Đề đọc hiểu NLXH: Khoảnh khắc của hiện tại

VIẾT VĂN BẢN NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ XÃ HỘI

(Con người và cuộc sống xung quanh)

BỘ KẾT NỐI

Đề bài

ĐỌC HIỂU (6,0 điểm)

Đọc văn bản sau:

Chương 3: Đơn giản chỉ là hạnh phúc

Họp mặt lớp cũ, thầy giáo tóc đã điểm sương, gặp lại học trò rưng rưng nước mắt. Thầy hỏi đi hỏi lại chỉ một câu: “Cuộc sống em giờ ra sao? Có hạnh phúc không?”

Cô bạn lớp trưởng năm xưa ngồi xuống cạnh thầy, nửa đùa nửa thật: “Thầy ơi, bao nhiêu năm trời không gặp, vậy mà thầy chỉ mong đợi ở tụi em có điều đó thôi sao?”

Phải rồi, chỉ điều đó thôi sao? Không phải là ông nọ bà kia, không phải là chức này tước khác, không phải tiền này của nọ. Cũng không phải đã đóng góp được điều gì cho xã hội, cho đất nước. Chẳng lẽ chỉ là hạnh phúc thôi sao, hở thầy?

Thầy cười. Học trò của thầy ai cũng có năng lực và lòng tự trọng. Và chỉ cần hai thứ đó thì chắc chắn các em sẽ có đóng góp cho xã hội bằng cách này hay cách khác. Thầy không băn khoăn về việc đó. Rồi thầy nheo đuôi mắt đầy nếp nhăn, hỏi: “Em không nhớ ngày ra trường thầy nói gì sao? Thầy đã hỏi các em có bao giờ suy nghĩ tại sao lại là “Độc lập – Tự do – Hạnh phúc”? Tại sao là “Hạnh phúc” chứ không phải là “Thịnh vượng” hay “Văn minh”? Hóa ra không em nào suy nghĩ về điều đó cả!”.

Có lẽ đó cũng là lý do tại sao đất nước Bhutan từ 3 thập niên qua đã đo lường sự phát triển của đất nước bằng chỉ số GNH (Gross National Happiness – Tổng hạnh phúc quốc gia). Có thể lâu nay chúng ta vẫn nghĩ về “hạnh phúc” như một từ sáo rỗng, bởi không thể xác định được một cách cụ thể nó bao hàm điều gì. Là thành đạt, giàu có? Là được tôn vinh? Là được hưởng thụ bất kỳ điều gì ta muốn? Là chia sẻ và được chia sẻ? Là đem đến niềm vui cho người khác? Hay chính là sự hài lòng của riêng bản thân mình?

Có thể, chúng ta vẫn nghĩ hạnh phúc là vấn đề “riêng tư” và “cá nhân”. Nhưng không phải vậy. Nếu bạn lo buồn hay gặp bất trắc thì ít nhất, thầy cô, bạn bè đều cảm thấy xót xa, lo lắng cho bạn. Còn nếu bạn vui tươi, hạnh phúc thì ít nhất cũng làm cho chừng đó người cảm thấy yên lòng, lạc quan và vui vẻ khi nghĩ về bạn.

Mỗi con người là một mắt xích, dù rất nhỏ nhưng đều gắn kết và ảnh hưởng nhất định đến người khác. Và người khác ấy lại có ảnh hưởng đến những người khác nữa. Tôi thích nghĩ về mối quan hệ giữa con người với nhau trong cuộc đời như mạng tinh thể kim cương. Mỗi con người là một nguyên tử cacbon trong cấu trúc đó, có vai trò như nhau và ảnh hưởng lẫn nhau trong một mối liên kết chặt chẽ. Một nguyên tử bị tổn thương sẽ ảnh hưởng đến bốn nguyên tử khác, và cứ thế mà nhân rộng ra. Chúng ta cũng có thể vô tình tác động đến cuộc đời một người hoàn toàn xa lạ theo kiểu như vậy. Thế thì bạn có tin rằng sống hạnh phúc chính là đóng góp cho xã hội một cách căn cơ nhất? Bạn có cho rằng, sự phát triển và bền vững của một quốc gia phải được xây dựng từ mỗi cuộc đời riêng lẻ của từng người dân?

Khi đọc cuốn tiểu thuyết “Suối nguồn” dày gần 200 trang của Ayn Rand, tôi chỉ nhớ có một câu duy nhất: “Nếu muốn nói câu “Tôi yêu em” thì phải nói từ “Tôi” trước đã. Tôi yêu thích triết lý đó quá chừng. Vì nó làm tôi vỡ ra nhiều thứ, giống như bài học về hạnh phúc của thầy tôi. Rằng để yêu người thì trước hết chúng ta phải biết yêu mình, phải trân trọng và giữ gìn niềm hạnh phúc của chính mình. Rằng ta phải bồi đắp chính bản thân ta thành một con người tốt đẹp và cảm nhận được niềm hạnh phúc, trước khi nghĩ đến việc mang đến hạnh phúc cho bất cứ ai hay đóng góp điều tốt đẹp gì cho xã hội.

