Tiết 89 : Đọc văn :SỐ PHẬN CON NGƯỜI (Sô-lô-khốp)
- KẾT QUẢ CẦN ĐẠT:
Giúp HS:
- Kiến thức:
– Thấy được giá trị hiện thực của tác phẩm thông qua phản ánh hậu quả của chiến tranh với số phận con người.
– Hiểu rõ tính cách Nga kiên cường, nhân hậu.
– Nắm được nghệ thuật kể chuyện, khắc hoạ tính cách và sử dụng chi tiết của Sô-lô-khốp.
- Kĩ năng:
– Rèn luyện kĩ năng dọc hiểu truyện hiện đại
- Thái độ:
– Cùng suy ngẫm về số phận con người: Số phận mỗi người thường không phẳng phiu mà đầy éo le, trắc trở. Con người phải có đủ bản lĩnh và lòng nhân hậu để làm chủ số phận của mình, vượt lên sự cô đơn, mất mát, đau thương.
CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH
Giáo viên:
– Phương tiện:
+Sgk, sgv
+ Giáo án, giáo án powpoin, bảng phụ..
– Phương pháp:
+ GV kết hợp các pp khác nhau linh hoạt trong giờ dạy: nêu vấn đề, phân tích, gợi mở, cảm nhận…
- Học sinh:
– Phương tiện: sgk, vở ghi, vở soạn.
– Chuẩn bị: Đọc tài liệu tham khảo, soạn trước bài ở nhà.
TIẾN TRÌNH TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG:
- Ổn định lớp.
- Kiểm tra bài cũ:
– Yêu cầu và cách viết phần mở bài?
– Yêu cầu và cách viết phần kết bài?
- Bài mới: Trong tiết 1 các em đã tìm hiểu vf biết được giá trị hiện thực sâu sắc của tác phẩm này thông qua việc miêu tả hậu quả của chiên tranh lên số phân của Xocolop và bé Vania. Vậy trước hoàn cảnh éo le đó họ sẽ như thế nào? Mời các em tìm hiểu tiết thứ 2:
| Hoạt động của GV và HS | Nội dung cần đạt |
| Hoạt động 1:Gv cho hs phát hiện nội dung bài học thành các vấn đề khác nhau, rồi tiến hành thảo luận. Gv chia lớp thành 4 nhóm học tương đương với các nội dung sau đây: – Nhóm 1: Tìm hiểu về cuộc gặp gỡ giữa Xocolop và bé Vania. – Nhóm 2: Tìm hiểu về diễn biến tình cảm của Xocolop và bé Vania khi họ nhận nhau làm cha con. – Nhóm 3: Tìm hiểu về cuộc sống đời thường của hai cha con – Nhóm 4: Tìm hiểu về ý nghĩa trữ tình ngoại đề của tác phẩm Cho học sinh thảo luận từ 3-5 phút – Xocolop và bé Vania có hoàn cảnh như thế nào trước khai gặp nhau? + Đều là nạn nhân của chiến tranh + Có số phận bất hạnh Gv: Giữa lúc đang rơi vào tình trạng buồn đau và bế tắc, Xocolop bỗng gặp bé Vania, một đứa trẻ cũng có hoàn cảnh đáng thương và tội nghiệp, cuộc gặp gỡ này đã làm thay đổi cuộc sống của cả hai. – Đại diện nhóm 1 báo cáo kết quả – Gv nhận xét, đánh giá và chốt kiến thức. – Cuộc gặp gỡ này diễn ra như thế nào? – Kết quả ra sao? Quyết định này chứng tỏ Xocolop là người như thế nào? GV: Tình cảm cha con là tình cảm gia đình vô cùng thiêng liêng, cả hai đã mất đi gia đình riêng của mình vì chiên tranh. Giờ đây hai trái tim cô đơn đã tìm đến được với nhau, sưởi ấm, nương tựa vào nhau để trải qua những khó khăn trong cuộc đời. Quyết định nhận Vania làm con đã làm thay đổi hoàn toàn cuộc sống của hai người, tác động sâu sắc tới diễn biến tâm trạng của hai cha con. Để thấy được điều đó mời các em tìm hiểu điều đó. – Đại diện nhóm 2 báo cáo kết quả – Gv nhận xét, đánh giá và chốt kiến thức. — Tìm những chi tiết miêu tả diễn biến tâm trạng của hai cha con? Cảm xúc đó biểu hiện điều gì? Điều gì đã khiến cho Xocolop vượt qua được nỗi cô đơn? – Khi đưa đứa con trai mới nhận về nhà, cả hai vợ chồng người bạn anh có thái độ và tâm trạng như thế nào? – Tiếng khóc của bà có ý nghĩa như thế nào? – Nhận xét về điểm nhìn của tác giả và nhân vật Xôlôcốp? Cái nhìn đó được thể hiện trong đoạn văn nào? – Qua đoạn văn này, tác