| ĐỀ KIỂM TRA GIỮA KỲ II
NĂM HỌC 2023-2024 MÔN: NGỮ VĂN KHỐI: 11 (Thời gian làm bài: 90 phút, không kể thời gian giao đề) |
ĐỌC – HIỂU (4,0 điểm)
Đọc văn bản sau:
SUỐI NGUỒN VÀ DÒNG SÔNG
– Nguyễn Minh Ngọc –
Có một Dòng Sông xinh xắn, nước trong vắt. Ban ngày, nước soi cả trời mây lồng lộng. Ban đêm, mặt nước lấp lánh trăng sao. Thật huyền ảo và thơ mộng. Dòng Sông ấy là con của bà mẹ Suối Nguồn.
Lớn lên, Dòng Sông từ biệt mẹ để đi về xuôi. Bà mẹ Suối Nguồn theo tiễn con ra tận cánh rừng đại ngàn. Ngắm mãi không thôi đứa con yêu quý, bà mẹ Suối Nguồn dặn với theo:
– Ráng lên cho bằng anh, bằng em. Thỉnh thoảng nhớ về thăm mẹ, con nhé!
Từ giây phút ấy, lòng mẹ Suối Nguồn cứ thắc thỏm không yên. Bà tưởng tượng ra bao nhiêu là ghềnh thác, vực thẳm mà đứa con gặp phải. “Ôi, đứa con bé bỏng”. Mẹ Suối Nguồn thì thầm.
Dòng Sông cứ bình thản trôi xuôi. Phía trước có bao điều mới lạ, hấp dẫn đang chờ đón. Càng đi, tầm mắt càng được mở rộng thêm ra. Ồ, phong cảnh dưới xụôi thật là đẹp. Hai bên bờ, làng mạc trù phú. Những mái ngói san sát cứ óng lên trong ánh nắng mai rực rỡ. Ngờm ngợp, xa xanh là những đồng ngô, bãi mía. Gió thổi lao xao, rào rạt. Trên bãi phù sa, la đà dưa hấu, lăn lóc những quả là quả, trông như đàn heo nằm sưởi nắng. Cứ nhìn màu khắc đoán biết được tuổi dưa. Đây đó từng đàn trâu thung dung gặm cỏ. Đám trẻ chăn trâu chia thành các nhóm nhỏ. Nhóm thì vùi mình trong cát đánh trận giả, nhóm thì hì hục đổ dế. Tiếng hò reo náo động cả bãi sông. Ôi, thích quá đi mất. Bồng bềnh trong niềm vui, mê mải với những miền đất lạ, Dòng Sông đã cách xa mẹ Suối Nguồn nhiều ngày đường lắm rồi.
Cho tới một hôm Dòng Sông ra gặp biển. Lúc ấy Dòng Sông mới giật mình nhớ tới mẹ Suối Nguồn. Thường người ta lúc biết nghĩ, biết thương mẹ thì đã muộn. “Ôi, ước gì ta được về thăm mẹ một lát!”. Dòng Sông ứa nước mắt. Từ trên trời cao, một Đám Mây lớn sà xuống. Đám Mây tốt bụng mỉm cười thông cảm:
– Bạn thân mến, đừng buồn. Tôi sẽ giúp bạn. Nào, bạn hãy bám chắc vào tôi nhé.
Đám Mây trở nên nặng trĩu bởi vô vàn những hạt nước nhỏ li ti bám vào. Nhằm hướng thượng nguồn Đám Mây cõng bạn bay tới. Khi đã trông rõ cánh rừng đại ngàn, Đám Mây khẽ lắc cánh:
– Chúng mình chia tay ở đây nhé. Bạn hãy về thăm và xin lỗi mẹ Suối Nguồn. Trên đời này, không có gì sánh nổi với lòng mẹ đâu bạn ạ.
Những giọt nước long lanh nốỉ nhau rơi xuống. Mau dần. Rồi ào ạt thành cơn mưa. Bà mẹ Suối Nguồn nhận ra bóng dáng đứa con thân yêu. Bà sung sướng dang tay ra đón con. Hai mẹ con ôm chầm lấy nhau, mừng mừng tủi tủi.
(Điều ước sao băng, NXB Giáo dục, 2002)
Thực hiện các yêu cầu từ câu 1 đến câu 5:
Câu 1 (0,5 điểm). Xác định ngôi kể của người kể chuyện?
Câu 2 (0,5 điểm). Tìm và ghi lại những từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm, lo lắng của mẹ Suối Nguồn khi xa đứa con.
Câu 3 (1.0 điểm): Vì sao nói Dòng Sông là đứa con vừa khát khao hiểu biết vừa biết yêu thương mẹ Suối Nguồn?
Câu 4 (1.0). Theo anh/chị, hành trình Dòng Sông ra biển có ý nghĩa gì?
Câu 5 (1.0 điểm). Sau chuyến đi xa, Dòng Sông nhận ra điều gì quan trọng nhất, lí giải điều đó?