Bởi vì, bạn biết đó, chúng ta không thể mang đến cho người khác thứ mà ta không có.

(Trích “Nếu biết trăm năm là hữu hạn”, Phạm Lữ Ân,

NXB Hội nhà văn, 2019, tr.38,39)

Thực hiện yêu cầu:

Câu 1. Xác định phương thức biểu đạt chính của văn bản.

Câu 2. Tác giả đã đề xuất cách yêu người như thế nào?

Câu 3. Chỉ ra 2 biện pháp tu từ trong đoạn sau: “Là thành đạt, giàu có? Là được tôn vinh? Là được hưởng thụ bất kỳ điều gì ta muốn? Là chia sẻ và được chia sẻ? Là đem đến niềm vui cho người khác? Hay chính là sự hài lòng của riêng bản thân mình?”

Câu 4. Tác dụng của phép so sánh trong câu văn: “mối quan hệ giữa con người với nhau trong cuộc đời như mạng tinh thể kim cương”:

Câu 5. Văn bản đã trả lời câu hỏi của người thầy: Tại sao là “Hạnh phúc” chứ không phải là “Thịnh vượng” hay “Văn minh” như thế nào?

Câu 6. Câu văn: “Bởi vì, bạn biết đó, chúng ta không thể mang đến cho người khác thứ mà ta không có” có thể kết thúc văn bản một cách trọn vẹn, vì sao?

Câu 7. Anh/Chị nhận xét gì về cách mở đầu văn bản?

Câu 8. Có người cho rằng: Hạnh phúc bắt đầu từ những điều giản dị. Anh (chị) có đồng tình không? Vì sao?

PHẦN II. VIẾT (4,0 điểm)

Anh/Chị hãy viết bài văn nghị luận với chủ đề: Khoảnh khắc của hiện tại

ĐÁP ÁN

Bài viết tham khảo

Cuộc sống trôi qua rất nhanh theo thời gian. Mỗi người chúng ta không thể để cuộc sống trôi qua một cách vô ích. Chúng ta không thể sống chỉ dựa vào quá khứ hay cứ trông chờ vô vọng vào tương lai mà không có bất kì sự nỗ lực nào từ hiện tại. “Chỉ bằng cách sống cuộc đời mình trong từng khoảnh khắc của nó, bạn sẽ sống trọn vẹn từng ngày của đời mình”.

