Giáo án văn 11 theo chủ đề: Thơ lãng mạn 1930-1945

Soạn giáo án Ngữ văn 11 theo chủ đề dạy học, soạn bài Đây thôn Vĩ Dạ, Tràng Giang, Vội Vàng theo định hướng phát triển năng lực 

CHUYÊN ĐỀ: THƠ LÃNG MẠN 1930-1945

BƯỚC 1: CHUYÊN ĐỀ: THƠ LÃNG MẠN 1930-1945
BƯỚC 2: XÂY DỰNG NỘI DUNG CHỦ ĐỀ BÀI HỌC
Gồm các văn bản thơ:  Vội vàng– Xuân Diệu, Tràng giang– Huy Cận, Đây thôn Vĩ Dạ– Hàn Mặc Tử, Chiều xuân- Anh Thơ, Tương tư- Nguyễn Bính.
Thời gian: 5 tiết
BƯỚC 3: XÂY DỰNG MỤC TIÊU BÀI HỌC
Kiến thức:

• Những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của các tác phẩm thơ lãng mạn 1930-1945.
• Đặc điểm cơ bản của các tác phẩm thơ lãng mạn 1930-1945.

Kĩ năng:

• Huy động tri thức về tác giả, hoàn cảnh sáng tác của tác phẩm, ngôn ngữ…để đọc hiểu văn bản.
• Đọc hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại:

+ Nhận diện thể thơ và giải thích ý nghĩa của việc sử dụng thể thơ
+ Nhận diện sự phá cách trong việc sử dụng thể thơ (nếu có)
+ Nhận diện đề tài , chủ đề , cảm hứng chủ đạo của bài thơ.
+ Nhận diện và phân tích tâm trạng, tình cảm của nhân vật trữ tình trong bài thơ.
+ Phân tích được vẻ đẹp nội dung và  nghệ thuật của một bài thơ trữ tình hiện đại Việt Nam.
+ Đánh giá những sáng tác độc đáo của mỗi nhà thơ qua các bài thơ đã học.

• Đọc diễn cảm, đọc sáng tạo những đoạn thơ hay.
• Nhận diện , phân tích và đánh giá những nét đặc sắc về nghệ thuật của các bài thơ trong chủ đề (hình ảnh, chi tiết, biện pháp tu từ, vần nhịp…)
• Nhận biết được sự giống nhau và khác nhau giữa thơ trung đại và hiện đại về đề tài, cảm hứng, thể loại và ngôn ngữ.
• Vận dụng những kiến thức , kĩ năng đã học đề đọc những bài thơ lãng mạn 1930-1945 khác của Việt Nam; nêu những kiến giải, suy nghĩ về các phương diện nội dung nghệ thuật của các bài thơ được học trong chủ đề; viết đoạn văn hoặc bài văn nghị luận về những bài thơ đã học trong chủ đề rút ra những bài học về lý tưởng sống, cách sống từ những bài thơ đã học và liên hệ, vận dụng vào thực tiễn cuộc sống của bản thân.

Thái độ:

• Giáo dục một thái độ sống tích cực, một nhân cách sống trong sáng, yêu đời, biết cống hiến tuổi trẻ cho lý tưởng và xã hội.
• Yêu đời, yêu thiên, yêu cuộc sống, yêu nước.
• Có ý thức xác định lẽ sống, lý tưởng sống cao đẹp.

Năng lực:
Định hướng góp phần hình thành các năng lực: năng lực giao tiếp (nghe nói, đọc, viết), năng lực thẩm mĩ (cảm thụ và sáng tạo) năng lực hợp tác, năng lực tự học, …
BƯỚC 4: XÁC ĐỊNH VÀ MÔ TẢ MỨC ĐỘ YÊU CẦU CỦA MỖI LOẠI CÂU HỎI/BÀI TẬP CÓ THỂ SỬ DỤNG ĐỂ KIỂM TRA , ĐÁNH GIÁ NĂNG LỰC VÀ PHẨM CHẤT HỌC SINH TRONG DẠY HỌC.
 

