Tính dân tộc trong đoạn thơ Việt Bắc – Tố Hữu :Mình về mình có nhớ ta

Tài liệu ôn thi THPT Quốc gia môn văn. Đề minh họa kì thi THPT Quốc gia soạn theo cấu trúc mới.
Bộ đề ôn thi về bài Việt Bắc- Tố Hữu
Đề bài :
Tính dân tộc của thơ Tố Hữu qua đoạn thơ sau:

 Mình về mình có nhớ ta
Mười lăm năm ấy thiết tha mặn nồng.
Mình về mình có nhớ không
Nhìn cây nhớ núi, nhìn sông nhớ nguồn?

– Tiếng ai tha thiết bên cồn
Bâng khuâng trong dạ, bồn chồn bước đi
Áo chàm đưa buổi phân li
Cầm tay nhau biết nói gì hôm nay…

                                                                        ( Việt Bắc – Tố Hữu)

Đáp án :
Mở bài :
– Xác định đúng vấn đề cần nghị luận: Tính dân tộc của thơ Tố Hữu qua 8 dòng đầu bài thơ Việt Bắc.
Thân bài :  Có thể trình bày theo định hướng sau:
Luận điểm 1 : Giới thiệu vài nét  về tác giả, tác phẩm và vị trí đoạn thơ Việt Bắc
Hoàn cảnh sáng tác:

• Tháng 10-1954, sau chiến thắng Điện Biên Phủ, các cơ quan TW Đảng và chính phủ từ Việt Bắc về lại Hà Nội.
• Trong không khí bịn rịn nhớ thương của kẻ ở người đi, Tố Hữu làm bài thơ này.

Kết cấu:
– Theo lối hát giao duyên ( đối đáp)
– Mình- ta: nhân vật trữ tình tự phân thân để giãi bày tâm sự
– Mình: + Có thể là nhà thơ
+ Những cán bộ khác từ miền xuôi lên VB
– Ta :  + Nó thể là con người VB
+ Là núi đồi, nương, suối
Cũng có lúc là một: trong sự biến hoá
Đoạn trích : Nằm ở phần đầu bài thơ
 
Luận điểm 2 : Bàn luận về tính dân tộc của thơ Tố Hữu qua đoạn thơ:
Ý1. Sơ lược về tính dân tộc trong thơ Tố Hữu:
– Tính dân tộc là những dấu ấn độc đáo, không lặp lại, biểu hiện những gì là bản sắc, là những nét riêng biệt đặc thù của một dân tộc.
-Tính dân tộc trong văn học được thể hiện ở phương diện nội dung và  nghệ thuật

+ Ở phương diện nội dung: phản ánh những vấn đề của hiện thực đời sống cách mạng, những tình cảm chính trị có sự gắn bó, hòa nhập với truyền thống tình cảm và đạo lí của dân tộc.
+ Ở phương diện nghệ thuật: sử dụng các thể thơ dân tộc, lối nói truyền thống của dân tộc (cách so sánh, ẩn dụ, hiện tựợng chuyển nghĩa, cách diễn đạt gần với ca dao dân ca).

Ý2. Tính dân tộc của thơ Tố Hữu qua đọan thơ:

– Ở phương diện nội dung:

• Đoạn thơ tái hiện cuộc chia tay lưu luyến giữa người dân Việt Bắc và người cán bộ cách mạng.
  Bốn câu thơ đầu là lời ướm hỏi dạt dào tình cảm của người ở lại,khơi gợi kỉ niệm về một giai đoạn đã qua, về không gian nguồn cội nghĩa tình, thể hiện tâm trạng nhớ thương, tình cảm gắn bó, thủy chung của quê hương Việt Bắc, con người Việt Bắc dành cho người về xuôi.
• Bốn câu sau là tiếng lòng của người cán bộ cách mạng về xuôi: tâmtrạng bâng khuâng, bồn chồn đầy lưu luyến, bịn rịn của người kháng chiến đối với cảnh và người Việt Bắc.
• Nghĩa tình sâu nặng của người kháng chiến đối với chiến khu ViệtBắc, của quần chúng đối với cách mạng trong thơ Tố Hữu là sự kế thừa tình cảm, đạo lý sống của con người Việt Nam “Uống nước nhớ nguồn”, ân nghĩa thủy chung.

– Ở phương diện nghệ thuật:

• Thể thơ lục bát: Tố Hữu đã vận dụng và phát huy được ưu thế củathể thơ lục bát, một thể thơ dân tộc có nhạc điệu nhẹ nhàng, uyển chuyển rất phù hợp để bộc lộ tình cảm, cảm xúc của kẻ ở, người về.
• Kết cấu đối đáp quen thuộc của ca dao.
• Sử dụng tài tình đại từmình – ta.
  Lối nói truyền thống được thể hiện qua biện pháp hoán dụ. Câu thơgiàu nhạc điệu với hệ thống từ láy, cách ngắt nhịp…
  Tất cả đã làm nên giọng thơ tâm tình ngọt ngào, tha thiết. Đoạnthơ là khúc hát ru kỉ niệm, khúc hát ân nghĩa, ân tình.

Kết bài : . Đánh giá chung
– Đoạn thơ nói riêng và bài thơ Việt Bắc nói chung là minh chứng cho sự thành công của thơ Tố Hữu trong việc kết hợp hai yếu tố: Cách mạng và Dân tộc trong hình thức đẹp đẽ của thơ ca.
– Tính dân tộc là một trong những đặc điểm nổi bật làm nên phong cách thơ Tố Hữu. Thơ Tố Hữu mang vẻ đẹp của thơ ca truyền thống nhưng vẫn mang đậm hồn thơ của thời đại Cách mạng.
Xem thêm rất nhiều đề thi về bài Việt Bắc ở link này :http://vanhay.edu.vn/tag/viet-bac