Chắc chắn rằng, khi còn ngồi trên ghế nhà trường, chúng ta đều tự hỏi: “Làm sao để cuộc sống có ý nghĩa?” Ngay từ ngày đầu tiên đến trường, chúng ta đã phải nỗ lực học tập. Vì con đường học tập là con đường tốt nhất, chắc chắn nhất để chúng ta sống tốt, sống có ý nghĩa nhất. Chúng ta không được bỏ lỡ bất kì cơ hội học tập nào, vì đó cũng giống như chúng ta bỏ lỡ cơ hội sống. Hãy nhìn xung quanh ta, những kẻ lười học, những người không có cơ hội được học tập, họ phải sống bấp bênh, sống tạm bợ, thậm chí có kẻ trở thành phần tử tệ nạn của xã hội. Vậy thì ngay từ nhỏ, hay từ bây giờ, hiểu được giá trị của việc học, ta phải có kế hoạch học tập thật tốt để cuộc sông được tốt đẹp hơn, có ý nghĩa hơn. Con đường học tập tuy là con đường tốt nhất nhưng cũng là con đường đầy khó khăn, thử thách. Việc học cũng có thể ví như một trò chơi vô tận không có kết thúc, nó sẽ loại những ai không có ý chí vươn lên, không biết tiến về đích. Những kẻ không có ý chí có thể là kẻ thấy khó khăn mà từ bỏ, có thể là kẻ tự mãn về thành tích đạt được trong quá khứ mà tự ý dừng bước trong trò chơi này. Những kẻ không có chí tiến thủ là những kẻ vốn không muốn học, là những kẻ thảm bại. Những kẻ tự mãn với thành tích của chính mình sẽ khiến họ bị loại khỏi trò chơi. Học tập không có điểm dừng, không có kết quả nào là tốt nhất, tuyệt nhất để tự mãn. Chúng ta tự mãn là chúng ta đang chủ quan hoặc lấy đó là cái cớ để ngừng học, ngay lập tức, những người khác sẽ vươn lên, đẩy chúng ta ra khỏi cuộc chơi. Nhà bác học Darwin nổi tiếng với câu nói “Bác học không có nghĩa là ngừng học”, Ngài Darwin là một nhà bác học, nổi tiếng với những cống hiến về khoa học nhưng không hề ngừng việc học tập của mình và đã trở thành một nhà bác học nổi tiếng, một danh nhân thế giới mà ai cũng nhắc đến. Học tập đúng thực là một phần rất quan trọng làm nên ý nghĩa cuộc sống của chúng ta. Chúng ta không tự mãn vì thành tích đạt được nhưng cùng không được ảo tưởng về tương lai. Chúng ta được phép có ước mơ, có hi vọng nhưng là ước mơ, hi vọng mà chính ta phải thực hiện, biến chúng thành sự thật chử không phải ngồi chờ đợi sự giúp đỡ từ người thân, bạn bè hay một phép màu ừ thần linh mà chúng ta tín ngưỡng. Tương lai là do chính chúng ta tạo nên thì mới thật sự có ý nghĩa, cuộc sống mới có ý nghĩa. Những kẻ lười nhác là những kẻ chỉ biết chắp tay cầu nguyện, cầu xin sự giứp đỡ từ thần thánh, từ những người khác. Họ chẳng khác gì những kẻ ăn mày, cầu xin sự thương xót từ những người khác. Sống như vậy đâu còn ý nghĩa gì? Chúng ta gặp không ít những hiện tượng như vậy, như ở Việt Nam, trong những kì thi quan trọng như thi Đại học, thay vì chăm chỉ học, những học sinh cùng cha mẹ đến viếng chừa, lặn lội ra đến Văn miếu Quốc Tử Giám để sờ lên đầu kim quy xin được sự thông minh, may mắn từ các vị quan trạng của nước ta ngày xưa. Hành động này đã trở thành một tệ nạn gọi là mê tín. Những việc mà chúng ta làm nhờ sự giúp đỡ của người khác dù cho có kết quả tốt đẹp thi chúng ta cũng sẽ không thấy có ý nghĩa, không biết trân trọng, biết quý cái kết quả đó. Vậy thì chẳng khác gì chúng ta đánh mất cuộc sống này? Chúng ta phải biết tự làm nên tương lai của chính mình. Một cuộc sống có ý nghĩa không dừng lại ở đó, chúng ta phải biết thử sức mình trong những việc khó khăn hơn để trau dồi khả năng của bản thân, phát triển tiềm năng và phát huy tính sáng tạo. Cuộc sống sẽ trở nên nhàm chán nếu chúng ta chỉ quanh quẩn trong cái góc của mình. Chúng ta phải thử bước ra xa hơn, đương đầu với nhiều thử thách mới, phải vượt qua chúng mà hoàn thiện bản thân. Chúng ta phải luôn ở tư thế chủ động, tích cực tham gia mọi hoạt động quanh chúng ta để chúng ta học hỏi, để chúng ta tìm thấy niềm vui, điều thú vị của cuộc đời. Chúng ta phải có khát vọng cống hiến, đóng góp cho xã hội, nơi chúng ta đang sống. Chúng ta có được mọi thành công nhưng với sự ích kỉ, không chia sẻ thành công với mọi người, chúng ta không có được sự công nhận của moi người, nhữg nỗ lực vươn đến thành công của chính mình sẽ trở nên vô nghĩa. Chúng ta phải biết đóng góp thành công của chính mình cho xã hội để tìm thấy ý nghĩa, niềm vui cho bản thân, để tìm thấy động lực tiếp tục cố gắng. Hãy thử nghĩ xem, xã hội chúng ta có văn minh hơn nếu các nhà khoa học không đóng góp thành quả nghiên cứu của họ cho xã hội? Nếu là như vậy, có lẽ bây giờ chúng ta vẫn đang sống ở thế kỉ thứ chín hay thứ mười gì đó. Vì vậy, chúng ta cần phải sống dựa trên quá khứ nhưng không ỷ lại vào quá khứ – ước mơ, hi vọng vào tương lai, có sự cổ vũ từ người khác nhưng không trông chờ vào sự phù phiếm, sự giúp đỡ từ người khác, sống bằng mọi khả năng, phát huy tiềm năng, biết thử sức trong mọi hoạt động, có khát vọng đóng góp, chia sẻ với mọi người. Chúng ta phải sống hết mình vì hôm nay, vì ngày mai, không bỏ lỡ giây phút nào để cố gắng làm cho tốt mọi việc. Vậy là chúng ta đã có một cuộc sống có ý nghĩa thực sự, có niềm vui, có khát vọng và có tương lai vững chắc.

Lời Tổng Giám đốc tập đoàn Cocacola quả thật là một bài học lớn lao cho thế hệ thanh niên, sinh viên, học sinh chúng ta: “Bạn chớ để cuộc sổng trôi qua kẽ tay vì bạn cứ đắm mình trong quá khứ hoặc ảo tưởng về tương lai. Chỉ bằng cách sống cuộc đời mình trong từng khoảnh khắc của nó, bạn sẽ sống trọn vẹn từng ngày của đời mình”. Chúng ta phải sống sao cho thật có ý nghĩa. Riêng với tôi, tôi đã bỏ lỡ một khoảng thời gian trong đời để cuộc sống có ý nghĩa. Ngay bây giờ, tôi sẽ cố gắng nhiều hơn nữa, nỗ lực hơn nữa để hoàn thành tốt kì thi tốt nghiệp trung học phổ thông và bước vào giảng đường Đại học. Sau đó, tôi sẽ sống như những gì đã nói, để cuộc sống của tôi tràn đầy ý nghĩa, để mãi về sau tôi sẽ không hối tiếc vì đã bỏ lỡ cuộc sống.