 
BƯỚC 5: BIÊN SOẠN CÁC CÂU HỎI/ BÀI TẬP CỤ THỂ THEO CÁC MỨC ĐỘ YÊU CẦU ĐÃ MÔ TẢ.
 
Với bài thơ Vội vàng có thể sử dụng các câu hỏi sau:

 
 
Với bài thơ Tràng giang có thể sử dụng các câu hỏi sau:

 
Với bài thơ Đây thôn Vĩ Dạ có thể sử dụng các câu hỏi sau:

 
KẾ HOẠCH BÀI HỌC
 

1. Mục tiêu bài học:
2. Kiến thức:

• Những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của 5 tác phẩmthơ lãng mạn 1930-1945. Mỗi tác phẩm tập trung làm rõ cho một đặc điểm nổi bật của thơ mới

+ Vội vàng: Thơ mới luôn khẳng định, đề cao cái tôi cá nhân,thơ mới mang cảm hứng tình yêu và  thiên nhiên.
+ Tràng giang: Thơ mới thấm thía nỗi buồn cô đơn.
+ Đây thôn Vĩ Dạ: Thơ mới thể hiện niềm khát khao hướng về cuốc sống trần thế.
+ Hai bài đọc thêm:….

• Khái quát đặc điểm cơ bản của các tác phẩm thơ lãng mạn 1930-1945.

2. Kĩ năng:

Đọc hiểu  một tác phẩm trữ tình  theo đặc trưng thể loại.
Phân tích một bài thơ mới.

• Nhận biết được sự giống nhau và khác nhau giữa thơ trung đại và hiện đại về đề tài, cảm hứng, thể loại và ngôn ngữ.
• Vận dụng những kiến thức , kĩ năng đã học đề đọc những bài thơ lãng mạn 1930-1945 khác của Việt Nam; nêu những kiến giải, suy nghĩ về các phương diện nội dung nghệ thuật của các bài thơ được học trong chủ đề; viết đoạn văn hoặc bài văn nghị luận về những bài thơ đã học trong chủ đề rút ra những bài học về lý tưởng sống, cách sống từ những bài thơ đã học và liên hệ, vận dụng vào thực tiễn cuộc sống của bản thân.

Giáo dục KNS:-Tư duy sáng tạo: Phân tích, bình luận triết lí, khát vọng sống.
-Tự nhận thức về mục đích, giá trị cuộc sống đối với mỗi cá nhân.
-Giao tiếp: cảm thông chia sẻ cùng tâm trạng tác giả

3. Thái độ:

• Giáo dục một thái độ sống tích cực, một nhân cách sống trong sáng, yêu đời, biết cống hiến tuổi trẻ cho lý tưởng và xã hội.
• Yêu đời, yêu thiên, yêu cuộc sống, yêu nước.
• Có ý thức xác định lẽ sống, lý tưởng sống cao đẹp.

  4.Hình thành các năng lực cho học sinh
– Năng lực thu thập thông tin liên quan đến văn bản.
– Năng lực giải quyết những tình huống đặt ra trong các văn bản.
– Năng lực đọc – hiểu một tác phẩm thơ trữ tình theo đặc trưng thể loại.
– Năng lực trình bày suy nghĩ, cảm nhận của cá nhân về ý nghĩa của văn bản.
– Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về nội dung và nghệ thuật của văn bản.

