Đề kiểm tra sử thi lớp 10 : Đẻ đất đẻ nước

– Rút ra được thông điệp cho bản thân: Cần phải có thái độ sống khiêm tốn.

Phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn trích đã cho ở phần Đọc hiểu.

Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng hợp lí.

Sau đây là một số gợi ý:

I. MỞ BÀI

– Giới thiệu truyện kể: “Đẻ đất đẻ nước” là một thiên sử thi vô cùng đặc sắc của người Mường. Đoạn trích đã cho ở phần Đọc hiểu được trích ra từ bộ sử thi này.

– Nêu nội dung khái quát cần phân tích, đánh giá: Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng đi vào phân tích, đánh giá chủ đề và những nét đặc sắc về nghệ thuật của đoạn trích trên.

II. THÂN BÀI

1. Tóm tắt đoạn trích: Đoạn trích ở phần Đọc hiểu kể về việc người Mường kéo đến nhà Lang Cun Cần để đề nghị ông ra giúp dân làng lãnh đạo Mường. Lang Cun Cần khiêm tốn cho rằng tài sức của mình không đủ để gánh vác trọng trách, nhưng ông vẫn đồng ý nhận lãnh nhiệm vụ, với điều kiện dân làng phải đốt mười ngọn núi để đuổi con ma ra. Mọi người đã làm theo yêu cầu của Lang Cun Cần. Bằng uy danh của mình, sau khi ra cầm Mường, Lang Cun Cần đã khiến những con ma ếm sợ hãi mà bỏ chạy.

2. Xác định và phân tích, đánh giá chủ đề:

a. Xác định chủ đề: Đoạn trích nói trên thể hiện khát vọng của người Mường trong việc tìm người có đủ tài đức để lãnh đạo Mường; qua đó cũng ca ngợi tài năng và phẩm hành của người lãnh đạo Lang Cun Cần.

b. Phân tích, đánh giá chủ đề:

– Chủ đề của đoạn trích cho ta thấy được vẻ đẹp trong đời sống và tâm hồn của người Mường: Họ đoàn kết với nhau trong việc tìm một người lãnh đạo tài ba; họ cũng là những người tôn trọng và yêu mến người tài; sẵn sàng đồng sức đồng lòng vì sự tồn tại và phát triển của cộng đồng.

– Hình ảnh Lang Cun Cần cũng cho ta thấy được người Mường đối đãi với nhau vô cùng thân tình, trọng thị. Ở họ cũng toát lên vẻ đẹp của lòng khiêm tốn.

3. Phân tích, đánh giá những nét đặc sắc về nghệ thuật:

a. Nghệ thuật xây dựng cốt truyện:

– Cốt truyện của đoạn trích xoay quanh sự kiện dân làng đến nhà Lang Cun Cần, đề nghị ông ra cầm Mường và sau đó Lang Cun Cần đã đồng ý.

– Đây là một sự kiện có tính chất trọng đại, quyết định đến sự tồn tại, sự sống còn và sự lớn mạnh của Mường.

– Cốt truyện lôi cuốn hấp dẫn người đọc bởi thái độ khẩn thiết, chân thành trong lời thoại của dân làng, bởi sự khiêm tốn nhã nhặn nhưng cũng đầy tinh thần trách nhiệm của Lang Cun Cần. Chuyện cũng chứa đựng những yếu tố kì ảo, hoang đường (hồn ma ếm), lối nói phóng đại (đốt mười ngọn núi) để giúp tăng tính hấp dẫn cho người đọc.

b. Nghệ thuật xây dựng nhân vật:

– Nhân vật chính được miêu tả trong đoạn trích chính là Lang Cun Cần. Đây là một nhân vật được dân làng ngưỡng mộ, trọng thị nên đã được dân làng mời ra giúp làng lãnh đạo Mường. Qua thái độ và lời nói của dân làng, ta có thể thấy Lang Cun Cần là một con người tài năng (có tài năng nên mới được dân làng mời ra cầm Mường); dũng cảm (vì theo dân làng, Lang Cun Cần sẽ không sợ hãi như những người đã được mời trước đây, sẽ khiến ma quỷ phải sợ); khiêm tốn (tự nhận sức mình nhỏ như quả sung quả vả, tài bé như hột muồng muồng); là người có tinh thần trách nhiệm (nhận lời ra lãnh đạo Mường); là người có uy danh (khiến ma quỷ bỏ chạy).

– Nhân vật quần chúng, tức dân làng (mường nước) xuất hiện ở trong đoạn trích vừa cho ta thấy được lối sống, lối suy nghĩ, tâm hồn của người Mường xưa; vừa giúp tô đậm vẻ đẹp của hình tượng nhân vật Lang Cun Cần.

c. Nghệ thuật trần thuật:

– Nghệ thuật trần thuật có sự kết hợp giữa lời người kể và lời nhân vật (dân làng và Lang Cun Cần) làm cho mạch truyện diễn biến một cách sinh động, tự nhiên.

– Nghệ thuật trần thuật cũng mang đặc trưng của sử thi: giàu vần điệu, giàu hình ảnh, thấm đẫm chất thơ; sử dụng nhiều lối nói ví von, so sánh; sử dụng các yếu tố thậm xưng… Tất cả giúp làm tăng sức hấp dẫn cho truyện kể.

III. KẾT BÀI

– Khẳng định khái quát những nét đặc sắc về chủ đề và nghệ thuật của truyện: Đoạn trích nói trên là một đoạn trích sâu sắc về mặt chủ đề, đặc sắc về mặt nghệ thuật.

– Nêu ý nghĩa của truyện kể đối với bản thân và người đọc: Đoạn trích giúp chúng ta hiểu hơn về những nét đẹp của con người và văn hóa Mường; giúp ta thêm trân trọng những giá trị quý báu của kho tàng văn học dân gian Việt Nam.

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt.