Tài liệu ôn thi THPT Quốc gia môn văn. Bộ đề thi thử THPT Quốc gia của nhiều trường trên cả nước
ĐỀ THI THỬ THPTQG Năm học 2016-2017, Môn thi: Ngữ văn 12
Thời gian làm bài: 120 phút ( không kể thời gian phát đề)
I.ĐỌC HIỂU ( 3 điểm)
Đọc đoạn thơ sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:
“ Tuổi thơ chở đầy cổ tích
Dòng sông lời mẹ ngọt ngào
Đưa con đi cùng đất nước
Chòng chành nhịp võng ca dao
Con gặp trong lời mẹ hát
Cánh cò trắng, dải đồng xanh
Con yêu màu vàng hoa mướp
“ Con gà cục tác lá chanh”
… Thời gian chạy qua tóc mẹ
Một màu trắng đến nôn nao
Lưng mẹ cứ còng dần xuống
Cho con ngày một thêm cao
Mẹ ơi trong lời mẹ hát
Có cả cuộc đời hiện ra
Lời ru chắp con đôi cánh
Lớn rồi con sẽ bay xa”
( “ Trong lời mẹ hát”- Trương Nam Hương)
Câu 1. Đoạn thơ trên được viết theo thể thơ nào? (0,5 điểm)
Câu 2.Chỉ ra phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong đoạn thơ. ( 0,5 điểm)
Câu 3. Chỉ ra và nêu hiệu quả của các biện pháp tu từ trong khổ thơ thứ ba? (1,0 điểm)
Câu4. Đoạn thơ nào gợi cho anh/ chị ấn tượng sâu sắc nhất? ( trình bày từ 5- 7 dòng) (1,0 điểm)
II. LÀM VĂN ( 7 điểm)
Câu 1. Hãy viết một đoạn văn ngắn ( khoảng 200 chữ) trình bày suy nghĩ của anh/ chị về tình mẫu tử.
Câu 2. Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân trong truyện ngắn “ Vợ chồng A Phủ” – Tô Hoài.
————————– Hết —————————-
ĐÁP ÁN:
I.ĐỌC HIỂU ( 3 điểm)
Câu 1: Đoạn thơ được viết theo thể thơ tự do ( 6 chữ) ( 0,5đ).
Câu 2: Phương thức biểu đạt chính: biểu cảm ( 0,5 đ)
Câu 3: – Biện pháp tu từ:
+ nhân hóa ( thời gian chạy qua tóc mẹ) ( 0,25đ)
+ đối (lưng mẹ còng xuống- con thêm cao) (0,25đ)
-Hiệu quả: nhấn mạnh thời gian trôi qua nhanh kéo theo sự già nua của mẹ. Qua đó thể hiện tình yêu thương, lòng biết ơn của người con với mẹ. (0,5đ)
Câu 4: Học sinh có thể chọn 1 trong 4 khổ thơ để viết cảm nhận: ấn tượng về lời ru, về công lao của mẹ, thể hiện sự biết ơn, tình thương với mẹ…( 1,0đ).
II. LÀM VĂN (7 điểm)
Câu 1: ( 2 điểm)
1.Yêu cầu về kĩ năng:
– Viết đúng kiểu bài nghị luận xã hội ( khoảng 200 chữ).
– Bố cục 3 phần rõ ràng, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng xác thực, tiêu biểu.
– Trình bày sạch sẽ, sáng sủa, diễn đạt lưu loát, hành văn trong sáng, không mắc lỗi dùng từ, chính tả, ngữ pháp.
2.Yêu cầu về kiến thức
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần làm rõ được các ý cơ bản sau:
a.Giới thiệu được vấn đề cần nghị luận: tình cảm mẫu tử 0,25đ
b.Giải thích được khái niệm tình mẫu tử: là tình mẹ con, nhưng thường được hiểu là tình cảm thương yêu, đùm học, che chở… mà người mẹ dành cho con. 0,25đ
c.Bàn luận về các biểu hiện và ý nghĩa của tình mẫu tử:
– Tình mẫu tử có vị trí đặc biệt, thiêng liêng và máu thịt nhất vì: đó là thứ tình cảm đầu tiên của mỗi người khi sinh ra và sẽ gắn bó trong suốt cuộc đời, vừa có yếu tố máu thịt (mẹ mang nặng đẻ đau, là người đầu tiên nâng đỡ, yêu thương, sát cánh cùng con trên đường đời), vừa mang tính cao cả (mẹ là nơi nương tựa cho mỗi đứa con sau mỗi lần vấp ngã; là nơi mỗi người con như chúng ta có thể thể lộ mọi điều thầm kín; là nguồn động viên; là tình yêu; là thứ tình cảm vừa tự nhiên, vừa mang tính trách nhiệm (dẫn chứng trong khoa học, trong đời sống thực tế).