1. Chuẩn bị của GV và HS:
2. Chuẩn bị của GV

Sgk, giáo án, đọc tài liệu tham khảo, phiếu học tập, máy chiếu, tranh ảnh…

2. Chuẩn bị của HS.

– Hs chủ động tìm hiểu bài qua hệ thống câu hỏi sgk.
– Giấy Ao, bút phớt…
III. Tiến trình dạy học:
Bước 1 : Khởi động
– Em hãy kể tên một số nhà thơ trong phong trào thơ mới mà em biết ?
– Trả lời các câu hỏi
+Ai là nhà Nhà thơ mới nhất trong những nhà thơ mới?
+ Trong dàn đồng ca đa điệu buồn  của thơ mới ai được xem là điệu buồn ảo não nhất ?
+ Nhà thơ nào đã đề cập đến tôn giáo trong thơ.
+ Ai được mệnh danh là nhà thơ của đồng quê.
Học sinh trả lời, GV xác  nhận kiến thức và dẫn dắt giới thiệu chung  về chuyên đề, sau  đó dẫn dắt giới thiệu về Xuân Diệu và bài Vội vàng.
Xuân diệu hồn nhiên yêu đời, yêu cuộc sống, say mê với cái đẹp, nhạy cảm với sự trôi chảy của thời gian. Nhưng càng  yêu say đắm, Xuân Diệu sợ cuộc sống, sợ tình yêu và vẻ đẹp sẽ bỏ mình bay đi mất. Chính vì thế mà trong thơ ông có những thái độ hốt hoảng, lo âu, yêu sống một cách vội vàng cuống quýt, vồ vập.
“Vội vàng” tiêu biểu cho trạng thái cảm xúc ấy của Xuân Diệu.
 
Bước 2 : Hình thành kiến thức
VỘI VÀNG
 
(Xuân Diệu)
 
Hoạt động I: Tìm hiểu chung:
– Mục tiêu:
+ Giúp HS hiểu XD là nhà thơ lớn, nhà văn hóa lớn, có sức sáng tạo mãnh liệt, bền bỉ và sự nghiệp văn học phong phú.
+ Giúp HS nắm được xuất xứ, bố cục của bài thơ.
– Nhiệm vụ:  Học sinh làm việc cá nhân, phát huy kĩ năng đọc sgk
– Phương thức:Yêu cầu Hs đọc phần tiểu dẫn, gạch chân những chi tiết quan trọng về tác giả Xuân Diệu.
Gv hướng dẫn học sinh tự đọc sgk và tìm các ý cơ bản theo yêu cầu.
– Sản phẩm:
+ XD là nhà thơ lớn, nhà văn hóa lớn, có sức sáng tạo mãnh liệt, bền bỉ và sự nghiệp văn học phong phú.
+ Xuất xứ, bố cục của bài thơ.

1. 1. Tác giả.

GV:
– Yêu cầu Hs đọc phần tiểu dẫn, gạch chân những chi tiết quan trọng về tác giả XD
HS: thực hiện theo yêu cầu của GV.
GV: yêu cầu HS trình bày trước lớp nội dung quan trọng về XD.
HS: trình bày, Hs khác lắng nghe, nhận xét.
GV: nhận xét, bổ sung và chốt ý:
 
– Xuân Diệu (1916- 1985) tên khai sinh là Ngô Xuân Diệu.
– Quê: Can Lộc – Hà Tĩnh nhưng sông với mẹ ở Quy Nhơn.
– Là nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới.
– Là nghệ sĩ lớn, nhà văn hóa lớn có sức sáng tạo mãnh liệt, bền bỉ và có sự nghiệp văn học phong phú.
 

2. Tác phẩm

GV: Hãy cho biết xuất xứ của bài thơ?Chia bố cục bài thơ và nêu nội dung chính từng phần?
HS: đọc tiểu dẫn và trả lời câu hỏi, các HS khác theo dõi và nhận xét.
GV: nhận xét khả năng tiếp nhận và sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của tất cả học sinh trong lớp.
GV: nhận xét, bổ sung và chốt ý:
– Xuất xứ:  In trong tập Thơ thơ (1938)- tập thơ đầu tay và cũng là tập thơ khẳng định vị trí của Xuân Diệu – “Nhà thơ mới nhất trong các nhà thơ mới”.
-Bố cục: 3 đoạn.
+ 13 câu đầu: Tình yêu cuộc sống trần thế “tha thiết”.
+ 16 câu (câu 14à29): Nỗi băn khoăn về sự ngắn ngủi của kiếp người.
+ 10 câu cuối: Lời giục giã cuống quýt vội vàng để tận hưởng tuổi xuân của mình…
 

