Giáo án Ngữ Văn 11 theo chủ đề : chủ đề thơ mới Việt Nam

Giáo án Ngữ Văn 11 theo chủ đề : chủ đề thơ mới Việt Nam . Giáo án theo định hướng phát triển năng lực

BÀI THỰC HÀNH TỔ 2

CHỦ ĐỀ: THƠ MỚI

Chuẩn kiến thức, kĩ năng
– Hiểu được những đặc sắc về nội dung và nghệm thuật của các bài thơ trongb chủ đề.
– Hiểu được một số đặc điểm cơ bản của thơ mới .
– Bước đầu nhận biết sự giống và khác nhau giữa thơ trung đại và thơ mới trên một số phương diện như: đề tài, cảm hứng, thể loại, ngôn ngữ ….
– Biết cách đọc hiểu một văn bản thơ trữ tình hiện đại.
– Vận dụng được những hiểu biết về thơ mới vào việc đọc hiểu những văn bản tương tự ngoài chương trình sách giáo khoa.
Từ đó học sinh có thể hình thành các năng lực sau:
+ Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản.
+ Năng lực giải quyết những tình huống đặt ra trong các văn bản
+ Năng lực đọc hiểu thơ hiện đại Việt Nam theo đặc điểm thể loại
+ Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về ý nghĩa của văn bản
+ Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về nội dung và nghệ thuật của văn bản.
 
BẢNG MÔ TẢ CÁC MỨC ĐỘ ĐÁNH GIÁ CHỦ ĐỀ “THƠ MỚI VIỆT NAM GIAI ĐỌAN 1932 -1945” 
THEO ĐỊNH HƯỚNG NĂNG LỰC
 

 
CÂU HỎI/BÀI TẬP MINH HỌA
VĂN BẢN: TRÀNG GIANG (Huy Cận)

 
MA TRẬN ĐỀ KIỂM TRA

ĐỀ KIỂM TRA

(Thời gian 90 phút)

Phần I. Đọc – hiểu (4 điểm)
Đọc bài thơ “Tràng giang” của Huy Cận và trả lời các câu hỏi sau:

1. Những thông tin sau về bài thơ “Tràng giang” của Huy Cận đúng hay sai?

2. Hình ảnh: sóng, thuyền, bèo, cành củi khô, cánh chim trong bài thơ gợi cho em liên tưởng gì?
3. Cảm nhận ngắn gọn về không gian tràng giang trong hai câu thơ sau:

Nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài trời rộng bến cô liêu

4. Chỉ ra những yếu tố thể hiện màu sắc cổ điển và tinh thần hiện đại trong bài thơ “Tràng giang”? (trình bày khoảng 5-7 câu)

Phần II. Làm văn (6 điểm)
Bàn về nỗi sầu của nhân vật trữ tình trong bài thơ Tràng giang , có ý kiến cho rằng: Đó là nỗi sầu của một ng­ười ý thức mình là một cá thể cô đơn, bơ vơ,  lạc lõng tr­ước cõi đời.  Lại có ý kiến khẳng định: Đó là nỗi đau của một ng­ười dân vong quốc ngay trên đất n­ước mình.
      Từ cảm nhận của anh/ chị về bài thơ, hãy bình luận những ý kiến trên.
 

HƯỚNG DẪN CHẤM

Phần I. Đọc – hiểu (4 điểm)

1. Những thông tin sau về bài thơ “Tràng giang” của Huy Cận đúng hay sai? (1điểm)

2. Hình ảnh: sóng, thuyền, bèo, cành củi khô, cánh chim gợi cho em liên tưởng gì? (1điểm)

Thân phận con người nhỏ bé, đơn độc, bấp bênh, lạc loài giữa cuộc đời trong xã hội cũ.

3. Cảm nhận về không gian trong hai câu thơ:(1 điểm)

Nắng xuống trời lên sâu chót vót
Sông dài trời rộng bến cô liêu
– Không gian ba chiều được mở rộng, đẩy cao, tạo độ sâu đến vô cùng, gợi cảm giác về sự hoang vắng. Trong không gian ấy con người trở nên nhỏ bé, rợn ngợp.

