ĐỊNH HƯỚNG ÔN THI THPT QG 2019
- Các tác phẩm trọng tâm lớp 10
- Chiến thắng Mtao Mxây (trích sử thi Đăm Săn)
– Nắm được đặc điểm của sử thi anh hùng trong việc xây dựng kiểu nhân vật anh hùng sử thi, về nghệ thuật miêu tả và sử dụng ngôn từ : Ngôn ngữ trang trọng, giàu hình ảnh, giàu nhịp điệu với phép so sánh, phóng đại được sử dụng có hiệu quả cao .
– Biết cách phân tích một văn bản sử thi anh hùng để thấy được giá trị của sử thi về nội dung và nghệ thuật, đặc biệt là cách sử thi mượn việc mô tả chiến tranh để khẳng định lí tưởng về một cuộc sống hòa hợp, hạnh phúc.
Nội dung liên quan :
- Hình tượng Đăm Săn- Hình tượng người lính Tây Tiến- Nhân vật T nú ( vẻ đẹp, lí tưởng sống, ý thức trách nhiệm với cộng đồng)
- Tính sử thi trong Rừng Xà nu
- Truyện An Dương Vương và Mị Châu, Trọng Thủy
– Hiểu được bài học giữ nước, nguyên nhân mất nước mà người xưa gửi gắm trong câu chuyện về thành Cổ Loa và mối tình Mỵ Châu – Trọng Thuỷ
– Nắm được đặc trưng cơ bản của truyền thuyết.
Nội dung liên quan :
Ý thức về nghĩa vụ công dân đối với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc – 2 chị em Chiến và Việt trong “ Những đứa con trong gia đình”; dân làng Xô Man trong “ Rừng xà nu”
- Tấm Cám:
– Giá trị nội dung: +) Mâu thuẫn và xung đột trong truyện Tấm Cám phản ánh mâu thuẫn và xung đột trong gia đình phụ quyền thời cổ (dì ghẻ- con chồng), đặc biệt là mâu thuẫn giữa cái thiện và cái ác.
+) Ý nghĩa xã hội của mâu thuẫn: Chiến thắng của cái thiện trước cái ác, cái ác trước sau cũng phải trả giá đích đáng, “ác giả ác báo”, cái thiện sẽ được tôn vinh, “ở hiền gặp lành”.
Nội dung liên quan: Vẻ đẹp tâm hồn của người lao động nghèo trong “ Vợ nhặt”, “ Vợ chồng A Phủ”
Giá trị nghệ thuật:
– Xây dựng những mâu thuẫn, xung đột ngày càng tăng tiến.
– Xây dựng nhân vật theo hai tuyến đối lập cùng tồn tại và song song phát triển. Ở đó, bản chất của từng tuyến nhân vật được nhấn mạnh, tô đậm.
– Có nhiều yếu tố thần kì song vai trò của yếu tố thần kì cũng khác nhau trong từng giai đoạn.
– Kết cấu quen thuộc của truyện cổ tích: người nghèo khổ, bất hạnh trải qua nhiều hoạn nạn cuối cùng được hưởng hạnh phúc
- Tỏ lòng (Phạm Ngũ Lão)
- Nội dung văn bản:
Thể hiện lí tưởng cao cả của vị danh tướng Phạm Ngũ Lão, khắc ghi dấu ấn đáng tự hào về một thời kì oanh liệt, hào hùng của lịch sử dân tộc.
- Nghệ thuật:
– Hình ảnh thơ hoành tráng, thích hợp với việc tái hiện khí thế hào hùng của thời đại và tầm vóc, chí hướng của người anh hùng.
– Ngôn ngữ cô đọng, hàm súc, có sự dồn nén cao độ về cảm xúc.
Nội dung liên quan: Bài Tây tiến, Từ ấy, Rừng xà nu
- Cảnh ngày hè (Nguyễn Trãi)
– Bức tranh cảnh ngày hè tràn đầy sức sống, sinh động vừa giản dị, dân dã đời thường vừa tinh tế, gợi cảm.
– Tình yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống, tấm lòng vì dân, vì nước của tác giả.
– Thấy được đặc sắc nghệ thuật của thơ Nôm Nguyễn Trãi: bình dị, tự nhiên, đan xen câu lục vào thơ thất ngôn.
Nội dung liên quan: Bức tranh tứ bình Việt Bắc,
- Nhàn (Nguyễn Bỉnh Khiêm)
– Hiểu đúng quan niệm sống nhàn và cảm nhận được vẻ đẹp nhân cách của Nguyễn Bỉnh Khiêm : Sống hòa hợp với thiên nhiên, coi thường danh lợi
– Biết cách đọc một bài thơ kết hợp giữa trữ tình và triết lí có cách nói ẩn ý, thâm trầm và sâu sắc.