 
HOẠT ĐỘNG 2: Đọc- hiểu văn bản( tập trung cho đặc điểm thơ mới khẳng định đề cao cái tôi cá nhân)
– Mục tiêu: Giúp HS cảm nhận được:
+  Tình yêu cuộc sống tha thiết:
. Khát vọng kì lạ đến ngông cuồng:
. Bức tranh mùa xuân hiện ra như một khu vườn tràn ngập hương sắc thần tiên, như một cõi xa lạ:
. Nghệ thuật và hiệu quả NT.
– Tâm trạng của tác giả qua đoạn thơ trên
– Nỗi băn khoăn về sự ngắn ngủi của kiếp người:
– Quan niệm về thời gian của người xưa.
– Quan niệm về thời gian của Xuân Diệu.
– Từ quan niệm thời gian là tuyến tính, nhà thơ đã cảm nhận thời gian như 1 dòng chảy, thời gian trôi đi tuổi trẻ cũng sẽ mất. Thời gian tuyến tính à Xuân Diêu thể hiện cái nhìn biện chứng về vũ trụ, thời gian.
– Nhiệm vụ:  Học sinh thảo luận nhóm, theo bàn, theo cặp đôi, kỹ thuật trình bày 1 phút, làm việc cá nhân.
– Phương thức:Gv giao nhiệm vụ, yêu cầu HS trao đổi, thảo luận theo nhóm, theo bàn, theo cặp đôi và làm việc cá nhân.
Gv hướng dẫn học sinh khai thác văn bản và tìm các chi tiết, hình ảnh …
– Sản phẩm:
+ Sản phẩm thảo luận của HS.
GV: Chia lớp thành 3 nhóm yêu cầu HS thảo luận.
Nhóm 1: Phiếu học tập số 1
– Mở đầu bài thơ, tác giả thể hiện một khát vọng kì lạ, ngông cuồng. Đó là khát vọng gì?
– Từ ngữ  nào thể hiện điều này?
Nhóm 2: Phiếu học tập số 2
– Bức tranh mùa xuân hiện ra như thế nào trong 13 câu thơ đầu?
– Chi tiết nào thể hiện điều này?
Nhóm 3: Phiếu học tập số 3
– Để miêu tả bức tranh thiên nhiên đầy xuân tình, tác giả sử dụng nghệ thuật gì?
– Có gì mới trong cách sử dụng nghệ thuật của tác giả?
– Nghệ thuật đó có tác dụng gì?
 
HS:  tiến hành thảo luận, cử nhóm trưởng điều hành thảo luận, thư k‎ý ghi chép sản phẩm thảo luận.
GV: theo dõi, quan sát, phát hiện kịp thời những khó khăn của học sinh để giúp đỡ kịp thời.
HS: trình bày sản phẩm thảo luận trước lớp, HS khác lắng nghe, nhận xét, bổ sung.
GV: nhận xét, đánh giá về kết quả hoạt động và quá trình thảo luận của học sinh. Khả năng tiếp nhận, tham gia tích cực, chủ động, sáng tạo, hợp tác của Hs trong việc thực hiện nhiệm vụ.
GV: tổng hợp, phân tích, đánh giá kết quả hoạt động và quá trình thảo luận của học sinh. Chốt ý:

