VIẾT VĂN BẢN NGHỊ LUẬN VỀ MỘT VẤN ĐỀ XÃ HỘI
(Con người và cuộc sống xung quanh)
ĐỀ BÀI
ĐỌC – HIỂU (5,0 điểm)
Đọc văn bản sau và thực hiện yêu cầu:
“Zorba liếm khô nước mắt của Lucky và bỗng nhiên nhận ra mình đang giảng giải cho con hải âu nhỏ, điều mà nó chưa từng làm trước đây: “Con là một con hải âu. Gã đười ươi đúng ở điểm đó, nhưng chỉ điểm đó thôi. Tất cả chúng ta đều yêu con, Lucky. Và chúng ta yêu con bởi vì con là một con hải âu. Một con hải âu xinh đẹp. Chúng ta chưa từng phủ nhận khi nghe con nói con là mèo, bởi điều đó an ủi chúng ta rằng con muốn giống chúng ta, nhưng con khác với chúng ta và chúng ta vui với sự khác biệt đó. Chúng ta đã không cứu được mẹ con, nhưng chúng ta có thể giúp con. Chúng ta đã bảo vệ con từ khoảnh khắc con mổ vỡ lớp vỏ trứng ra đời, chúng ta đã dành cho con sự chăm sóc mà không hề nghĩ tới việc biến con thành một con mèo. Chúng ta yêu con như yêu một con hải âu. Chúng ta cảm thấy con cũng yêu chúng ta như vậy, chúng ta là bạn con, là gia đình của con, và chúng ta muốn con biết rằng nhờ con, chúng ta đã học được một điều đáng tự hào: chúng ta học được cách trân trọng, quý mến và yêu thương một kẻ không giống chúng ta. Thật dễ dàng để chấp nhận và yêu thương một kẻ nào đó giống mình, nhưng để yêu thương ai đó khác mình thực sự rất khó khăn, và con đã giúp chúng ta làm được điều đó. Con là chim hải âu, và con phải sống cuộc đời của một con hải âu. Con phải bay. Khi con đã học hành tử tế, Lucky, ta hứa với con rằng con sẽ thấy hạnh phúc lắm, và sau đó tình cảm của chúng ta dành cho nhau thậm chí còn sâu sắc và đẹp đẽ hơn, bởi đó là tấm chân tình giữa hai loài vật hoàn toàn khác nhau.”
(Trích Chuyện con mèo dạy hải âu bay – Luis Sepúlveda)
Câu 1 : Chỉ ra phương thức biểu đạt chính trong đoạn trích trên.
Câu 2: Việc chăm sóc và nuôi dạy hải âu Lucky đã giúp cho mèo Zorba học được điều gì?
Câu 3: Anh chị hiểu như thế nào về câu nói: “Con là chim hải âu, và con phải sống cuộc đời của một con hải âu. Con phải bay”?
Câu 4: Vì sao mèo Zorba chưa từng phủ nhận khi nghe con hải âu Lucky nói “con là mèo”?
Câu 5: Phân tích biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn văn sau: “Chúng ta đã bảo vệ con từ khoảnh khắc con mổ vỡ lớp vỏ trứng ra đời, chúng ta đã dành cho con sự chăm sóc mà không hề nghĩ tới việc biến con thành một con mèo. Chúng ta yêu con như yêu một con hải âu.”
Câu 6: Anh/chị có đồng tình với quan điểm của tác giả: “Thật dễ dàng để chấp nhận và yêu thương một kẻ nào đó giống mình, nhưng để yêu thương ai đó khác mình thực sự rất khó khăn, và con đã giúp chúng ta làm được điều đó”? Vì sao?
Câu 7: Nhận xét ngắn gọn về tình cảm mà chú mèo Zoba dành cho con hải âu Lucky
Câu 8: Thông điệp mà anh/chị rút ra được từ câu nói của mèo Zorba ” Chúng ta yêu con như yêu một con hải âu”.
LÀM VĂN (5,0 điểm)
Câu hỏi: Anh/chị hãy viết một đoạn văn nghị luận (khoảng 500 chữ) trình bày suy nghĩ của mình về lời tâm sự của mèo Zorba trong Chuyện con mèo dạy hải âu bay: “Thật dễ dàng để chấp nhận và yêu thương một kẻ nào đó giống mình, nhưng để yêu thương ai đó khác mình thực sự rất khó khăn”.
Hướng dẫn đáp án chi tiết
ĐỌC – HIỂU
Câu 1. Phương thức biểu đạt chính trong đoạn trích là: Phương thức biểu cảm/ Biểu cảm.
Câu 2. Việc chăm sóc và nuôi dạy hải âu Lucky đã giúp cho mèo Zorba học được: cách trân trọng, quý mến và yêu thương một kẻ không giống chúng ta.
Câu 3. Câu nói: “Con là chim hải âu, và con phải sống cuộc đời của một con hải âu. Con phải bay”.
Có thể hiểu: Hãy sống cuộc đời của chính mình, hãy trở thành chính mình. Đừng vì bất cứ lí do gì mà đánh mất bản thân. Phải biết vươn tới và đạt được những mơ ước.
Câu 4: Vì sao mèo Zorba chưa từng phủ nhận khi nghe con hải âu Lucky nói “con là mèo”?
Bởi điều đó an ủi Zorba rằng con hải âu Lucky muốn giống Zorba, nhưng con hải âu Lucky khác với Zorba và Zorba vui với sự khác biệt đó.
Câu 5: Phân tích biện pháp tu từ được sử dụng trong đoạn văn sau: “Chúng ta đã bảo vệ con từ khoảnh khắc con mổ vỡ lớp vỏ trứng ra đời, chúng ta đã dành cho con sự chăm sóc mà không hề nghĩ tới việc biến con thành một con mèo. Chúng ta yêu con như yêu một con hải âu.”
Điệp ngữ: “chúng ta …con…”.
Tác dụng: Khẳng định tình cảm yêu thương, chăm sóc và chở che bảo vệ mà chú mèo Zorba và bạn bè dành cho con hải âu bé nhỏ mồ côi.
Tạo giọng điệu tha thiết cho lời văn
Câu 6: Anh/chị có đồng tình với quan điểm của tác giả: “Thật dễ dàng để chấp nhận và yêu thương một kẻ nào đó giống mình, nhưng để yêu thương ai đó khác mình thực sự rất khó khăn, và con đã giúp chúng ta làm được điều đó”? Vì sao?
Câu 7: Nhận xét ngắn gọn về tình cảm mà chú mèo Zorba dành cho con hải âu Lucky: yêu thương, tôn trọng sự khác biệt và mong muốn những điều tốt đẹp nhất cho Lucky
Câu 8. HS tự rút ra thông điệp và lí giải. Có thể theo hướng sau:
– Tình yêu thương là điều quý giá trong cuộc sống.
– Hãy mở lòng yêu thương cả những người có quá nhiều khác biệt với mình. Trân trọng và yêu thương những khác biệt bởi sự khác biệt là điều hiển nhiên trong đời sống. Không phân biệt, kì thị, hãy tôn trọng và yêu thương tất cả những gì thuộc về người đó, yêu thương vì họ là chính họ, đừng bao giờ cố gắng để ép họ phải giống mình. Bởi đó là cách ứng xử nhân văn của những người có văn hóa.
LÀM VĂN
Viết một bài văn trình bày suy nghĩ về ý kiến: “Thật dễ dàng để chấp nhận và yêu thương một kẻ nào đó giống mình, nhưng để yêu thương ai đó khác mình thực sự rất khó khăn”.
Đảm bảo yêu cầu hình thức bài văn: Thí sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng phải đảm bảo yêu cầu hình thức bài văn đủ 3 phần MB, TB và KB. Riêng phần thân bài cần được triển khai bằng nhiều đoạn văn.
Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Tôn trọng sự khác biệt giữa người với người.
Triển khai vấn đề nghị luận: thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách nhưng phải làm rõ luận đề. Có thể theo hướng sau:
* Giới thiệu vấn đề
* Trình bày bản chất của vấn đề
– Dễ dàng để chấp nhận và yêu thương một kẻ nào đó giống mình: Con người thường dễ đồng cảm, bỏ qua, chấp nhận mọi điều, kể cả những mặt yếu, mặt chưa tốt của một người giống mình về hoàn cảnh, quan điểm sống, sở thích, cá tính…
–Để yêu thương ai đó khác mình thực sự rất khó khăn: Những người khác biệt về hoàn cảnh, tính cách, quan điểm sống, sở thích… thường có nhiều mâu thuẫn, những suy nghĩ trái chiều nên khó yêu thương nhau.
