Đề HSG 10 hội các trường chuyên duyên hải và ĐBBB 2023, trường chuyên Hưng Yên

TRƯỜNG THPT CHUYÊN HƯNG YÊN

KHU VỰC DUYÊN HẢI & ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ

LẦN THỨ XIV, NĂM 2023

MÔN: NGỮ VĂN – LỚP 10

Thời gian làm bài: 180 phút, không kể thời gian giao đề

TRƯỜNG THPT CHUYÊN HƯNG YÊN

KHU VỰC DUYÊN HẢI & ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ

LẦN THỨ XIV, NĂM 2023

MÔN: NGỮ VĂN – LỚP 10

“Bốn câu đề từ của tập thơ như thế này:

                                     Bỗng ngày nọ người nhìn ta khẽ nói

                                   “Những diệu kỳ nằm ở phía xa khơi”

                                     Chúng mình là tàu bé trong hải cảng

                                     Ôm mỏ neo nằm mộng những chân trời.

 Qua cuốn sách này, tôi chỉ muốn chia sẻ với bạn một hành trình suy nghĩ, mà sau tất cả, tôi chợt nhận ra, “mỏ neo” là thứ để con tàu mang theo phòng khi giông bão, để kháng cự lại những chông chênh, chứ mỏ neo không phải là thứ để buộc chân con tàu lại”.

Theo anh/chị, trong hành trình chinh phục “Những diệu kỳ nằm ở phía xa khơi”, những “mỏ neo” nào là cần thiết đối với tuổi trẻ? Hãy viết bài văn trình bày suy nghĩ của mình.

– Biết cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội: bố cục rõ ràng; lập luận chặt chẽ; vận dụng tốt các thao tác lập luận; dẫn chứng tiêu biểu, chọn lọc.

– Bài viết trong sáng, mạch lạc, giàu cảm xúc; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

– Theo nghĩa thực “mỏ neo” là dụng cụ bằng sắt, nặng, có mỏ quặp để thả xuống đáy nước cho tàu thuyền ở yên tại chỗ, khỏi trôi đi.

– Theo lời chia sẻ của nhà thơ Nguyễn Thiên Ngân, đặt trong khổ thơ đề từ và toàn bộ tập thơ “Ôm mỏ neo nằm mộng những chân trời”, “mỏ neo là thứ để con tàu mang theo phòng khi giông bão, để kháng cự lại những chông chênh, chứ không phải là thứ để buộc chân con tàu lại”.

– “Những diệu kì ở phía xa khơi” là những ước mơ, khát vọng, những điều tuyệt vời, đẹp đẽ ở phía trước.

à Vậy trên hành trình đạt đến ước mơ và khát vọng, chúng ta sẽ gặp vô vàn những thách thức và khó khăn, “mỏ neo” là những yếu tố, điều kiện đóng vai trò như những nguồn hỗ trợ, động viên và định hướng, giúp chúng ta duy trì, ổn định và tiến lên trên con đường chinh phục ước mơ và khát vọng của mình.

Những “mỏ neo” cần thiết trên hành trình chinh phục “những điều diệu kì ở phía xa khơi”. Sau đây là một số gợi ý:

– Sự đam mê: Sự đam mê là mỏ neo quan trọng nhất. Đó là nguồn năng lượng và động lực để các bạn trẻ vượt qua mọi khó khăn, trở ngại và trở thành nguồn cảm hứng cho bản thân tiến về phía trước. Sự đam mê giúp chúng ta tìm ra mục tiêu và tập trung vào việc theo đuổi ước mơ của mình.

– Sự học hỏi và phát triển bản thân: Sẵn sàng học hỏi và phát triển bản thân là một mỏ neo quan trọng. Học hỏi từ người khác, từ kinh nghiệm và môi trường xung quanh để nâng cao kiến thức, kỹ năng giúp mỗi bạn trẻ hoàn thiện bản thân và sẵn sàng đối mặt với những thách thức mới, từ đó tiến xa hơn trên con đường chinh phục những điều kì diệu.

– Sự kiên nhẫn và khả năng định hình mục tiêu: Sự kiên nhẫn và khả năng tự định hình mục tiêu là những mỏ neo không thể thiếu trong hành trình chinh phục khát vọng và ước mơ. Đôi khi chúng ta sẽ gặp phải thất bại, thách thức và trở ngại. Tuy nhiên, bằng cách duy trì sự kiên nhẫn, sự quyết tâm và khả năng định hình lại mục tiêu của mình, chúng ta có thể vượt qua mọi khó khăn và tiếp tục tiến gần hơn đến ước mơ của mình.

– Tư duy tích cực và sự lạc quan: Tư duy tích cực và sự lạc quan giúp mỗi người nhìn nhận các tình huống theo hướng tích cực và tìm kiếm những cơ hội trong mọi khó khăn. Bằng cách tạo ra một tư duy tích cực và lạc quan, chúng ta sẽ có thể duy trì động lực và năng lượng để vượt qua những trở ngại và tiến lên trên hành trình hướng tới khát vọng.

– Sự hỗ trợ từ những người xung quanh: Tìm kiếm sự hỗ trợ từ những người xung quanh như gia đình, người thân, thầy cô, bạn bè…. là mỏ neo quan trọng trong hành trình này. Họ sẽ đem đến cho chúng ta những nguồn lực, lời khuyên và những cơ hội để thúc đẩy quá trình hiện thực hóa ước mơ. Đặc biệt, kết nối với những người có cùng mục tiêu và lý tưởng sẽ giúp các bạn trẻ chia sẻ, học hỏi và có được người đồng hành, sát cánh để có thể tiến xa hơn trong cuộc sống.