1. Tình yêu cuộc sống tha thiết:

– Khát vọng kì lạ đến ngông cuồng:
“ Tắt nắng ; buộc gió” + điệp ngữ “tôi muốn” : khao khát đoạt quyền tạo hóa, cưỡng lại quy luật tự  nhiên, những vận động của đất trời.
Cái tôi cá nhân đầy khao khát đồng thời cũng là tuyên ngôn hành động với thời gian.
– Bức tranh mùa xuân hiện ra như một khu vườn tràn ngập hương sắc thần tiên, như một cõi xa lạ:
+ Bướm ong dập dìu
+ Chim chóc ca hót
+ Lá non phơ phất trên cành.
+ Hoa nở trên đồng nội
Vạn vật đều căng đầy sức sống, giao hòa sung sướng. Cảnh vật quen thuộc của cuộc sống, thiên nhiên qua con mắt yêu đời của nhà thơ đã biến thành chốn thiên đường, thần  tiên.
– Nghệ thuật:
 + Điệp ngữ: này đây    tuần tháng mật.
kết hợp với hình ảnh,  Hoa … xanh rì
âm thanh, màu sắc:      Lá cành tơ …
Yến anh … khúc tình si
Ánh sang chớp hàng mi
+ So sánh: tháng giêng ngon nhứ cặp môi gần: táo bạo. Nhà thơ phát hiện ra vẻ đẹp kì diệu của thiên nhiên và thổi vào đó 1 tình yêu rạo rực, đắm say ngây ngất.
Sự phong phú bất tận của thiên nhiên, đã bày ra một khu địa đàng ngay giữa trần gian  – “một thiên đàng trần thế”
GV Yêu cầu HS thảo luận cặp đôi(thời gian 1 phút): Hãy cho biết  tâm trạng của tác giả qua đoạn thơ trên?
HS: trao đổi, thảo luận, và trình bày sản phẩm.
GV: tổng hợp, phân tích, đánh giá kết quả hoạt động và quá trình thảo luận của học sinh.
GV: nhận xét khả năng tham gia tích cực của học sinh trong trình bày, trao đổi, thảo luận về kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập. GV  bổ sung và chốt ý:
– Tâm trạng đầy mâu thuẫn nhưng thống nhất: Sung sướng >< vội vàng: Muốn sống gấp, sống nhanh, sống vội tranh thủ thời gian.
Giáo viên hướng dẫn nắm đoạn “Xuân Diệu là nhà thơ …trong thơ” và cắt nghĩa từ “mới nhất” ở những phương diện nào? (nội dung và nghệ thuật).

2. Nỗi băn khoăn về sự ngắn ngủi của kiếp người:

GV Yêu cầu HS thảo luận theo bàn (thời gian 3 phút):
– Quan niệm về thời gian của người xưa như thế nào?
– Quan niệm về thời gian của Xuân Diệu có gì khác?
– Từ quan niệm thời gian là tuyến tính, nhà thơ đã cảm nhận được điều gì? Chi tiết nào thể hiện được điều đó?
HS: trao đổi, thảo luận, và trình bày sản phẩm.
GV: tổng hợp, phân tích, đánh giá kết quả hoạt động và quá trình thảo luận của học sinh.
GV: nhận xét khả năng tham gia tích cực của học sinh trong trình bày, trao đổi, thảo luận về kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập. GV  bổ sung và chốt ý:
– Người xưa, các nhà thơ trung đại(HXH).
…”Xuân vẫn tuần hoàn” à Thời gian qua đi rồi trở lại, thời gian vĩnh cửu à quan niệm này xuất phát từ cái nhìn tĩnh, siêu hình, lấy sinh mệnh vũ trụ làm thước đo.
–  Xuân Diệu lại cho rằng:
Xuân đương tới – đương qua
Xuân còn non – sẽ già
à thời gian như 1 dòng chảy, thời gian trôi đi tuổi trẻ cũng sẽ mất. Thời gian tuyến tính à Xuân Diêu thể hiện cái nhìn biện chứng về vũ trụ, thời gian.
GV yêu cầu HS sử dụng kỹ thuật trình bày 1 phút: Từ quan niệm thời gian là tuyến tính, nhà thơ đã cảm nhận được điều gì? Chi tiết nào thể hiện được điều đó?
 HS: Động não suy nghĩ, trình bày sản phẩm.
GV: tổng hợp, phân tích, đánh giá kết quả hoạt động và quá trình thực hiện của học sinh.
GV: nhận xét khả năng tham gia tích cực của học sinh trong quá trình trình bày về kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập. GV  bổ sung và chốt ý:
– Cái nhìn động:
+ Xuân Diêu cảm nhận sự mất mát ngay chính sinh mệnh mình.
Xuân hết nghĩa là tôi cũng mất
…tuổi trẻ chẳng 2 lần thắm lại
Mùa xuân, tuổi trẻ không tồn tại mãi, nó ngắn ngủi vô cùng, tuổi trẻ đẹp nhất của đời mỗi người. Xuân Diệu lấy tuổi trẻ làm thước đo thời gian. Thời gian mất nghĩa là tuổi trẻ cũng mất à Cảm nhận sâu sắc, thấm thía.
+Hình ảnh sự vật:   Cơn gió xinh … phải bay đi
Chim rộn ràng … đứt tiếng reo.
tàn phai, héo úa, chia phôi, tiễn biệt.
 
