Giáo án theo chủ đề Văn thuyết minh lớp 10

CHỦ ĐỀ: VĂN THUYẾT MINH
Bước 1: Xác định vấn đề cần giải quyết trong bài học
Từ việc nắm được kiến thức về văn thuyết minh, hình thành kĩ năng viết văn thuyết minh
Bước 2: Xây dựng nội dung chủ đề bài học
   Thời gian dạy học: 6 tiết (Tiết 55,56,57,58,59,60)
Gồm các bài: Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh; Lập dàn ý bài văn thuyết minh; Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản thuyết minh; phương pháp thuyết minh; Luyện tập viết đoạn văn thuyết minh; tóm tắt văn bản thuyết minh.
Bước 3: Xác định mục tiêu bài học:                       
Kiến thức:
– Hoàn thiện các kiến thức về văn bản thuyết minh: đặc điểm, yêu cầu và phương pháp thuyết minh, các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh.
Kĩ năng:
– Biết cách tóm tắt văn bản thuyết minh, biết trình bày một văn bản thuyết minh trước tập thể.
– Biết viết đoạn văn, bài văn thuyết minh có sự kết hợp các phương thức biểu đạt; biết điều chỉnh dung lượng của bài văn.
– Biết viết bài thuyết minh về một tác phẩm, tác giả, thể loại văn học đã học ở lớp 10.
Thái độ:
– Học tập nghiêm túc.
– Thấy được vài trò quan trọng của văn bản thuyết minh trong cuộc sống
Hình thành năng lực :
+ Năng lực thu thập thông tin liên quan đến đối tượng thuyết minh
+ Năng lực giới thiệu, trình bày các tri thức về đối tượng thuyết minh
+ Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận về tìm hiểu, quan sát các đối tượng cần phải thuyết minh.
+ Năng lực phân tích, so sánh, tổng hợp.
+ Năng lực ứng dụng tạo lập văn bản.
Bước 4: xác định và mô tả mức độ, yêu cầu của mỗi loại câu hỏi/bài tập có thể sử dụng để kiểm tra, đánh giá năng lực và phẩm chất của học sinh trong dạy học
 

 
Bước 5: Biên soạn các câu hỏi/bài tập cụ thể theo các mức độ, yêu cầu đã mô tả
 

 
 
XÂY DỰNG MA TRẬN ĐỀ VÀ HƯỚNG DẪN CHẤM CHO CHỦ ĐỀ
 
Mục tiêu
Giúp học sinh:
– Củng cố kiến thức làm văn thuyết minh.
– Vận dụng kiếm thức, hiểu biết để viết được bài văn thuyết minh rõ ràng, chuẩn xác, hấp dẫn.
Xác định hình thức kiểm tra
– Hình thức: Tự luận
– Cách thứ kiểm tra: Học sinh làm ở nhà.
III. Xây dựng khung ma trận
 

 
III. Biên soạn câu hỏi
Đề 1: Hãy viết một bài văn thuyết minh giới thiệu về đặc sản quê hương em (Bánh gai, bánh đậu xanh).
Đề 2: Viết một bài văn thuyết minh về một phong tục trong ngày Tết cổ truyền của Việt Nam.
Đề 3: Thuyết minh về tác giả Nguyễn Trãi.
Đáp án và biểu điểm
Yêu cầu
1.1. Về hình thức
– Có kết cấu 3 phần rõ ràng.
– Bài viết có bố cục hợp lí, diễn đạt lưu loát, rõ ràng; không sai lỗi chính tả, lỗi dùng từ, đặt câu, lỗi liên kết.
– Trình bày mạch lạc, khoa học.
1.2. Về nội dung:
Phải đảm bảo được những nội dung cơ bản sau:
Đề 1
– Đặc sản ấy là gì? Ở đâu?
– Quá trình làm ra đặc sản ấy?
– Giá trị của đặc sản:
+ Giá trị dinh dưỡng
+ Giá trị tinh thần (Đặc sản ấy là sự kết tinh nét tài hoa của con người, phẩm chất tinh thần của miền quê, của người dân quê hương như thế nào?).
Đề 2
+ Phong tục ấy là gì? Nó phổ biến ở đâu?
+ Nét đặc sắc của phong tục ấy (Nguồn gốc, đặc điểm).
+ Ý nghĩa của phong tục đối với người dân Việt Nam.
+ Ấn tượng bản thân về phong tục.
Đề 3
– Những nét chính về cuộc đời, truyền thống gia đình của tác giả.
– Sự nghiệp văn học:
+ Những tác phẩm chính.
+ Nguyễn Trãi – nhà văn chính luận kiệt xuất.
+ Nguyễn Trãi – nhà thơ trừ tình sâu sắc.
Lưu ý điểm những nét chính về nội dung, nghệ thuật của một số tác phẩm lớn.
– Đánh giá về vị trí, vai trò của Nguyễn Trãi trong gia đoạn văn học trung đại và nền văn học nước nhà.
Biểu điểm
– Mở bài và kết bài viết tốt (mỗi phần 1 điểm).
– Thân bài: 8 điểm
9 – 10 điểm: Đảm bảo đủ ý, bài viết sinh động, hấp dẫn.
7 – 8 điểm: Đảm bảo đủ ý, nội dung có thể chưa phong phú, còn những sai sót nhỏ.
5 – 6 điểm: Đảm bảo nửa số ý, còn một số sai sót.
3 – 4 điểm: Bài viết sơ sài, ý lộn xộn.
1 – 2 điểm: Sai lạc.
 