– Tình mẫu tử còn mang trong mình cái cội rễ sâu xa của lòng nhân ái, cái truyền thống đạo lí – văn hóa và tập quán nghìn đời của dân tộc (dẫn chứng).
– Con người sẽ biết bao hạnh phúc, ấm áp nếu được sống trong tình mẫu tử; sẽ vô cùng bất hạnh và thiệt thòi nếu không được hưởng tình cảm đó (dẫn chứng).
– Tình mẫu tử sẽ là sức mạnh giúp con người vượt lên những khó khăn của cuộc sống, có khả năng thức tỉnh những đứa con để sống cho tốt hơn, nên người hơn (dẫn chứng).
d. Bàn bạc mở rộng
– Phê phán những hiện tượng trái với đạo lý (mẹ bỏ rơi con, con bỏ rơi mẹ…)
– Trong xã hội hiện đại ngày nay, khi cuộc sống có nhiều biến đổi khi ý thức cá nhân con người được khơi dậy và đề cao… con người càng phải biết trân trọng hơn tình mẫu tử.
0,25đ
e. Bài học nhận thức và hành động
Khẳng định tầm quan trọng của tình mẫu tử trong cuộc đời của mỗi con người, rút ra phương hướng phấn đấu để đền đáp công ơn lớn lao của mẹ. 0,25đ
Câu 2 ( 5điểm): Phân tích sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân trong truyện ngắn “ Vợ chồng A Phủ” – Tô Hoài.
1.Yêu cầu về kĩ năng:
– Bài viết có bố cục cân đối, rõ rang.
– Biết vận dụng kĩ năng nghị luận về một đoạn thơ.
– Kết cấu chặt chẽ, diễn đạt trôi chảy, hạn chế lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
2. Yêu cầu về kiến thức:
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách song cần đạt được những ý chính sau đây:
a.Đảm bảo đúng cấu trúc bài nghị luận: mở bài, thân bài, kết bài 0,25đ
b.Xác định đúng vấn đề nghị luận: sức sống tiềm tàng của nhân vật Mị trong đêm tình mùa xuân. 0,25đ
c.Chia vấn đề cần nghị luận thành các luận điểm phù hợp, hình thành bài văn hoàn chỉnh.
*Mở bài:
– Giới thiệu tác giả và tác phẩm
+ Tô Hoài là một trong những cây bút nổi tiếng của văn học Việt Nam, đặc biệt thành công ở đề tài miền núi.
+ Tác phẩm là kết quả của chuyến đi tám tháng, Tô Hoài cùng với bộ đội lên giái phóng Tây Bắc…Tác phẩm được giải Nhất của Hội văn nghệ Việt Nam năm 1954-1955.
-Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: Tác phẩm đã khắc họa thành công nhân vật Mị- 1 cô gái Mèo xinh đẹp, tài năng nhưng bất hạnh phải sống cuộc đời con dâu gạt nợ cho nhà giàu. Song, ở Mị bên trong cái bóng lầm lũi, câm lặng ấy, người đọc luôn cảm nhận được một sức sống mãnh liệt. Đoạn văn tả cảnh đêm tình mùa xuân đã cho thấy sức sống tiềm tàng của Mị. 0,25đ
*Thân bài:
– Giải thích khái niệm sức sống tiềm tàng: là sức sống nội tại bên trong có sẵn ở bên trong nhưng bị che lấp nó như một hòn than âm ỉ cháy trong lớp tro nguội lạnh và khi có điều kiện thì sẽ bùng cháy. Mị giống như cây hoa đào hoa mận Tây Bắc: trước mùa xuân thì gầy guộc mong manh nhưng lại ẩn chứa một sức sống mãnh liệt ở bên trong để chờ ngày mùa xuân mà bung nở màu hoa đẹp nhất.
– Phân tích
+ Giới thiệu khái quát về nhân vật Mị trước khi về làm dâu nhà thống lí: 1 bông hoa của núi rừng Tây Bắc vừa có sắc vừa có hương, xinh đẹp, có tài thổi lá, thổi sáo, yêu lao động, tự do, hiếu thảo với mẹ cha và đang có một tình yêu đầu thật đẹp. Nhưng vì món nợ với nhà thống lí mà Mị đã bị A Sử bắt về làm con dâu gạt nợ. Từ đó Mị sống câm lặng, lầm lũi như con rùa nuôi trong xó cửa và vật vờ như một cái bóng….