– Mau: gấp gáp, vội vàng, cuống quýt, hưởng thụ.
Quan niệm mới, tích cực thấm đượm tinh thần nhân văn.

…………………..
(lần lượt các bài tiếp theo)
HOẠT ĐỘNG 3 : Củng cố- luyện tập
– Mục tiêu:Giúp HS củng cố kiến thức về tác giả, tác phẩm, đặc trưng của  thơ lãng mạn 30-45.
– Nhiệm vụ:  Học sinh trao đổi, thảo luận và làm việc nhóm.
– Phương thức:Gv giao nhiệm vụ, yêu cầu HS trao đổi thảo luận nhóm.
– Sản phẩm:
+ Đáp án của HS.
Yêu cầu:

• Chỉ ra những đặc trưng nổi bật của thơ lãng mạn30-45 (về nội dung và nghệ thuật).
• Để khai thác một bài thơ lãng mạn 30-45 ta cần phải chú ý những gì?

 
 
HOẠT ĐỘNG 4: Vận dụng (Có thể làm ở nhà)
– Mục tiêu: Giúp HS củng cố kiến thức, kĩ năng đã học đề để đọc những bài thơ lãng mạn 1930-1945 khác của Việt Nam; nêu những kiến giải, suy nghĩ về các phương diện nội dung nghệ thuật của các bài thơ được học trong chủ đề; viết đoạn văn hoặc bài văn nghị luận về những bài thơ đã học trong chủ đề rút ra những bài học về lý tưởng sống, cách sống từ những bài thơ đã học và liên hệ, vận dụng vào thực tiễn cuộc sống của bản thân.
– Nhiệm vụ:  Học sinh trao đổi, thảo luận tìm tòi và làm việc cá nhân.
– Phương thức:Gv giao nhiệm vụ, yêu cầu HS trao đổi, làm việc cá nhân (Có thể làm ở nhà)
– Sản phẩm:
+ Bài viết của HS.
Em hãy viết một đoạn văn (khoảng 100 từ) phát biểu cảm nhận của bản thân về hình ảnh thơ mà em ấn tượng nhất trong các bài thơ lãng mạn mà em đã học

 
HOẠT ĐỘNG 5: Mở rộng sáng tạo (Có thể làm ở nhà)
– Mục tiêu: Giúp HS củng cố kiến thức, kĩ năng đã học đề để đọc những bài thơ lãng mạn 1930-1945 khác của Việt Nam; nêu những kiến giải, suy nghĩ về các phương diện nội dung nghệ thuật của các bài thơ được học trong chủ đề; viết đoạn văn hoặc bài văn nghị luận về những bài thơ đã học trong chủ đề rút ra những bài học về lý tưởng sống, cách sống từ những bài thơ đã học và liên hệ, vận dụng vào thực tiễn cuộc sống của bản thân.
– Nhiệm vụ:  Học sinh trao đổi, thảo luận và làm việc cá nhân.
– Phương thức:Gv giao nhiệm vụ, yêu cầu HS trao đổi, làm việc cá nhân (Có thể làm ở nhà)
– Sản phẩm:
+ Bài viết của HS.
–So sánh sự giống nhau và khác nhau giữa thơ trung đại và hiện đại về đề tài, cảm hứng, thể loại và ngôn ngữ.

Giáo án sưu tầm
Xem thêm :
Giáo án ngữ văn 10 
Giáo án ngữ văn 11
Giáo án ngữ văn 12