Đề bài: Phân tích nhân vật Quản ngục trong truyện ngắn Chữ người tử tù của nhà văn Nguyễn Tuân
Giữa những bộn bề phồn tạp của buổi chợ phiên văn chương, giữa những náo nhiệt đông đúc của gian hàng lãng mạn, Nguyễn Tuân được nhận ra là một chủ cửa hàng khá đặc biệt với chất ngông đầy mới mẻ cùng cá tính độc đáo của mình Nguyễn Tuân đã đưa người đọc phiêu du vào cuộc hành trình đi tìm cái đẹp ở một thời vang bóng, ở những nơi chỉ có cái xấu, cái ác tự trị. Tiêu biểu cho cuộc hành trình gian truân, vất vả đó là tác phẩm Chữ Người Tử Tù, đặc biệt thông qua nhân vật viên quản ngục chúng ta sẽ thấy rõ được điều đó.
Quả thật không sai khi nói rằng sản phẩm văn học chỉ được khai sinh ra khi nó là kết quả nhào nặn từ đời sống, nếu sáng tác của văn học chỉ hoàn toàn là sản phẩm của sự hư cấu và tưởng tượng mà không mang hơi thở đời sống thì sẽ truyền được cảm xúc đến với bạn đọc. Văn học bao giờ cũng là chuyện cuộc đời, mang trong mình sứ mệnh cao cả của một nhà văn Khi sáng tạo nghệ thuật Nguyễn Tuân đã không ngừng tìm tòi sáng tạo và ông đã khẳng định được vị trí của mình trong nền văn học Việt Nam hiện đại, đồng thời tìm ra cho mình một phong cách hoàn toàn khác với những nhà văn cùng thời. Ông luôn khao khát đi tìm cái đẹp dù đó là những nơi bóng tối phủ đầy, chỉ có cái xấu và cái ác ngự trị. Ông luôn tin rằng dù sống trong hoàn cảnh nào thì ẩn sâu trong họ vẫn luôn là những cái đẹp rất đáng trân trọng, đọc Chữ Người Tử Tù ta sẽ thấy rõ được điều đó đây là một trong 11 chuyện in trong tập “vang bóng một thời”, lúc đầu tác phẩm có tên “dòng chữ cuối cùng” in trong tạp chí Tao Đàn năm 1938, sau đó đổi thành “Chữ Người Tử Tù” in trong tập “vang bóng một thời” xuất bản năm 1940.
Tuy không phải là nhân vật chính trong tác phẩm, nhưng viên quản ngục đóng vai trò quan trọng trong việc làm nổi bật vẻ đẹp của Huấn Cao và ở viên quản ngục cũng toát lên những nét đẹp đáng quý. Nói về nhân vật này trong mở đầu của truyện ngắn Nhà văn Nguyễn Tuân từng viết, “trong hoàn cảnh đề lao người ta sống bằng tàn nhẫn, lừa lọc, tính cách dịu dàng và lòng biết trọng giá trị của người biết trọng người ngay của viên quản ngục là một thanh âm trong trẻo chen vào giữa một bản đàn mà nhạc luật đều hỗn loạn, xô bồ”.
Có lẽ ai cũng nghĩ rằng sống trong chốn đề lao trông coi những kẻ tù tội, hoàn cảnh ấy dễ đẩy con người vào lọc lừa, tàn nhẫn, tuy nhiên trái ngược với những con người nơi đây viên quản ngục lại là người có tính cách dịu dàng, biết trọng người ngay, biết được giá trị của con người dù làm việc cho triều đình nhân viên quản ngục lại mến mộ khí phách của Huấn Cao khi biết Huấn Cao là một anh hùng vị nghĩa, giám lãnh đạo nhân dân chống lại triều đình. Viên quản ngục hiểu rằng với Huấn Cao mình chỉ là một kẻ tiểu nhân giữ tù, bởi vậy y đã lường trước được rằng mình sẽ bị Huấn Cao khinh bạc, coi thường thế nhưng ông vẫn rất mực cung kính, lễ độ khi đối diện với Huấn Cao.