giả muốn gởi gắm bức thông điệp gì cho chúng ta? – GV: Trong chiến tranh Xocolop đã phải trải qua bao nhiêu khó khăn, nguy hiểm nhưng với lòng quả cảm anh đã dành được sự sống cho mình. Ra khỏi cuộc chiến, trở về với cuộc sống đời thường, nhưng cuộc sống đời thường cũng phải trải qua muôn vàn thử thách: – Đại diện nhóm 3 báo cáo kết quả – Gv nhận xét, đánh giá và chốt kiến thức. – Khi viết về hiện thực sau chiến tranh, tác giả viết với thái độ như thế nào? – Cuộc sống của Xôcôlốp sau khi nhận chú bé làm con diễn biến như thế nào? Anh gặp phải những khó khăn gì? – Xôcôlốp cảm nhận như thế nào về thể chất của mình? – Nỗi đau về tinh thần ám ảnh anh như thế nào? – Theo em, vì sao anh chỉ dám khóc trong giấc mơ? ? Xocolop vượt qua khó khăn nhờ vào điều gí? ? Ý nghĩa hình tượng nhân vật Xocolop? – Giải thích khái niệm – Đại diện nhóm 4 báo cáo kết quả – Gv nhận xét, đánh giá và chốt kiến thức. – Hai đoạn văn cuối gợi em có suy nghĩ gì về thái độ và tình cảm của tác giả? – Quan điểm của tác giả: “Nghệ sĩ không thể lạnh lùng khi sáng tạo … khi viết, máu nóng nhà văn phải sôi lên…” – Khi chia tay với hai cha con Xôlôlốp, tác giả có những suy nghĩ như thế nào? – Qua chi tiết trên, Sôlôkhốp nhắc nhở và kêu gọi chúng ta điều gì? Hoạt động 3 RLKN: tổng hợp, đánh giá – Nhận xét về nghệ thuật của truyện. – Nhận xét về những suy nghĩ mà nhà văn gửi gắm qua tác phẩm. |
I. Tìm hiểu chung:1. Tác giả 2. Tác phẩm: II. ĐỌC- HIỂU VĂN BẢN: 1.Hậu quả của chiến tranh lên số phận của Xôcôlốp và bé Vania 2. Cuộc sống của Xôcôlốp và bé Vania sau khi gặp nhau 2.1 Cuộc gặp gỡ giữa Xocolop và bé Vania: – Địa điểm: Tại quán giải khát→ Tình cờ – Ấn tượng: Đôi mắt →Nhớ→ Thích→Mong gặp –Đồng cảm: + Qua một cuộc gặp gỡ và những câu hỏi ngẫu nhiên, anh biết được bé Va – ni – a mồ côi, cha mẹ đều đã chết dưới bom đạn chiến tranh, không còn bà con thân thích. + Cảm thương cho tình cảnh của chú bé, anh lập tức quyết định nhận bé làm con nuôi. -> Đây là quyết định có tính chất bộc phát, hồn nhiên, không có một chút suy tính hay tư lợi nào, một quyết định xuất phát từ tình yêu thương thật sự. 2.2.Diễn biến tâm trạng của Xocolop và Vania sau khi nhận làm cha con – Bé Vania: + Khi được Xôcôlốp nhận làm con, Vania vô cùng sung sướng và xúc động: . “nhảy chồm lên cổ tôi, hôn vào má, vào môi, vào trán” . “nó áp sát vào người tôi, toàn thân cứ run lên như ngọn cỏ trước gió” + Cậu vô cùng vui vẻ, hồn nhiên, gắn bó, quyến luyến chẳng rời người bố: áp sát vào người, ôm chặt lấy cổ, áp chặt má, bố đi vắng thì “khóc suốt từ sáng đến tối” →Sự ngạc nhiên, sung sướng và hạnh phúc • Xocolop: +Tâm hồn nhẹ nhõm và sung sướng + Hai mắt thì mờ đi, người run lên, tay chân thì run lấy bẩy.. →Xúc động đến nghẹn ngào + Có bé Vania, anh thấy mình như được hồi sinh: anh thấy mọi thứ như bắt đầu “trở nên êm dịu hơn” -> Chính lòng nhân ái đã giúp anh vượt qua cô đơn -> Tình cảm giữa họ là tình cảm chân thành thắm thiết của hai con người đều phải chịu nhiều mất mát lớn lao trong chiến tranh. Họ gặp nhau một cách ngẫu nhiên nhưng khi gặp nhau rồi thì gắn bó khăng khít với nhau, bù đắp cho nhau. + Khi đưa đứa con trai mới nhận về nhà, cả hai vợ chồng người bạn anh đề rất vui: “Bà chủ múc súp bắp cải vào đĩa cho nó, rồi đứng nhìn nó ăn ngấu nghiến mà nước mắt ròng ròng” . Đó là tiếng khóc thương cho hoàn cảnh tội nghiệp của chú bé; . Là cả tiếng khóc thương cho cả Xôcôlốp . Là tiếng khóc cảm phục trước lòng tốt của ôcôlốp . Là tiếng khóc tự thương cho hoàn cảnh của bà. – Điểm nhìn của tác giả và nhân vật Xô – lô – cốp hoàn toàn trùng khớp nhau: “Cái chính ở đây là phải biết kịp thời quay mặt đi. Cái chính ở đây là đừng làm tổn thương em bé, đừng để cho em thấy những giọt nước mắt đàn ông hiếm hoi nóng bỏng lăn trên má anh” -> Cần phải tổ chức cuộc sống như thế nào để trẻ em được sung sướng, hạnh phúc; phải chăm sóc cho bao đứa trẻ bất hạnh vì chiến tranh. 