Đề thi lớp 10 ( sách mới ) vở chèo Quan Âm Thị Kính

Phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn trích đã cho ở phần Đọc hiểu.

Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng hợp lí.

Sau đây là một số gợi ý:

I. MỞ BÀI

– Giới thiệu đoạn trích: “Quan Âm Thị Kính” là một vở chèo cổ đặc sắc trong kho tàng văn học dân gian Việt Nam, và thành ngữ “Nỗi oan thị Kính” từ lâu đã đi vào trí nhớ của biết bao người. Đoạn trích trên đây chính là phân đoạn miêu tả nguồn gốc của nỗi oan khiên đó.

– Nêu nội dung khái quát cần phân tích, đánh giá: Trong bài viết sau đây, chúng ta sẽ cùng đi vào phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn trích nói trên.

II. THÂN BÀI

1. Tóm tắt đoạn trích: Thị Kính là con gái một nông dân nghèo, được gả cho Thiện Sĩ. Một đêm, Thiện Sĩ học mệt nên ngủ say, Thị Kính thấy có chiếc râu cằm mọc tốt nên đã lén lấy dao để cắt giúp chồng. Thiện Sĩ chợt tỉnh, la ầm lên vì tưởng Thị Kính có ý định giết mình. Bố mẹ của Thiện Sĩ sau đó đã trả Thị Kính về nhà bố mẹ ruột.

2. Xác định và phân tích, đánh giá chủ đề:

a. Xác định chủ đề: Thông qua tình huống dẫn đến nỗi oan ức của Thị Kính, tác giả dân gian thể hiện sự đồng cảm, xót thương đối với số phận của người phụ nữ, nhất là phụ nữ nghèo trong xã hội phong kiến. Đồng thời cũng lên tiếng tố cáo xã hội nam quyền độc đoán, lên án những hủ tục phong kiến cổ hủ đã đày đọa người phụ nữ, khiến họ rơi vào bất hạnh.

b. Phân tích, đánh giá chủ đề:

– Chủ đề của đoạn trích đã cho ta thấy thân phận tủi cực của người phụ nữ trong xã hội cũ: Họ là những con người có nhan sắc, có phẩm chất tốt đẹp, nhưng họ luôn phải sống theo sự sắp đặt của người khác, không có quyền tự quyết định trước mọi sự kiện quan trọng của đời mình, nhất là không có được sự tự do trong yêu đương, trong hôn nhân. Chính vì vậy mà Thị Kính đã gặp phải một người chồng xấu xa, nhu nhược, đẩy nàng rơi vào tình cảm oan ức không thể giãi bày.

– Chủ đề của đoạn trích cũng khiến ta thêm căm thù những kẻ nhu nhược như Thiện Sĩ, những kẻ cổ hủ độc đoán như Sùng Bà. Họ là đại diện cho cái sức mạnh của nam quyền, của lề thói cổ hủ trong xã hội phong kiến, đã đày đọa người phụ nữ, khiến họ rơi vào bất hạnh.

– Đoạn trích vừa có giá trị phê phán, lại vừa có giá trị nhân đạo, mang tính nhân văn sâu sắc.

3. Phân tích, đánh giá những nét đặc sắc về nghệ thuật:

– Xây dựng tình huống: Điểm đáng chú ý đầu tiên về mặt nghệ thuật của đoạn trích đó chính là đoạn trích đã xây dựng được một tình huống độc đáo, kịch tính: Đó là tình huống Thị Kính vì muốn cắt râu cho chồng mà dẫn đến bị nghi muốn giết chồng. Lòng yêu thương, quan tâm hết mực của Thị Kính đã bị gia đình Thiện Sĩ hiểu thành hành động tội ác. Đó là một tình huống khiến cho ta phải tức tưởi, và sau đó là xót thương cho Thị Kính, đồng thời căm giận, ghê tởm sự xấu xa nhu nhược của Thiện Sĩ, thái độ tàn nhẫn hống hách của Sùng Bà. Tình huống truyện, như vậy, đã ẩn chứa trong nó nhiều thông điệp sâu sắc.

– Xây dựng nhân vật: Đoạn trích có hai tuyến nhân vật, chính diện và phản diện.

+ Nhân vật chính diện có Thị Kính, con người đại diện cho những phẩm chất tốt đẹp của người phụ nữ: đam đang, hiền lành, hết mực yêu thương chồng, hết lòng làm tròn bổn phẩn của một người phụ nữ “tam tòng tứ đức”. Tuy vậy, một con người như thế lại phải chịu nỗi hàm oan tức tưởi. Thị Kính là hình ảnh tiêu biểu cho người phụ nữ trong xã hội xưa: Họ đẹp người đẹp nết, nhưng lại không thể tự quyết định hạnh phúc cho mình, bị sắp đặt, bị vùi dập, bị rẻ rúng, không hề được coi trọng.

+ Tuyến nhân vật phản diện có Thiện Sĩ và vợ chồng Sùng Bà. Thiện Sĩ là gã đàn ông có tâm địa nhỏ nhen, nhu nhược, không có chính kiến. Thật không thể tưởng tượng được hắn lại có thể nghĩ rằng Thị Kính, một người vợ ngoan hiền như thế lại có ý định giết hắn. Việc hắn lu loa lên với cha mẹ cho thấy hắn là kẻ tiểu nhân. Hắn cũng hề có một lời nào bênh vực cho vợ, nhất nhất nghe theo lời mẹ của hắn. Đó là một gã đàn ông nhu nhược tới mức đớn hèn. Sùng Bà là nhân vật đại diện cho những kẻ nhà giàu hợm hĩnh, hách dịch, xấu xa. Bà ta không hề điều tra, chỉ tin vào lời con trai mà đuổi Thị Kính về nhà. Bà ta chính là hiện thân cho sự chuyên chế, cho những hủ tục cực đoan trong xã hội cũ.

– Lời thoại: Lời thoại của đoạn trích mang đặc trưng của lời thoại chèo, có kết hợp giữa nói và hát, lời thoại có vần điệu như thơ. Lời thoại trong đoạn trích đã góp phần bộc lộ nội tâm và tính cách nhân vật.

III. KẾT BÀI

– Khẳng định khái quát những nét đặc sắc về chủ đề và nghệ thuật của đoạn trích: Có thể nói, đoạn trích mà chúng ta vừa đi vào phân tích, đánh giá ở trên là một đoạn trích hay, đặc sắc về mặt nội dung và nghệ thuật trong vở chèo cổ “Quan Âm Thị Kính”.

– Nêu ý nghĩa của đoạn trích đối với bản thân và người đọc: Đoạn trích giúp ta hiểu được thân phận của người phụ nữ trong xã hội xưa với những áp bức, những bất hạnh mà họ phải gánh chịu. Đoạn trích cũng khơi dậy trong ta lòng căm phẫn với những thế lực xấu xa, độc ác đã đẩy những ngưởi phụ nữ tốt đẹp vào hoàn cảnh bất hạnh.

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.