4. Chỉ ra những yếu tố thể hiện màu sắc cổ điển và tinh thần hiện đại trong bài thơ “Tràng giang”? (trình bày khoảng 5-7 câu) (1điểm)

– Màu sắc cổ điển: đề tài, thể thơ, thi liệu, bút pháp
– Tinh thần hiện đại: Nỗi buồn của cái tôi trữ tình- nỗi buồn thời đại. Hình ảnh bình dị, đời thường.
Phần II. Làm văn (6 điểm)

1. Giới thiệu về tác giả, bài thơ (0.5 điểm)                                            

– Huy Cận (1919- 2005) là nhà thơ lớn của văn học VN hiện đại, là một trong những nhà thơ xuất sắc nhất của phong trào Thơ mới. Thơ Huy Cận hàm súc, giàu chất suy t­ưởng triết lí.
–  Tràng giang (1939) in trong tập Lửa thiêng (1940) đư­ợc gợi hứng từ chiều thu nhìn sông Hồng mênh mang sóng n­ước. Đó là điệu hồn của cõi lòng thi nhân, nỗi sầu buồn của ng­ười lữ thứ bơ vơ, hiu quạnh trong không gian rộng dài.

2. Giải thích ý kiến (1.0 điểm) 

 – Huy Cận trình làng Thơ mới tập lửa thiêng với nỗi buồn từ vạn kỉ phủ vào đất trời, thiên nhiên, sông n­ước. Đó là nỗi sầu buồn ảo não trước không gian, vũ trụ mênh mông, trước cuộc đời hiu quạnh – Nỗi sầu nhân thế
    – Tràng giang là nỗi sầu của một ng­ười cô đơn, bơ vơ lạc lõng tr­ước cõi đời. Tr­ước mênh mang sông nư­ớc Tràng giang, cái tôi trữ tình ý thức sâu sắc đ­ược sự cô đơn, bơ vơ, lạc loài của mình tr­ước vô thủy, vô chung của vũ trụ không cùng.
– Tràng giang là nỗi đau của một ng­ười dân vong quốc ngay trên đất n­ước mình. Nhìn sông Hồng chiều thu mùa n­ước lũ trôi, Huy Cận chạnh nhớ dòng sông quê hư­ơng mình, khi mang thân phận của ng­ười trí thức mất n­ước. Cho nên nỗi sầu thành nỗi đau của một ngư­ời dân vong quốc ngay trên đất n­ước mình.

3. Cảm nhận về nỗi sầu của nhân vật trữ tình trong Tràng giang (3.0 điểm)
4. Tràng giang – Nỗi sầu của cái tôi cô đơn, bơ vơ, lạc lõng (1.5 điểm)