-> Triết lí nhân sinh qua lời tâm sự của mèo Zorba: Đề cao sự hi sinh và lòng trắc ẩn, sự bao dung, tình yêu thương cao cả của con người trong cuộc sống.
* Xem xét vấn đề dưới nhiều góc nhìn khác nhau, bàn về các khía cạnh của vấn đề.
– Khẳng định lời của mèo Zorba gợi mở nhiều suy ngẫm sâu sắc
– Lí giải tại sao dễ dàng để chấp nhận và yêu thương một kẻ nào đó giống mình?
+ Xu hướng yêu thích những tâm hồn đồng điệu với mình là một quy luật tâm lí phổ biến trong cuộc sống, xuất hiện ở mọi lứa tuổi, giới tính.
+ Con người có cảm giác tìm được chính mình trong kẻ giống mình nên dễ đồng cảm, thấu hiểu, sẻ chia mọi buồn vui với nhau, khi an ủi nỗi đau của người khác cũng là an ủi nỗi đau của chính mình, chia sẻ đam mê, sở thích với người khác cũng là đang nuôi dưỡng và sống với đam mê của chính mình… thậm chí có thể dễ dàng chấp nhận và bỏ qua cả những sai lầm khiếm khuyết của người giống mình.
-Tại sao để yêu thương ai đó khác mình thực sự rất khó khăn?
+ Không thích sự khác biệt với mình, không cởi mở với người khác mình là một hiện tượng tâm lí chung của xã hội. Khi có sự khác biệt về quan điểm, suy nghĩ, cách nhìn nhận cuộc sống… thì khó tìm được tiếng nói chung, dễ nảy sinh mâu thuẫn, tranh luận làm rạn vỡ các mối quan hệ, ít có sự thấu hiểu, yêu thương, khó sẻ chia và đồng cảm.
+ Để yêu thương người khác mình đòi hỏi con người phải có sự hi sinh, đủ lòng bao dung, nhân ái, đủ bản lĩnh đương đầu với những định kiến của xã hội. Điều này là một rào cản, khó khăn với nhiều người mà không phải ai cũng có tình yêu đủ lớn và mạnh mẽ vượt qua.
– Chỉ chấp nhận yêu thương người giống mình, khó khăn với người khác mình sẽ có những bất lợi:
+ Lâu dài sẽ hình thành lối sống thiên vị, không công bằng, hẹp hòi, ích kỉ, chỉ biết bản thân mình, không biết đặt mình vào vị trí của người khác nên khó bao dung, khó sống vì người khác.
+ Sự kì thị với những người khác mình đôi khi trở thành rào cản kìm hãm sự sáng tạo, bỏ qua nhiều cơ hội trải nghiệm, mới mẻ trong cuộc sống đặc biệt là cơ hội tranh luận, tiếp thu, học hỏi những cái mới từ người khác…
(Học sinh lấy dẫn chứng phù hợp tiêu biểu để chứng minh. Gợi ý liên hệ bài “Tôi có một ước mơ”)
* Bàn luận vấn đề từ góc nhìn trái chiều
+Để có thể chấp nhận và yêu thương người khác mình phải xuất phát từ trái tim chân thành, không toan tính vụ lợi và sự hi sinh vượt lên t;rên cái tôi cá nhân.
+ Hi sinh và yêu thương người khác mình không có nghĩa là đánh mất chính mình; chấp nhận sự khác biệt không bao gồm cái dị biệt trái luân thường đạo lí, trái thuần phong mĩ tục, có tác động xấu tới xã hội …
* Phân tích tác động của việc nhận thức đúng đắn về vấn đề đối với cá nhân hoặc cộng đồng.
HS tự rút ra những bài học nhận thức và hành động đúng đắn, sâu sắc, nhân văn, phù hợp với những chuẩn mực của đạo đức và xã hội:
– Cần nhận thức ý nghĩa của việc yêu thương những người khác mình
– Cần rèn luyện tính kiên trì, nhẫn nại, biết lắng nghe để thấu hiểu và đồng cảm với người khác…
Kết bài: Rút ra ý nghĩa của việc bàn luận vấn đề.
Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.
Sáng tạo: Thể hiện sâu sắc về vấn đề nghị luận, có cách diễn đạt mới mẻ.
Bài viết tham khảo
Luis Sepúlveda vốn đã quá nổi tiếng với những cuốn tiểu thuyết mang tính thời đại của mình, truyện ông không chỉ là bức tranh tươi sáng của cuộc sống mà còn hàm chứa bao bài học ý nghĩa. “Chuyện con mèo dạy hải âu bay” có lẽ đã đi vào tuổi thơ của bao người, từng trang sách đưa ta vào thế giới của hai con vật ấy. Bài học nhân văn mà câu chuyện để lại đến nay vẫn còn y nguyên. Không chỉ là bài học về lòng tin, quyết tâm, dũng cảm câu chuyện gợi mở ra ý nghĩa cao đẹp của tình thương.
“Thật dễ dàng để chấp nhận và yêu thương một kẻ nào đó giống mình, nhưng để yêu thương ai đó khác mình thì thực sự rất khó khăn” có lẽ là câu nói nổi tiếng nhất của quyển truyện. Đây là lời tâm sự mà mèo Zorba nói với bé chim Lucky khi cậu hướng dẫn “đứa con” của mình tập bay, từng chữ được nói lên với toàn bộ tình cảm và bài học cậu nhận ra từ khi chào đón thành viên mới.
Với mèo Zorba khi ấy việc nuôi dưỡng một chú hải âu tưởng chừng như là không thể, cậu phải học cách làm mẹ, yêu thương và bảo vệ cho Lucky, dẫu rằng nó còn chẳng phải một con mèo. Cuộc sống là như thế, đôi khi sẽ có những thứ xuất hiện với hình hài khác lạ chẳng giống với chúng ta nhưng ta vẫn phải chấp nhận và giữ lại nó bên mình.
Có những thứ xung quanh ta hiện lên như một điều dĩ nhiên rằng nó như vậy. Chúng lặng lẽ yên bình, hòa mình vào đám đông. Con người ta đã thân thuộc với hình ảnh một cô gái sẽ mặc váy e thẹn, một chàng trai lực lưỡng, mạnh mẽ. Từ xưa ta đã luôn tự tạo ra những quy chuẩn cho riêng mình và xã hội, ta chấp thuận điều này và vui vẻ sống với chúng mà chẳng có mảy may suy nghĩ ghét bỏ. Tiềm thức mỗi người đón lấy những điều ấy với trái tim rộng mở, yêu thương ôm lấy.
Tâm hồn của chúng ta sẽ rung động nhanh hơn khi bắt được nhịp độ của một người, ta thấu hiểu và hoàn toàn vui vẻ khi gặp được ai đó chung sở thích, hoàn cảnh với bản thân. Ta tiến tới và ngay lập tức bắt chuyện khi nhìn thấy bất cứ điểm chung nào của đối phương. Và đó vốn là cách thông thường mà con người hành xử từ bao lâu nay.
Ấy thế nhưng trong tám tỷ người thì đâu thể nào không tồn tại những sắc màu riêng, đặc biệt và cũng khác biệt. Đâu phải lá cây nào cũng màu xanh, bông hoa nào cũng đẹp kiêu sa hay chú chim nào cũng biết bay. Vạn vật sinh ra đều có nét riêng biệt, chỉ khác là điều ấy có được chấp nhận hay không. Chẳng khó để thấy một cô gái cắt tóc ngắn, mặc quần áo nam tính, một chàng trai cư xử nhẹ nhàng.
Khi ấy ta sẽ thường đặt ra câu hỏi, hướng ánh mắt tò mò về phía họ và rồi bàn tán về điểm khác biệt ấy. Sự tò mò ấy không sai nhưng nó sẽ thật là tồi tệ nếu như nó mang theo sự phán xét, khinh miệt nét chấm phá đặc biệt của họ. Sự thấu hiểu với một điều hoàn toàn khác lạ là không dễ dàng, nó cần thời gian, sự kiên nhẫn và cả tâm sức của mỗi người. Để thật sự nhìn sâu vào một con người ta cần tìm hiểu, mở lòng đón nhận những điều chẳng giống bản thân ấy. Đôi khi ta chẳng thể hiểu được vài nét xăm trên người của cô thiếu nữ, mái tóc đỏ của một cậu bé nhưng đó chính là điều đã tạo nên con người họ. Cảm thông và nhẹ nhàng hơn với điều ấy sẽ giúp cuộc sống của chúng ta đa sắc màu, chan chứa niềm vui, hạnh phúc.