 
 
 
Bước 6: Tiến trình dạy học theo chủ đề
 
Tiết 55: 
CÁC HÌNH THỨC KẾT CẤU CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH
Mục tiêu bài hoc
Kiến thức
– Nắm được các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh.
– Xây dựng được kết cấu cho văn bản phù hợp với đối tượng thuyết minh.
Kĩ năng
Lựa chọn hình thức kết cấu và xây dựng được kết cấu cho văn bản phù hợp với đối tượng thuyết minh.
Thái độ
Có ý thức khi lựa chọn các hinh thức kết cẩu khi tạo lập một văn bản thuyết minh.
Năng lực hình thành:
– Năng lực thu thập thông tin liên quan đến bài học.
– Năng lực tự học, sáng tạo.
– Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận.
– Năng lực trình bày cảm nhận, suy nghĩ của cá nhân.
Chuẩn bị
Giáo viên
SGK, Bài soạn, tài liệu tham khảo
Học sinh
Chuẩn bị bài theo sự hướng dẫn của giáo viên
Tiến trình dạy học
Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số
Kiểm tra bài cũ
Kiểm tra vở soạn
Bài mới
 
* Hoạt động 1: Khởi động
Kể tên các loại văn bản em đã học? Để giới thiệu một số hình ảnh đẹp về Đất nước, con người Việt Nam tới bạn bè quốc tế em sẽ dùng loại văn nào? Vì sao?
GV trình chiếu hoặc giới thiệu cho HS một số hình ảnh về Đất nước, con người Việt Nam. ( GV đã yêu cầu HS chuẩn bị ở nhà)
GV nhấn mạnh HS đã dùng văn thuyết minh để đạt được yêu cầu và giới thiệu vào bài học
 
* Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
 

Củng cố
– Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh.
Dặn dò:
Chuẩn bị bài: “Lập dàn ý bài văn thuyết minh”
 
Tiết 56: 
LẬP DÀN Ý BÀI VĂN THUYẾT MINH
Mục tiêu bài hoc
Kiến thức
– Dàn ý và yêu cầu của mỗi phần trong dàn ý của một bài văn thuyết minh.
– Cách lập dàn ý khi triển khai bài văn thuyết minh.
Kĩ năng
– Vận dụng những kiến thức đã học về văn thuyết minh và kĩ năng lập dàn ý để lập được dàn ý cho một bài văn thuyết minh có đề tài gần giũ, quen thuộc.
– Thực hành lập dàn ý khi triển khai làm bài văn thuyết minh.
Thái độ
Có ý thức lập dàn ý khi viết một bài văn thuyết minh.
Năng lực hình thành:
– Năng lực thu thập thông tin liên quan đến bài học.
– Năng lực tự học, sáng tạo.
– Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận.
– Năng lực trình bày cảm nhận, suy nghĩ của cá nhân.
Chuẩn bị
Giáo viên
Bài soạn, tài liệu tham khảo
Học sinh
Chuẩn bị bài theo sự hướng dẫn của giáo viên
C. Tiến trình dạy học
Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số
Kiểm tra bài cũ
– Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh.
– Kiểm tra các bài tập.
Bài mới
* Hoạt động 1: Khởi động
Trước khi viết một bài văn, em thường làm thao tác nào để bài làm được đầy đủ, khoa học và không lạc đề? Đối với viết bài văn thuyết minh có cần thiết phải làm điều này không?
– Thường làm thao tác lập dàn ý theo bố cục 3 phần.
– Bài văn thuyết minh việc làm này là cần thiết
* Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
 