– Sự cân bằng và chăm sóc bản thân: Sự cân bằng và chăm sóc bản thân cũng là mỏ neo quan trọng. Chúng ta cần thời gian để nghỉ ngơi, tái tạo năng lượng và chăm sóc sức khỏe cả về thể chất lẫn tinh thần. Bằng cách tạo ra sự cân bằng và chăm sóc bản thân, chúng ta có thể duy trì sự ổn định và đạt được hiệu suất tốt hơn trong cuộc sống. Đôi khi cũng cần biết buông bỏ những mục tiêu vượt quá khả năng của bản thân để tìm một hướng đi khác phù hợp hơn.

…….

(Lưu ý: Trên đây là 1 số gợi ý, HS có thể đề xuất những “mỏ neo” khác miễn là lí giải hợp lí, thuyết phục. Trong quá trình lập luận, HS kết hợp đưa ra dẫn chứng để làm sáng tỏ vấn đề)

5,0

– Mỏ neo là những yếu tố, điều kiện đảm bảo sự an toàn, duy trì, ổn định trên hành trình chinh phục ước mơ, khát vọng của tuổi trẻ. Tuy nhiên, tuổi trẻ cũng mạnh dạn dấn thân, chấp nhận những thất bại, những sai lầm trên hành trình chinh phục ước mơ.

Anh chị hiểu như thế nào về “mối liên kết thân mật” giữa người sáng tác và người tiếp nhận? Bằng trải nghiệm văn học của mình, hãy làm sáng tỏ “những tâm sự, tiếng than thở và đồng cảm” người đọc nhận được qua tác phẩm.

– Có kĩ năng viết bài văn nghị luận văn học; biết huy động các kiến thức lí luận, kiến thức về tác giả, tác phẩm để làm bài.

– Vận dụng tốt các thao tác lập luận, lí lẽ xác đáng; trình bày khoa học; văn viết có cảm xúc, giọng điệu riêng; diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu.

Thí sinh có nhiều cách trình bày khác nhau, song cần đạt được những nội dung cơ bản sau:

– “Mối liên kết thân mật”: ở đây hiểu là sự gắn kết chặt chẽ, sâu bền mà tác phẩm tạo ra giữa tác giả – tác phẩm và bạn đọc.

– “Tâm sự, tiếng than thở, đồng cảm”: tiếng nói, suy tư, cảm xúc… mà người đọc thấy được nhờ quá trình tiếp nhận tác phẩm.

Rút ra nhận xét chung: Chia sẻ của Louise Glück đã khẳng định hiệu quả của hoạt động tiếp nhận văn học: tạo nên sự gắn kết giữa tác giả – tác phẩm và độc giả, giúp độc giả lắng nghe tiếng nói của nhà văn, đồng cảm với những suy nghĩ, cảm xúc nhà văn gửi gắm qua tác phẩm.

– Vì sao tác phẩm có khả năng tạo được mối liên kết thân mật giữa tác giả – tác phẩm – độc giả?

+ Từ phía nhà văn, khi sáng tác, họ luôn muốn gửi gắm sẻ chia một tâm tư, nỗi niềm, khát khao sự đồng vọng như cách nói của Tố Hữu: “Thơ là những điệu hồn đi tìm những tâm hồn đồng điệu”.

+ Từ phía độc giả, khi tiếp nhận tác phẩm, họ thực hiện quá trình “hòa mình vào tác phẩm, rung động với nó, đắm chìm trong thế giới nghệ thuật được dựng lên bằng ngôn ngữ, lắng nghe tiếng nói của tác giả, thưởng thức cái hay, cái đẹp, tài nghệ của người nghệ sĩ sáng tạo”. (SGK Ngữ Văn 12, Tập 2, NXB. Giáo dục, tr.188). Nhờ quá trình tiếp nhận, người đọc tái hiện và sáng tạo trong tâm hồn mình thế giới nghệ thuật mà nhà văn miêu tả, khám phá ý nghĩa tác phẩm, đưa tác phẩm từ một văn bản khô khan biến thành một thế giới sống động, đầy cuốn hút. Đó cũng là quá trình người đọc nghe được tiếng nói nhà văn, hiểu “những tâm sự, than thở và đồng cảm” với tác giả.

– Biểu hiện của “những tâm sự, tiếng than thở và đồng cảm” người đọc nhận được qua tác phẩm: có thể là một tư tưởng, quan điểm về hiện thực đời sống, những băn khoăn đau đáu về nhân sinh, một khát vọng hay thất vọng, một mơ ước gửi gắm hay một nỗi lo sợ băn khoăn v.v.

(Lưu ý: Thí sinh lựa chọn dẫn chứng tiêu biểu, toàn diện để làm sáng tỏ vấn đề nghị luận.

Khi phân tích dẫn chứng cần kết hợp hài hòa giữa nội dung và hình thức nghệ thuật).

– Sự tiếp nhận của bạn đọc đối với một tác phẩm văn học luôn tồn tại ở những mức độ khác nhau. Hiệu quả của hoạt động tiếp nhận vừa xuất phát từ giá trị vốn có của tác phẩm vừa chịu chi phối bởi phẩm chất của chủ thể tiếp nhận.

+ Nhà văn trong tác phẩm phát huy cả tâm và tài, đem tới trong tác phẩm những thông điệp tha thiết mạnh mẽ nhất với một hình thức nghệ thuật sâu sắc và giàu ý nghĩa.

+ Bạn đọc có ý thức nâng cao tầm đón nhận: tiếp nhận tác phẩm bằng cả tâm hồn, trải nghiệm, lắng nghe tiếng nói nhà văn, hiểu những tâm sự, lời than thở và đồng cảm với tác giả.