+ Sự tác động của bối cảnh bên ngoài đối với sự trỗi dậy của Mị:
• Tạo điều kiện cho sự bừng tỉnh sức sống của Mị là thiên nhiên: Mùa xuân năm ấy ở Hồng Ngài đẹp và gợi cảm biết bao: Hồng Ngài năm ấy ăn tết giữa lúc cỏ gianh vàng ửng gió và rét rất dữ dội… Trong các làng Mèo những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đá xoè như con bướm sặc sỡ…tiếng trẻ con nô đùa…Đó chính là một mùa xuân rộn rã âm thanh và màu sắc là bước đệm cho sự bừng tỉnh của một tâm hồn nguội lạnh.
•Tạo điều kiện cho sự bừng tỉnh sức sống của Mị là tiếng sáo: “Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi… Đó chính là tín hiệu đêm tình.Chính không gian rộn rã sắc màu cùng tiếng sáo tha thiết đã đánh thức cô Mị ngày xưa. Tiếng sáo như chạm vào nỗi nhớ. Mị nghe tiếng sáo vọng lại thiết tha bổi hổi. Tiếng sáo hối thúc Mị tiếng sáo như cơn gió thổi bung đi lớp tro tàn nguội lạnh đang phủ lấy tâm hồn Mị. Tiếng sáo nhập vào hồn Mị làm đồng hiện quá khứ tươi đẹp của một cô gái giàu tài năng. Bước nhảy tâm lý đầu tiên của Mị đó là việc Mị ngồi nhẩm thầm lời của người đang thổi sáo ” Mày có con trai con gái rồi/Mày đi làm nương/ Ta chưa có con trai con gái/Ta đi tìm người yêu”.
+ Chính tiếng sáo dẫn Mị đến hành động nổi loạn về nhân tính: Uống rượu: ” Mị lén lấy hũ rượu. Cứ uống ực từng bát”. Mị uống như nuốt cay nuốt đắng nuốt hận vào trong. Uống cho quên nhưng lại nhớ. Trong nhà thống lí là tù ngục ngoài kia là thiên đường tuổi trẻ.
Nhận xét: Rượu chính là chất men đánh thức phần đời đã mất của Mị. Rượu làm Mị sống lại một quá khứ đầy ắp niềm vui sướng: Ngày trước Mị thổi sáo giỏi. Có biết bao nhiêu người mê ngày đêm thổi sáo đi theo Mị. Sau bao nhiêu năm giờ đây Mị đã tìm lại được cảm giác ấy bằng hành động ” Mị uốn chiếc lá trên môi thổi lá cũng hay như thổi sáo”.
+ Đêm tình mùa xuân cùng với rượu và tiếng sáo đã làm cho Mị thay đổi. Cô gái của ban chiều đã khác cô gái bây giờ. Mị vui lắm “Mị thấy phơi phới trở lại trong lòng đột nhiên vui sướng như những đêm tết ngày trước”. Đó là niềm vui của một kẻ đã tìm lại được mình. Và Mị ý thức được rằng ” Mị trẻ lắm. Mị vẫn còn trẻ. Mị muốn đi chơi”. Đúng là bi kịch. Khi một người đàn bà chợt nhận ra mình còn trẻ trong hoàn cảnh trớ trêu này thì đúng là một bi kịch.
+ Đỉnh điểm của cảm xúc bi kịch ấy là nỗi tủi thân: Mị đã có cuộc sống không hạnh phúc với A Sử. Mị đã sống kiếp ngựa trâu. Đau đớn quá Mị khát khao “Nếu có nắm lá ngón trong tay lúc này Mị sẽ ăn cho chết ngay chứ không buồn nhớ lại nữa”. Muốn chết nghĩa là Mị không còn như trước nữa Mị muốn phản kháng lại hoàn cảnh. Mị đã không còn chấp nhận cái thực trạng ê chề này.