Củng cố
Nắm chắc cách lập dàn ý bài văn thuyết minh .
Dặn dò
– Soạn bài: Tính chuẩn xác, hấp dẫn của văn bản thuyết minh.
 
Tiết 57
TÍNH CHUẨN XÁC, HẤP DẪN CỦA VĂN BẢN THUYẾT MINH
Mục tiêu bài hoc
Kiến thức
– Yêu cầu về tính chuẩn xác và hấp dẫn củaVBTM
– Một số biện pháp đảm bảo sự chuẩn xác và hấp dẫn của VBTM
Kĩ năng
– Nhận diện về các biểu hiện của tính chuẩn xác, hấp dẫn của VBTN qua ví dụ cụ thể
– Biết viết VBTM có tính chuẩn xác , hấp dẫn
Thái độ
Từ giờ học, giúp HS lựa chọn thông tin chinh xác và lựa chọn cách thể hiện sinh động khi tạo lập văn bản thuyết minh.
Học sinh có thể hình thành những năng lưc sau:
– Năng lực thu thập thông tin liên quan đến bài học.
– Năng lực tự học, sáng tạo.
– Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận.
– Năng lực trình bày cảm nhận, suy nghĩ của cá nhân.
– Năng lưc giải quyết các tình huống đặt ra trong bài học.
– Năng lực giải quyết tình huống đặt ra trong bài học.
Chuẩn bị
Giáo viên
Bài soạn, tài liệu tham khảo
Học sinh
Chuẩn bị bài theo sự hướng dẫn của giáo viên
Tiến trình dạy học
Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số
Kiểm tra bài cũ
Kiểm tra bài tập bài “Lập dàn ý bài văn thuyết minh”.
Bài mới
* Hoạt động 1: Khởi động
* Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới

Củng cố
Dặn dò:
Soạn bài: Phương pháp thuyết minh
———————————————————————————————————–
Tiết 58 
PHƯƠNG PHÁP THUYẾT MINH
Mục tiêu bài hoc
Kiến thức
– Tầm quan trọng của các phương pháp thuyết minh trong VBTM.
– Các phương pháp được sử dụng trong VBTM.
– Các y/c và nguyên tắc lựa chọn, vận dụng, phối hợp các PPTM.
Kĩ năng
– Nhận diện và phân tích hiệu quả của mỗi PPTM qua các ví dụ cụ thể.
– Lựa chọn, vận dụng và phối hợp các PPTM phù hợp với đối tượng, làm nổi bật đặc điểm của đối tượng và tăng sức hấp dẫn cho VBTM.
Thái độ:
Từ giờ học, giúp HS ý thức được tầm quan trọng của các phương pháp thuyết minh từ đó nắm vững được các phương pháp thuyết minh.
Học sinh có thể hình thành những năng lưc sau:
– Năng lực thu thập thông tin liên quan đến bài học.
– Năng lực tự học, sáng tạo.
– Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận.
– Năng lực trình bày cảm nhận, suy nghĩ của cá nhân.
– Năng lưc giải quyết các tình huống đặt ra trong bài học.
Chuẩn bị
Giáo viên
Bài soạn, tài liệu tham khảo
Học sinh
Chuẩn bị bài theo sự hướng dẫn của giáo viên
Tiến trình dạy học
Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số
Kiểm tra bài cũ
– Tính chuẩn xác và một số biện pháp đảm bảo tính chuẩn xác của VBTM?
– Tính hấp dẫn và một số biện pháp đảm bảo tính hấp dẫn của VBTM?
Bài mới
* Hoạt động 1: Khởi động
* Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
 

