Đề HSG Nói lời riêng mà thấu triệu tâm hồn, NLXH ý nghĩa của việc đẩy lùi suy nghĩ tiêu cực trong cuộc sống.

Thời gian làm bài 150 phút (đề gồm 02 trang)

Tuổi hai mươi, khi hướng đời đã thấy
Thì xa xôi gấp mấy cũng lên đường
Sống ở thủ đô mà dạ để mười phương,
Nghìn khát vọng chất chồng mơ ước lớn.

Đất miền Tây! núi rừng dang tay đón,
Những con người sung sướng nhất trần gian,
Là được lên đây đem sức lực căng tràn,
Với sứ mệnh vinh quang: vỡ đất.

Rồi dựng lò đúc thép ở Điện Biên.

Và còn dựng ở nơi đây bao ước mộng thần tiên

Trên đất nước miền Tây như mọi miền Tổ quốc…

(Bùi Minh Quốc,1958, Thơ Việt Nam 1945  – 1985,

NXB Văn học, trang 38 -39)

dựng bao ước mộng thần tiên

–         Gợi liên tưởng khát vọng đi xa, khát vọng lên đường của nhà thơ luôn hừng hực, sục sôi trong lòng.

–         Tăng tính gợi hình, gợi cảm cho dòng thơ

Tuổi hai mươi, khi hướng đời đã thấy
Thì xa xôi gấp mấy cũng lên đường

-Thể hiện cảm nhận của nhà thơ về lứa tuổi 20: Là lứa tuổi luôn sôi sục ước mơ, khát vọng, trong đó có khát vọng được dấn thân, lên đường đến với những chân trời mới, những vùng đất mới, bất kể những xa xôi, thử thách.

-Thể hiện quan điểm sống của nhà thơ: Tuổi trẻ (tuổi 20) phải có ước mơ, khát vọng dấn thân, vượt qua thử thách. Đó là cách tuổi trẻ thể hiện sức trẻ, tôi luyện bản lĩnh, trưởng thành và đóng góp, cống hiến cho xã hội.

+Sống có ước mơ/hoài bão/ khát vọng/ lí tưởng … gắn với trách nhiệm với quê hương, đất nước

+Có tinh thần dấn thân, sẵn sàng vượt qua mọi khó khăn, thử thách của cuộc sống.

+Xem lao động là vinh quang, là cách để cống hiến, xây dựng đất nước…

-Lí giải (có ít nhất 2 lí do)

0,5

Có đủ các phần mở bài, thân bài, kết luận. Mở bài giới thiệu được vấn đề, thân bài triển khai được vấn đề, kết bài khái quát được vấn đề.

Phân tích nhân vật Thúy Kiều trong đoạn thơ trên.

Thể hiện sự cảm nhận sâu sắc, vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp giữa lí lẽ và dẫn chứng, đảm bảo các yêu cầu sau:

– Thấu triệu tâm hồn: Nói được tình cảm điển hình, phổ quát. Gợi được sự đồng cảm sâu xa

-> Câu thơ đúc kết đặc trưng, quy luật sáng tạo cũng như giá trị của thơ ca: Thơ xuất phát từ tiếng nói riêng (tâm tư riêng, cách nói riêng độc đáo…) của người nghệ sĩ nhưng có thể nói được tiếng lòng chung của con người, có sức gợi sâu xa tới triệu tâm hồn

– Giới thiệu khái quát về Nguyễn Du và Truyện Kiều.

– Trích đoạn “Trao duyên” thuộc phần II  – gia biến và lưu lạc, có vị trí đặc biệt: mở đầu tấm bi kịch 15 năm lưu lạc của Thúy Kiều, thể hiện cảm hứng nhân văn và tài năng phân tích tâm lý nhân vật bậc thầy của Nguyễn Du.

-Trích đoạn phân tích (12 dòng thơ đầu) khắc họa khung cảnh và lí lẽ trao duyên của Thúy Kiều

-2 dòng thơ đầu: Khắc họa khung cảnh trao duyên:

+ Ngôn ngữ khéo léo: Cậy, Chịu

+ Hành động bất thường: Lạy, thưa

->Không khí trao duyên trang nghiêm, thiêng liêng; hoàn cảnh éo le, bi kịch; sự thông minh, khéo léo của Thúy Kiều.

–10 câu tiếp: Lời giãy bày và thuyết phục của Thúy Kiều:

+Thúy Kiều bộc bạch về chuyện tình cảm của mình “Kể từ khi gặp chàng Kim…” “Giữa đường đứt gánh tương tư”:  Mối tình đẹp nhưng mong manh, đứt gãy.

+Sự lựa chọn của Thúy Kiều: “Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai”: Kiều chọn cách hi sinh tình cho hiếu.

+ Thúy Kiều thuyết phục Thúy Vân “ngày xuân em hãy còn dài – Xót tình máu mủ thay lời nước non”: Thúy Vân còn trẻ, còn có tương lai, giữa Thúy Kiều và Thúy Vân là tình chị em ruột thịt.

+Thúy Kiều bày tỏ thái độ của mình trước việc Thúy Vân nhận lời trao duyên: “Chị dù thịt nát xương mòn – ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây”: Dù Thúy Kiều có phải chết cũng mãn nguyện.

->Lí lẽ trao duyên thấu tình đạt lí

-Khái quát nội dung:

+ Đoạn thơ khắc họa tâm trạng đau đớn, dằn vặt của Kiều khi phải trao duyên tình dang dở của mình cho em, qua đó thấy được bi kịch tình yêu ngang trái, số phận đầy bất hạnh của  Thúy Kiều
+Qua đoạn thơ thấy phẩm chất cao đẹp của Thúy Kiều: Một con người hiếu thảo, tấm lòng thủy chung, giàu đức hy sinh và lòng vị tha và là một người nặng tình, nặng nghĩa sự thông minh, khéo léo của Thúy Kiều

->Tấm lòng nhân đạo sâu sắc, cao cả của Nguyễn Du gây xúc động cho người đọc.

-Đặc sắc nghệ thuật

+Thể thơ lục bát được sử dụng một cách nhuần nhuyễn

+Nội tâm của nhân vật được khắc họa rõ nét, chân thực, tinh tế.

+Giọng điệu trữ tình tha thiết.

+Sử dụng sáng tạo thành ngữ dân gian, ngôn ngữ bình dân kết hợp tài tình với ngôn ngữ bác học trau chuốt,tinh tế.

– Câu thơ của Lưu Quang Vũ khẳng soi sáng bản chất và giá trị của thơ ca (cái riêng độc đáo, cái chung phổ quát), góp phần khẳng định sức sống bền bỉ của thơ. “Truyện Kiều” là tác phẩm có sức sống mãnh liệt bởi giá trị nhân văn tỏa ra từ phẩm gây xúc động lòng người.

– Bài học cho người sáng tác và tiếp nhận thơ ca: Câu chuyện của tâm hồn, câu chuyện của tình cảm chân thực, xúc động và nhân văn, câu chuyện của sáng tạo không ngừng…