+ Từ đó Mị đi đến quyết định táo bạo: Bỏ nhà đi theo những đám chơi. Đó là một ý định giải thoát lặng lẽ nhưng vô cùng mãnh liệt : Mị đến góc nhà lấy ống mỡ xắn một miếng bỏ thêm vào đĩa đèn cho sáng” . Ngọn đèn được thắp lên. Ánh sáng của nó đã xua tan cái bóng đêm ảm đạm đang vây quanh Mị đang thắp lên ngọn lửa trong tâm hồn Mị. Một loạt các hành động gấp gáp được Tô Hoài diễn tả: “Mị quấn lại tóc Mị với tay lấy cái váy hoa vắt ở trong vách…Mị rút thêm cái áo”. Đó là nhu cầu làm đẹp bản thân trước lúc đi chơi. Mị làm tất cả thật bình thản và không hề để ý đến thái độ của A Sử. Chứng tỏ sức sống mãnh liệt trong Mị đang lớn hơn tất cả. Bóng ma thần quyền cũng không thể lớn hơn sức sống của Mị.
+ Ý định giải thoát của Mị không thành khi A Sử trở về: Hắn thẳng tay vùi dập tàn nhẫn sự trỗi dậy đó : Nó xách cả một thúng sợi đay ra trói đứng Mị vào cột nhà. Tóc Mị xoã xuống A Sử quấn luôn tóc lên cột làm cho Mị không cúi không nghiêng đầu được nữa…
+ Nhưng A Sử chỉ trói được thể xác Mị chứ không trói được tâm hồn của Mị bởi tâm hồn Mị đang tự do dạo chơi trong thế giới của khát vọng sống : Trong bóng tối Mị đứng im lặng như không biết mình đang bị trói. Hơi rượu nồng nàn Mị vẫn nghe tiếng sáo đưa Mị đi theo những cuộc chơi những đám chơi… Mị khôngbiết mình bị trói nghĩa là cô không sống bằng thể xác nữa mà thực sự đang sống bằng tâm hồn và tiếng sáo gọi bạn tình đã nhập vào hồn Mị Mị vui sướng quá đến nỗi “vùng bước đi”. Và thực sự cô chỉ tỉnh khi “tay chân đau không cựa được”. Tỉnh rồi mới thấy lòng cay đắng ” Mị thổn thức nghĩ mình không bằng con ngựa”.
+ Cuộc trỗi dậy lần thứ nhất của Mị không thành. Mị không thoát khỏi căn nhà ấy dù chỉ một phút giây. Nhưng Mị đã không còn là con ngựa con rùa lùi lũi nơi xó cửa nữa. Mị đã sống lại những thời khắc của tuổi thanh xuân tươi trẻ và tự do. Vì thế khi bị A Sử trói lúc bàng hoàng tỉnh Mị chợt nhớ đến câu chuyện một người đàn bà trong nhà này bị trói đến chết không ai hay. Và Mị đã sợ ” Mị cựa quậy xem mình còn sống hay chết”. Mị còn muốn sống nghĩa là Mị còn ham sống. Lòng yêu đời trong cô gái Mèo ấy chưa hẳn là đã nguội tắt.
Cuộc trỗi dậy như một đợt sóng dâng lên rồi tràn ra. Nó không làm mảy may thay đổi cuộc đời Mị. Nhưng từ đó sóng ngầm vẫn không mất. Nó sẽ tuôn trào thành những đợt sóng mới mãnh liệt hơn lúc nào hết bằng chứng là hành động cởi trói cho A Phủ và cùng anh trốn khỏi Hồng Ngài sau này.
-Nghệ thuật xây dựng nhân vật:
+Miêu tả diễn biến tâm lí
+ Trần thuật uyển chuyển linh hoạt, dẫn dắt tình tiết hấp dẫn lôi cuốn
+ Biệt tài miêu tả thiên nhiên, phong tục, tập quán người dân miền núi
+ Ngôn ngữ sinh động,chọn lọc,sáng tạo… 0,25đ
*Kết bài: Tóm lại, Mị là linh hồn của tác phẩm. Xây dựng thành công nhân vật Mị là một thành công đặc sắc của nhà văn Tô Hoài. Qua việc miêu tả sức sống tiềm tàng của Mị trong đêm tình mùa xuân, Tô Hoài đã khẳng định khát vọng vươn tới tự do, hạnh phúc của con người. 0,25đ
d. Sáng tạo:
Cách viết sáng tạo và độc đáo, văn viết giàu cảm xúc, thể hiện khả năng cảm thụ văn học tốt… 0,5đ
Xem thêm Bộ đề thi thử THPT Quốc gia môn văn có đáp án , soạn theo cấu trúc mới nhất của Bộ :http://vanhay.edu.vn/tag/de-thi-thpt-quoc-gia-ngu-van
Tuyển tập đề thi có đáp án, những bài văn hay, phân tích Vợ Chồng A Phủ- Tô Hoài : http://vanhay.edu.vn/tag/vo-chong-a-phu