2.3. Cuộc sống đời thường của hai cha con – Sôlôkhốp là nhà văn hiện thực nghiêm khắc, ông không tô hồng cuộc sống khó khăn mà Xôcôlốp phải vượt qua: – Trong việc chăm sóc cho bé Vania – Rủi ro trong công việc: Xe anh quét nhẹ phải con bò nhưng anh bị tước bằng, bị mất việc, phải đi phiêu bạt để kiếm sống. – Thể chất anh cũng dần yếu đi: “trái tim tôi đã suy kiệt, đã chai sạn vì đau khổ…”, “có khi tự nhiên nó nhói lên, thắt lại và giữa ban ngày mà tối tăm mặt mũi…” – Nỗi đau ám ảnh anh không dứt: “hầu như đêm nào … cũng chiêm bao thấy nhưng người thân quá cố”, đêm nào thức giấc gối “cũng ướt đẫm nước mắt” -> Anh đã và đang gánh chịu những nỗi đau không gì bù đắp nỗi, thời gian cũng không xoa dịu được vết thương lòng. Anh đã cứng cỏi nuốt thầm giọt lệ để cho bé Va – ni – a không phỉa khóc. => Cái nhìn nhân đạo của tác giả. →Sức mạnh vượt qua khó khăn: +Nhờ vào tấm lòng nhân hậu + Bản lĩnh kiên cường và lòng dũng cảm →Tiêu biểu cho số phận và vẻ đẹp tâm hồn nước Nga 3. Thái độ của người kể chuyện: + Trữ tình ngoại đề: là sự giãi bày cảm xúc, ấ tượng của nhà văn về những gì đã mô tả, phơi bày trước bạn đọc. + “Hai con người … kêu gọi” ->Tác giả bày tỏ lòng khâm phục và tin tưởng ở tính cách Nga kiên cường. -> Đồng thời cũng xa lạ với lối kết thúc có hậu, tô hồng hiện thực mà báo trước những khó khăn trở ngại mà con người phải vượt qua trên con đường vươn tới tương lai, hạnh phúc. Quan điểm của tác giả: “Nghệ sĩ không thể lạnh lùng khi sáng tạo … khi viết, máu nóng nhà văn phải sôi lên…” => Trước số phận bi thảm, trớ trêu của con người, tác giả bộc lộ sự đồng cả và lòng nhân hậu của mình. – Khi chia tay với hai cha con Xôlôlốp, tác giả nghĩ ngay tới “hai con người côi cút, hai hạt cát đã bị sức mạnh phũ phàng cuả bão tố chiến tranh thổi bạt tới những mền xa lạ” -> Sôlôkhốp nhắc nhở và kêu gọi sự quan tâm của xã hội đối với nhân cách con người và góp tiếng nói lên án chiến tranh phi nghĩa. => Tác giả dũng cảm nói lên sự thật, không sợ màu sẫm và gai góc III. TỔNG KẾT: • Giá trị nghệ thuật: – Truyện lồng trong truyện : + Khách quan cho câu chuyện +Thấy được mối quan hệ giữa nghệ thuật và đời sống – Cách kể chuyện giản dị nhưng chứa đựng sức khái quát rộng lớn và sâu sắc. – Nhân vật được miêu tả mang tính chất điển hình, giàu cá tính và sinh động. – Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật sâu sắc. 2. Giá trị nội dung: – Số phận con người tập trung khám phá nỗi bất hạnh của con người sau chiến tranh. – Nhưng tác giả vẫn giữ niềm tin ở tính cách Nga kiên cường cũng như lòng tin ở cuộc sống bao dung. |
CỦNG CỐ, DẶN DÒ
- Củng cố:
– Cuộc đời của Xô cô lốp có những vất hạnh đau thương như thế nào?
– Tâm trạng của Xô cô lôp diễ biến như thế nào khi gặp lại.
– Suy nghĩ của em về tính cách con người.
- Dặn dò:
– Chuẩn bị bài: Trả bài làm văn số 6.
– Yêu cầu: Lập lại dàn ý đại cương cho bài viết vừa qua.
Rút kinh nghiệm:
– Ưu điểm:
– Nhược điểm:
(Tài liệu sưu tầm )