Huấn Cao bị bắt giam, ngày nào viên quản ngục cũng đích thân đem cơm rượu tới, hành động này của viên quản ngục không phải vì ông muốn có được chữ của Huấn Cao mà nó xuất phát từ tấm lòng biệt nhẫn hiền tại của ông dành cho vị anh hùng với khát khao vùng vẫy khắp năm châu bốn bể, mong muốn lật đổ triều đình để nhân dân có cuộc sống tốt đẹp hơn. Câu hỏi của viên quản ngục “Xin cho biết ngài cần gì? để tôi cố gắng chu tất” và câu trả lời khẳng khái của Huấn Cao “ta chỉ muốn một điều là nhà ngươi đừng bước chân vào đây nữa” cùng với thái độ “xin lĩnh ý” lui ra của viên quản ngục một lần nữa đã tôn lên vẻ đẹp bất khuất của Huấn Cao và tấm lòng biệt nhỡn hiền tài của viên quản ngục.
Không chỉ có tấm lòng biệt nhỡn hiên tài, viên quản ngục còn là người rất yêu cái đẹp khi nghe tin trại giam tỉnh Sơn sắp tiếp nhận thêm 6 tội nhân nữa trong đó có Huấn Cao người nổi tiếng viết chữ nhanh và đẹp, viên quản ngục đã khao khát có được chữ Huấn Cao để treo trong nhà. Và để đạt được sở nguyện, ông đã bất chấp mọi nguy hiểm dám biệt đãi Huấn Cao và 5 đồng chí của Huấn Cao để đạt được sở nguyện của mình. Dù lo sợ không xin được chữ của Huấn Cao sẽ hối hận nhưng ông vẫn không dám mở miệng để nói với Huấn cao ước muốn của mình. Với tấm lòng chân thành của viên quản ngục đã khiến Huấn Cao cảm động, chấp nhận dành cho Y vào lúc nửa đêm, khi trại giam tỉnh Sơn chỉ còn vọng lại tiếng mõ trên vọng canh. Trong không gian là một buổi tối chật hẹp, ẩm ướt đã diễn ra một cảnh tượng xưa nay chưa từng có. Người cho chữ là kẻ tử tù, cổ đeo gông, chân vướng xiềng, còn người nhận chữ là viên quản ngục đang khúm núm cắt từng đồng kẽm đánh dấu ô. Sự khúm núm của viên quản ngục không làm cho nhân cách bị hạ thấp mà trái lại càng nâng cao giá trị con người ông, đó là sự hạ mình trước cái tài, cái thiên lương. Sau khi nhận chữ, được Huấn Cao khuyên bảo “nên thay đổi chỗ ở để giữ thiên lương cho lành vững, lúc ấy viên quản ngục đã vái người tử tù một vái chắp tay nói một câu mà dòng nước mắt rỉ vào kẽ miệng làm cho nghẹn ngào “kẻ mê muội này xin bái lính”, đến đây cái đẹp, cái thiện đã chiến thắng cái xấu, cái ác và ta thấy có những người dù phải sống trong cái xấu và cái ác vẫn hướng về thiên lương, đó là niềm tin sắt đá của Nguyễn Tuân về giá trị của con người. Thực sự viên quản ngục đã là một thanh âm trong trẻo giữa bản đàn mà nhạc luật đều xô bồ hỗn loạn.
Tác phẩm đã kết thúc nhưng vẫn còn có trong tâm trí bạn đọc những nét chữ vuông vắn, tươi tắn của Huấn Cao, cùng với sự khúm núm vái lạy của viên quản ngục. Thông qua nhân vật viên quản ngục Nguyễn Tuân một lần nữa khẳng định, dù trong bất kỳ hoàn cảnh nào cái đẹp cũng luôn có sức cảm hóa con người và để giữ được thiên lương cho lành những con người cần phải tránh xa cái xấu và cái ác./.
Xem thêm : CHỮ NGƯỜI TỬ TÙ