Củng cố
5.Dặn dò
– Soạn bài : Luyện tập viết đoạn văn thuyết minh
———————————————————————————————————–
Tiết 59
LUYỆN TẬP VIẾT ĐOẠN VĂN THUYẾT MINH
Mục tiêu bài hoc
Kiến thức
– Đoạn văn, các yêu cầu viết đoạn văn nói chung.
– Các yêu cầu viết đoạn văn thuyết minh.
Kĩ năng
– So sánh đề nhận ra những điểm khác nhau giữa đoạn văn tự sự và đoạn văn thuyết minh.
– Vận dụng những kiến thức, kĩ năng về đoạn văn, về văn thuyết minh để viết được đoạn văn có đề tài đơn giản, gần gũi, quen thuộc trong học tập và đời sống.
Thái độ
Giúp học sinh có thái độ và kiến thức vững vàng khi tạp lập một đoạn văn thuyết minh.
Học sinh có thể hình thành những năng lưc sau:
– Năng lực thu thập thông tin liên quan đến bài học.
– Năng lực tự học, sáng tạo.
– Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận.
– Năng lực trình bày cảm nhận, suy nghĩ của cá nhân.
– Năng lưc giải quyết các tình huống đặt ra trong bài học.
Chuẩn bị
Giáo viên
Bài soạn, tài liệu tham khảo
Học sinh
Chuẩn bị bài theo sự hướng dẫn của giáo viên
Tiến trình dạy học
Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số
Kiểm tra bài cũ
– Các phương pháp thuyết minh đã học? Phân biệt phương pháp chú thích và phương pháp nêu định nghĩa?
– Yêu cầu đối với việc vận dụng PP thuyết minh?
Bài mới
* Hoạt động 1: Khởi động
* Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới
 

Củng cố
Dặn dò
– Soạn bài: Tóm tắt văn bản thuyết minh.
———————————————————————————————————–
Tiết 60
TÓM TẮT VĂN BẢN THUYẾT MINH
Mục tiêu bài hoc
Kiến thức
Mục đích, yêu cầu và cách tóm tắt văn bản thuyết minh.
Kĩ năng
– Tóm tắt văn bản thuyết minh có nội dung đơn giản.
– Trình bày văn bản tóm tắt trước tập thể.
Thái độ: từ giờ học, giúp HS có ý thức tóm tắt lại nội dung khi đọc một văn bản thuyết minh.
Học sinh có thể hình thành những năng lưc sau:
– Năng lực thu thập thông tin liên quan đến bài học.
– Năng lực tự học, sáng tạo.
– Năng lực hợp tác khi trao đổi, thảo luận.
– Năng lực trình bày cảm nhận, suy nghĩ của cá nhân.
– Năng lưc giải quyết các tình huống đặt ra trong bài học.
Chuẩn bị
Giáo viên
Bài soạn, tài liệu tham khảo
Học sinh
Chuẩn bị bài theo sự hướng dẫn của giáo viên
Tiến trình dạy học
Ổn định tổ chức, kiểm tra sĩ số
Kiểm tra bài cũ
Bài mới
* Hoạt động 1: Khởi động
* Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới

Củng cố
Dặn dò
– Soạn bài: Phú sông Bạch Đằng.
 
*** KẾT LUẬN CHỦ ĐỀ
Đặc điểm văn thuyết minh:
– Nhằm giới thiệu trình bày chính xác, khách quan về cấu tạo, tính chất, quan hệ, giá trị,… của một sự vật, hiện tượng, một vấn đề thuộc tự nhiên, xã hội và con người.
– Vản bản thuyết minh phải được viết theo trình tự hợp lý, mạch lạc, chặt chẽ.
– Văn bản thuyết minh cần phải có tính chuẩn xác và hấp dẫn. Muốn thế, tri thức trong văn bản phải có tính khách quan, khoa học, tin cậy, hữu ích; sử dụng nhiều hình tượng sinh động, nhiều so sánh cụ thể…
Cách làm bài văn thuyết minh.
– Lựa chọn kết cấu phù hợp
– Tìm ý và lập dàn ý đề xác định các ý chính
– Lựa chọn tri thức khoa học, tin cậy, hữu ích và có tính hấp dẫn cao.
– Lựa chọn, phối hợp, và vận dụng linh hoạt các phương pháp thuyết minh để làm rõ đối tượng đề bài yêu cầu.