Nội dung liên quan: Vẻ đẹp thiên nhiên trong “ Việt Bắc”
- Đọc “Tiểu Thanh kí” (Nguyễn Du)
– Nắm kiến thức về một vấn đề được các nhà thơ Việt Nam thế kỉ XVIII quan tâm: số phận của những người phụ nữ tài sắc, bất hạnh.
– Giá trị nhân đạo sâu sắc:
+ Nguyễn Du xót xa, thương cảm cho Tiểu Thanh- một hồng nhan bạc mệnh, một tài năng thi ca đoản mệnh, cho những kiếp hồng nhan đa truân, tài tử đa cùng nói chung.
+ Với cảm hứng tự thương và sự tri âm sâu sắc, ông đã đặt vấn đề: quyền sống của người nghệ sĩ, sự cần thiết phải tôn vinh, trân trọng những người làm nên các giá trị văn hóa tinh thần.
Nội dung liên quan:
- Giá trị nhân đạo: Số phận của những người phụ nữ xưa và nay (Tiểu Thanh, Mị, Người vợ nhặt, Người đàn bà hàng chài)
- Vấn đề quyền sống của người nghệ sĩ, sự cần thiết phải tôn vinh, trân trọng những người làm nên các giá trị văn hóa tinh thần (Liên hệ Đàn Ghi ta của Lorca)
- Phú sông Bạch Đằng (Trương Hán Siêu)
- Bài phú là sự hòa quyện của hai nguồn cảm hứng lớn:
+ Cảm hứng yêu nước và tự hào dân tộc.
+ Cảm hứng nhân văn: thái độ trân trọng qua khứ và triết lý về sự trường tồn của con người có nhân có nghĩa.
– Sử dụng lối “chủ – khách đối đáp”, cách dùng hình ảnh điển cố chọn lọc, câu văn tự do phóng túng,…
Nội dung liên quan: Cảm hứng yêu nước và tự hào dân tộc, liên hệ cảm hứng ngợi ca, niềm tự hào dân tộc trong Việt Bắc, Những đứa con trong gia đình, Rừng xà nu; đoạn trích “Đất nước”
- Đại cáo bình Ngô
+ Là bản tuyên ngôn về chủ quyền độc lập dân tộc, bản cáo trạng tội ác kẻ thù, bản hùng ca về cuộc khởi nghĩa Lam Sơn, là áng văn yêu nước lớn, áng văn chói ngời tư tưởng nhân văn.
+ Đại cáo bình ngô là áng văn chính luận xuất sắc trong văn học trung đại Việt Nam; kết cấu chặt chẽ, lập luận sắc bén, lời văn cân xứng; vừa hào hùng, vừa tha thiết, hình tượng nghệ thuật sinh động, phong phú.
Nội dung liên quan tới bài Tuyên ngôn Độc lập
- Chuyện chức phán sự đền Tản Viên
Nội dung:
– Chiến thắng của chính nghĩa trên mọi lĩnh vực trong cuộc sống của con người. Đây là niềm tin tất yếu cần có ở mỗi chúng ta
-Thể hiện niềm tự hào về những người trí thức Việt, những con người kiên định, dũng cảm luôn đứng về lẽ phải và công lí.
– Tố cáo hiện thực về xã hội đương thời với nhiều thủ đoạn, nhiều mánh khoé,…
Nghệ thuật:
Sử dụng thành công yếu tố “ kì” và yếu tố “thực”
Nội dung liên quan : Giá trị phản ánh và phê phán hiện thực trong các tác phẩm : Vợ chồng A Phủ, Vợ nhặt, Chiếc thuyền ngoài xa
- Tình cảnh lẻ loi của người chinh phụ (trích Chinh phụ ngâm – Bản dịch của Đoàn Thị Điểm)
Nội dung:
– Oán ghét chiến tranh phong kiến phi nghĩa.
– Thể hiện tâm trạng khao khát tình yêu và hạnh phúc lứa đôi của người phụ nữ
Nghệ thuật:
Bút pháp ước lệ tượng trưng, tả cảnh ngụ tình, đặc biệt là bút pháp phân tích diễn biến tâm lý
Nội dung liên quan :
- Hiện thực và nhân đạo
- Thân phận, vẻ đẹp và khát vọng người phụ nữ (Mỵ, Người vợ nhặt, Người đàn bà hàng chài, Nhân vật “Em” trong bài Sóng )
- Truyện Kiều : Trao duyên, Chí khí anh hùng
Nguyễn Du là người đầu tiên đặt vấn đề về những người phụ nữ hồng nhan đa truân, tài hoa bạc mệnh với tấm lòng và cái nhìn nhân đạo sâu sắc.
– Thể hiện tình cảm chân thành, cảm thông sâu sắc của tác giả đối với cuộc sống và con người – những con người nhỏ bé, những số phận bất hạnh, những phụ nữ tài hoa bạc mệnh.
– Khái quát bản chất tàn bạo của chế độ phong kiến, bọn vua chúa tàn bạo, bất công chà đạp quyền sống con người.
– Đề cao quyền sống con người, đồng cảm và ngợi ca tình yêu lứa đôi tự do, khát vọng tự do và hạnh phúc của con người (mối tình Kiều- Kim, về nhân vật Từ Hải).
– Qua hình tượng nhân vật Từ Hải, Nguyễn Du thể hiện quan niệm về người anh hùng lí tưởng và gửi gắm ước mơ công lý
Nội dung liên quan : Giá trị hiện thực và nhân đạo trong các tác phẩm : Vợ chồng A Phủ, Vợ nhặt, Chiếc thuyền ngoài xa
===========================
Ôn tập theo chủ đề
- Chủ nghĩa yêu nước
– Biểu hiện:
+ Ý thức độc lập tự chủ, tự cường, tự hào dân tộc.
+ Lòng căm thù giặc, xót xa bi tráng lúc nước mất nhà tan.
+ Tinh thần quyết chiến quyết thắng kẻ thù.
+ Biết ơn ca ngợi những người hi sinh vì nước.
+ Trách nhiệm khi xây dựng đất trong thời bình.
+ Tình yêu thiên nhiên.
Nhóm tác phẩm liên quan : Bình Ngô đại Cáo, Phú sông Bạch Đằng, Tỏ lòng, Tây Tiến, Việt Bắc, Đất nước, Rừng xà nu, Những đứa con trong gia đình…
- Hiện thực và nhân đạo
– Biểu hiện:
+ Lối sống “ thương người như thể thương thân ”.
+ Lên án tố cáo những thế lực tàn bạo chà đạp con người.
+ Khẳng định đề cao phẩm chất tài năng, những khát vọng chân chính ( quyền sống, quyền hạnh phúc, quyền tự do, công lí, chính nghĩa… ) của con người
+ Cảm thông chia sẻ với số phận bất hạnh của con người.
* Nhóm tác phẩm liên quan : Truyện Kiều (Nguyễn Du) , Chinh phụ ngâm (Đặng Trần Côn), Vợ Nhặt, Vợ chồng A Phủ, Chiếc thuyền ngoài xa…
- Hình tượng người phụ nữ trong các tác phẩm đã học
– Những người phụ nữ có số phận vất vả, bất hạnh
– Ngời sáng lên vẻ đẹp tâm hồn, nhân cách, khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc, tình mẫu tử…
* Nhóm tác phẩm liên quan : Truyện Kiều (Nguyễn Du) , Chinh phụ ngâm (Đặng Trần Côn), Đọc Tiểu Thanh kí, Vợ Nhặt, Vợ chồng A Phủ, Chiếc thuyền ngoài xa…
- Vẻ đẹp thiên nhiên và con người Việt Nam
– Thiên nhiên hùng vĩ, dữ dội nhưng rất mực mĩ lệ nên thơ.
– Con người chân chất, thật thà
=> Thiên nhiên và con người hòa quyện, gắn bó với nhau, tôn vinh vẻ đẹp cho nhau. Là thiên nhiên đầy sức sống được cảm nhận qua tâm hồn đồng điệu.
* Nhóm tác phẩm liên quan : Cảnh ngày hè, Nhàn, Tây Tiến, Việt Bắc, Đất nước,…
Lưu ý: Đây mới chỉ là kiến thức trọng tâm Văn 10. Để ôn thi THPT QG 2019 thì cần ôn thêm lớp 11 nữa. Quan trọng nhất vẫn phải dựa vào đề minh họa, cùng với chỉ đạo của Bộ trong năm học tới.
—– HẾT —–
==========&&&==========
Tài liệu được biên soạn bởi GV Dương Thị Thu Trang.
* Email: duongthutrang11@gmail.com
1Theo dõi và Kết nối với fb Thu Trang tại địa chỉ: https://www.facebook.com/profile.php?id=100011702000026
để cập nhật nhiều tài liệu ôn luyện môn Ngữ Văn miễn phí nhé!