Tôi từng nghe câu chuyện về chú cá voi “cô độc nhất hành tinh”, 52 Blue mang trong mình sự khác biệt về âm sắc, điều này khiến bản thân chú cá ấy chẳng thể liên lạc với đồng loại của mình. Cậu đã lang thang qua hàng thập kỉ, sống cuộc sống như một vì sao cô đơn. Trong xã hội hiện nay có lẽ vẫn còn rất nhiều “chú cá voi”, họ vẫn phải một mình trên hành trình cuộc đời bởi nét khác biệt của bản thân. Nhưng sẽ thật đáng tiếc nếu như họ phải sống cả đời như 52 Blue, không bạn bè và cũng chẳng được đón lấy chút tình thương. Mỗi người chúng ta khi đó chính là tia sáng sưởi ấm trái tim của họ, đón nhận yêu thương và chấp nhận họ đến với thế giới tươi đẹp này.
Tình thương chính là xuất phát từ trái tim, nó vượt lên trên mọi quy chuẩn cuộc sống. Mọi sự thông cảm, nỗ lực vượt qua khỏi những khó khăn trước mắt đều mang lại ý nghĩa lớn lao, đó không chỉ là mở ra cánh cửa trái tim với mọi người mà còn là chính bản thân mình. Ta yêu thương chính sự khác biệt, có khi là kì cục ấy đang tạo nên một con đường mới cho bản thân, giúp chính chúng ta trưởng thành hơn. Câu nói ấy đã vươn tới tạo thành một bài học nhân văn, lớn lao giúp hình thành một xã hội tươi đẹp, miền đất của tình yêu thương, bao dung.
Hình ảnh về chú mèo nuôi nấng, bảo vệ cho đứa con nhỏ của mình, cậu yêu thương, đùm bọc nó, dạy nó cách bay đã trở thành biểu tượng đẹp đẽ vô cùng của tình thương. Suốt cả hành trình Zorba chưa từng muốn thay đổi Lucky thành một chú mèo, cậu yêu thương chú hải âu ấy từ tận trái tim, không để ý tới giống loài khác biệt của hai loài vật.
Thế nhưng chẳng phải ai cũng sẵn sàng vượt qua định kiến của xã hội để yêu thương lấy những trái tim khác biệt. Sự sợ sệt, hèn nhát khiến họ trốn tránh, lẩn vào đám đông hướng mũi rìu về phía con người kia. Họ ghét bỏ sự khác biệt ấy, ích kỷ chỉ muốn giữ những điều vốn sẵn ở trong tim, khi ấy tâm hồn họ đã chẳng thể rung động, chúng lạnh lẽo và cô độc. Những con người ấy sẵn sàng đay nghiến, hành xử lạnh lùng với nét khác lạ của người khác, họ chẳng nghĩ tới cảm nhận của con người tội nghiệp kia. Cuộc sống của họ sẽ chỉ bao trùm trong bóng tối với một trái tim rỗng, điều này sẽ khiến họ thu mình, ác cảm dần với thế giới. Và khi ấy chỉ có chính bản thân họ mới có thể cứu lấy trái tim đã chết của mình bằng cách thay đổi từ suy nghĩ tới hành động.
Tình thương trong cuộc sống sẽ chẳng bao giờ mất đi, chỉ là ta có muốn sẽ chia, gửi gắm nó tới mọi người hay không. Zorba đã trao đi yêu thương tới chú hải âu nhỏ Lucky. Dành tình thương cho tâm hồn đồng điệu và cả nhịp điệu khác biệt sẽ là chìa khóa mở ra cánh cửa của trái tim, tỏa ra ánh sáng của hạnh phúc tới cộng đồng.
(Bài viết của HS Trần Nguyễn Khánh Linh lớp 11D0, trường THPT Thăng Long)
