HIỆN CHỦ ĐỀ

1. Thời gian thực hiện

-Thực hiện trong 01 tuần: 14
-Số tiết thực hiện trên lớp: 02
+ 1 tiết: Thực hành một số phép tu từ ngữ âm
+ 1 tiết: Thực hành một số phép tu từ cú pháp.

2. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh

a/Chuẩn bị của giáo viên
-Giáo án
-Phiếu bài tập, trả lời câu hỏi
-Những ngữ liệu có sử dụng các biện pháp tu từ ngữ âm, cú pháp
-Bảng phân công nhiệm vụ cho học sinh hoạt động trên lớp
-Bảng giao nhiệm vụ học tập cho học sinh ở nhà
b/Chuẩn bị của học sinh
-Đọc trước ngữ liệu trong SGK để trả lời câu hỏi tìm hiểu bài
-Các sản phẩm thực hiện nhiệm vụ học tập ở nhà (do giáo viên giao từ tiết trước)
-Đồ dùng học tập

3. Lập bảng mô tả mức độ nhận thức

 THIẾT KẾ TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC DẠY HỌC
HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM
GV hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài học bằng câu hỏi trải nghiệm sau:
Trong bài thơ Đây mùa thu tới,nhà thơ Xuân Diệu có viết: Những luồng run rẩy rung rinh lá.
Trong bài thơ Việt bắc,nhà thơ Tố Hữu có viết: Nhớ cô em gái hái măng một mình.
Em hãy chỉ ra tài năng sử dụng phụ âm của các nhà thơ trong các câu thơ trên
 
Gợi ý trả lời:
      – Những luồng run rẩy rung rinh lá: phụ âm r được điệp lại 4 lần
      – Nhớ cô em gái hái măng một mình.:phụ âm m được điệp lại 3 lần
Từ đó, giáo viên giới thiệu vào bài: Chúng ta đã thực hành biện pháp tu từ ẩn dụ, hoán dụ ( Ngữ văn 10). Trong bài học hôm nay, chúng ta tiếp tục thực hành một số phép tu từ ngữ âm, cú pháp, trong đó 2 câu thơ trên đã thể hiện phép tu từ ngữ âm ( điệp âm) nhằm tạo hiệu quả nghệ thuật
 HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI
 Tiết thứ: 40/ Tuần: 14                                                                                          
THỰC HÀNH MỘT SỐ PHÉP TU TỪ NGỮ ÂM 

TIẾT THỨ 41/ Tuần: 14
THỰC HÀNH MỘT SỐ PHÉP TU TỪ CÚ PHÁP

HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH
Chỉ ra và nêu hiệu quả nghệ thuật phép điệp vần trong văn bản sau:
Em không nghe mùa thu
Dưới trăng mờ thổn thức?
Em không nghe rạo rực
Hình ảnh kẻ chinh phu
Trong lòng người cô phụ?
(Lưu Trọng Lư)
Trả lời: – Điệp vần: thu-phu-phụ
– Hiệu quả nghệ thuật: tạo cảm giác buồn mênh mang
HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG
1/ Chỉ ra và nêu hiệu quả nghệ thuật phép tu từ ngữ âm đoạn thơ sau:
Em ơi Ba Lan mùa tuyết tan
Đường bạch dương sương trắng nắng tràn
Anh đi nghe tiếng người xưa vọng
Một giọng thơ ngâm một giọng đàn
(Tố Hữu)
Trả lời: Điệp vần: Đoạn thơ tạo ra một âm hưởng du dương, thanh thoát bởi một loạt các tiếng (có chứa vần) như “tan, tràn, đàn” đều có âm chính là nguyên âm “a” bổng/sáng (vang sáng).
HOẠT ĐỘNG BỔ SUNG
Sưu tầm ngữ liệu về các phép tu từ ngữ âm, cú pháp trong các văn bản văn học trong SGK Ngữ Văn 12. Nêu hiệu quả nghệ thuật của các biện pháp tu từ đó.
Xem thêm : Trọn bộ giáo án Ngữ văn soạn theo hướng đổi mới phương pháp dạy học, đổi mới kiểm tra đánh giá
Giáo án ngữ văn 10 
Giáo án ngữ văn 11
Giáo án ngữ văn 12
 
Xem thêm :  Lý thuyết và bài tập về các biện pháp tu từ trong tiếng Việt