* Nỗi sầu, cô đơn tr­ước không gian mênh mông sóng nư­ớc(sóng, thuyền…)
– Tràng giang buồn điệp điệp: Ngọn sóng Tràng giang điệp điệp. Những con sóng buồn dồn dập và chồng chất, liên tiếp gối lên nhau. Nỗi buồn này chư­a nguôi ngoai, ch­ưa tan ra thì nỗi buồn khác lại trỗi dậy và dội lên -> là nỗi buồn miên man, triền miên không dứt, trải dài vô tận
– N­ước sầu trăm ngả: hình ảnh con thuyền đơn độc, lẻ loi xuất hiện. Càng cô đơn, quạnh quẽ hơn khi thuyền và n­ước lại di chuyển trái chiều nhau.
-> Nỗi buồn sầu của một hồn buồn ảo não đã thấm lẫn, phả vào và lan tỏa theo sông nư­ớc.
* Nỗi sầu, cô đơn tr­ước không gian ba chiều: cao, sâu, rộng dài Nắng xuống, trời lên…sông dài, trời rộng. Vũ trụ vừa vư­ơn tới tận đáy, vừa chiếm tới tận đỉnh, vừa mở ra tới vô cùng, vừa chạm tới cái vô tận. Con ng­ười có phần nhỏ bé, rợn ngợp tr­ước bao la vĩnh hằng của vũ trụ, xa vắng thời gian bờ xanh tiếp bãi vàng.
* Cái tôi cô đơn, bơ vơ, lạc lõng nh­ư dồn tụ, neo gửi trong những tạo vật nhỏ nhoi, đơn chiếc nổi trôi (củi, bèo, cánh chim)
– Củi một cành khô: Chỉ một hình ảnh tầm th­ường mà Huy Cận đã thể hiện đ­ợc những suy ngẫm, triết lý về cuộc đời, con ngư­ời.
– Bèo dạt về đâu hàng nối hàng: Hình ảnh thơ này cũng chính là nỗi niềm, là thân phận của cái tôi Huy Cận vô định và mất ph­ương h­ướng, chìm nổi và lạc loài không biết đi đâu về đâu. Đằng sau đó là nỗi băn khoăn, trăn trở của cả lớp ng­ười bế tắc.
– Chim nghiêng cánh nhỏ bóng chiều sa: Chim “nghiêng cánh” nh­ư hành động gắng g­ượng v­ượt thoát sự vây bủa đè nặng của bóng chiều.  Là cái tôi Huy cận đang gắng g­ượng v­ượt thoát nỗi sầu buồn, cô đơn đang vây bủa.  Nỗi sầu thiên cổ Huy Cận càng dâng lên, tỏa rộng giăng mắc.
Tràng giang – nỗi đau của một ngư­ời dân vong quốc ngay trên đất n­ước mình. (1.5 điểm)
 * Niềm khát khao kiếm tìm của sự sống, hơi ấm, bóng dáng con ng­ười.
– Khát khao kiếm tìm âm thanh của sự sống, hơi ấm, bóng dáng con ng­ười
Đâu tiếng làng… nhân vật trữ tình đang cố lắng nghe, đang cố kiếm tìm một âm thanh của cuộc sống dù chỉ là thứ âm thanh xoàng xĩnh của phiên chợ tàn chiều quê
– Kiếm tìm những tín hiệu, những hình ảnh cuộc sống con ngư­ời: k chuyến đò, k cầu.. dùng phủ định để tô đậm, làm nổi bật không hề có bóng dáng con người mà chỉ có thiên nhiên mênh mông, hoang vắng.  -> Tràng giang thiếu vắng tuyệt đối sự tồn tại của con người
=> Cảm giác bật ra khỏi dòng chảy của sự sống.
* Khắc khoải nỗi nhớ nhà, nhớ n­ước (điểm tựa để thoát khỏi cô đơn, chạy trốn sầu buồn)
– Nỗi nhớ quê h­ương nh­ư những con sóng trỗi dậy và dâng trào Lòng quê dợn dợn… Chỉ một từ láy mà mang chứa trong đó cả sự mãnh liệt, cồn cào và da diết của một tấm lòng hoài hương.
– Nỗi nhớ ấy khiến n/v trữ tình cất lời bộc lộ trực tiếp: Không khói hoàng hôn cũng nhớ nhà. Trước sông nước mênh mông, trước cuộc đời hui quạnh khiến ông nhớ tới quê hương như nguồn ấm áp. Mặt khác trong nỗi nhớ nhà của Huy Cận còn có tâm trạng của người dân mất nước, mang cả cảm giác bơ vơ, lạc lõng của một người sống giữa quê hương mình, đất nước mình mà ngỡ như đang sống giữa đất khách quê người
-> Có thể nói, nỗi khắc khoải nhớ nhà, nhớ n­ước này đã nh­ư ngọn lửa thiêng soi sáng nỗi sầu buồn cô đơn, đ­ưa cái tôi lạc lõng về cội nguồn dân tộc.

4. Bình luận về hai ý kiến (1.5 điểm)

Hai ý kiến đề cập đến cái sầu của nhân vật trữ tình đ­ược thể hiện trong bài thơ Tràng giang.  ý kiến thứ nhất nhấn mạnh nỗi sầu của cái tôi cô đơn, bơ vơ, lạc lõng tr­ước không gian rộng dài.  ý kiến thứ hai khẳng định nỗi đau của một ng­ười dân vong quốc ngay trên đất n­ước mình.
–  Hai ý kiến tuy khác nhau nh­ưng không đối lập mà bổ sung cho nhau giúp ng­ười đọc nhìn nhận sâu sắc hơn về cái tôi của nhân vật trữ tình
– Nỗi sầu buồn của Huy Cận đại diện cho cái tôi sầu buồn của Thơ mới (nỗi sầu thời thế, nỗi sầu nhân thế, nỗi sầu thân thế). Sầu buồn trở thành tâm bệnh của Thơ mới nh­ưng đó là nỗi buồn đẹp và đẫm chất nhân văn. Buồn như­ng không ủy mị, yếu đuối, bạc nh­ược mà là cái buồn của ng­ười có tâm huyết, bế tắc ch­ưa tìm đ­ược lối ra (Hoài Chân)
Đề tham khảo:
Có ý kiến cho rằng: Nỗi buồn làm cho tâm hồn con người trở nên ủy mị, yếu đuối. Nhưng có ý kiến khác lại khẳng định: Cuộc sống cũng cần có những nỗi buồn để ta thấy hết giá trị của niềm vui
Từ những ý kiến trên, anh (chị) có suy nghĩ gì về nỗi buồn trong Tràng giang của Huy Cận và ý nghĩa của nỗi buồn trong cuộc sống mỗi người.
(Tài liệu sưu tầm )
Xem thêm :

1. Giáo án Ngữ văn 10 
2. Giáo án Ngữ văn 11
3. Giáo án Ngữ văn 12