PHẦN VIẾT (6,0 điểm)
Anh (chị) hãy viết một bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ của bản thân về ý kiến sau: “Tự học – con đường đi tới thành công”.
| SỞ GD&ĐT …. TRƯỜNG THPT ….
|
ĐÁP ÁN ĐỀ KIỂM TRA GIỮA KỲ II
MÔN: NGỮ VĂN KHỐI: 11 (Đáp án gồm: 03 trang)
|
| Phần | Câu | Nội dung | Điểm |
| I | ĐỌC – HIỂU | 4.0 | |
| 1 | – Người kể chuyện: ngôi thứ ba | 0,5 | |
| 2 | – Từ ngữ, hình ảnh thể hiện tình yêu thương của mẹ Suối Nguồn khi xa đứa con:
+ tiễn con ra tận cánh rừng đại ngàn. + ngắm mãi không thôi đứa con yêu quý. + dặn với theo, nhớ về thăm mẹ. + thắc thỏm không yên. |
0,5 | |
| 3 | – Hành trình dòng sông ra biển thể hiện ý nghĩa:
+ Quá trình con người tự mình khám phá những điều bí ẩn, kì diệu của cuộc sống. + Dũng cảm đối diện với những khó khăn, thử thách để trưởng thành, để khẳng định giá trị của bản thân. + Tình mẫu tử thiêng liêng, cao quý. |
1.0 | |
| 4 | – Dòng Sông là đứa con vừa khát khao hiểu biết vừa biết yêu thương mẹ Suối Nguồn, vì:
+ Dòng Sông cứ trôi về xuôi, khám phá tất cả những điều mới mẻ và hấp dẫn, khiến nó không thể nào dừng chân lại được. – Nhưng Dòng Sông cũng biết yêu thương vì khi ra đến biển nó biết là sẽ khó nào có thể về thăm mẹ Suối nguồn nên đã khóc và mong được về thăm mẹ. |
1.0 | |
| 5 | – Sau chuyến đi xa, Dòng Sông nhận ra điều quan trọng nhất: tình mẫu tử.
– Lí giải: Mỗi một người đến một độ tuổi khôn lớn, trưởng thành đều cần đi tìm hiểu, khám phá thế giới xung quanh để mở mang kiến thức, mở rộng tầm hiểu biết. Nhưng dù có đi bao lâu, bao xa hãy luôn nhớ về nơi đã sinh ra mình, về gia đình, về mẹ của mình. Nơi đó chắc chắn vẫn luôn có họ chờ chúng ta trở về. |
1.0 | |
| II | VIẾT | 6,0 | |
| Anh (chị) hãy viết một bài văn trình bày suy nghĩ của bản thân về ý kiến sau: “Tự học – con đường đi tới thành công”. | |||
| a. Xác định được yêu cầu của kiểu bài: Nghị luận xã hội | 0,25 | ||
| b. Xác định đúng vấn đề nghị luận: “Tự học là con đường ngắn nhất đi tới thành công”. | 0,5 | ||
| c. Đề xuất được hệ thống ý phù hợp để làm rõ vấn đề của bài viết:
– Xác định các ý chính của bài viết – Sắp xếp được các ý hợp lí theo bố cục ba phần của bài văn nghị luận: * Giới thiệu vấn đề cần nghị luận. * Triển khai vấn đề nghị luận. – Giải thích + Tự học: là việc tự động tìm tòi tiếp thu kiến thức một cách chủ động, hoàn toàn không dựa dẫm vào các yếu tố tác động từ bên ngoài. + Thành công: là đạt được mục tiêu mà mình đề ra. → Ý kiến đề cao vai trò của quá trình tự học đối với sự thành công trong cuộc sống của con người. – Tại sao tự học là con đường ngắn nhất đi tới thành công: + Trong thời đại ngày nay, học tập là một việc phải tiếp tục suốt đời. Thế giới đổi mới hàng ngày, tri thức của loài người tăng nhanh như vũ bão, không tự học sẽ không theo kịp được trình độ chung. Tự học là con đường tốt nhất để giải quyết bài toán này. + Người tự học có thể học qua các phương tiện truyền thông hiện đại như: sách báo, in-tơ-nét, thư viện điện tử… – Vai trò của tự học: + Người tự học trước hết là người tự nguyện, thích thú trong việc học tập, có thích thú thì mới quyết tâm học tập, có tự nguyện thì mới say mê nghiên cứu. Đó là tiền đề quan trọng quyết định cho việc tự học. + Người tự học là người tự tìm hiểu, tiếp cận tri thức của nhân loại để biến nó thành kiến thức của mình. Đó là một quá trình vô cùng gian nan nhưng một khi đã vượt qua thì nó sẽ thành kiến thức của chính mình, tài sản của riêng mình không thể nào mất được. + Tự học là con đường ngắn nhất và duy nhất để hoàn thiện bản thân và biến ước mơ thành hiện thực. + Người có tinh thần tự học luôn chủ động, tự tin trong cuộc sống. – Cách tự học hiệu quả: + Khi nghe giảng, đọc sách hay làm bài taaph, cần tích cực suy nghĩ, ghi chép, sáng tạo nhằm rút ra điều cần thiết, hữu ích cho bản thân. + Chủ động, tìm tòi kiến thức. – Dẫn chứng: + Trạng Nguyên Mạc Đĩnh Chi tự học chữ bằng cách bắt đom đóm bỏ vào vỏ quả trứng mà thắp sáng đêm đêm học tập mà đỗ đạt trạng nguyên. + Nhà khoa học Edison tuy đã thất bại rất nhiều lần nhưng nhờ tinh thần kiên trì, tự học, tự nghiên cứu ông đã phát minh ra chiếc bóng đèn tròn. + Bác Hồ biết nói rất nhiều thứ tiếng nhưng thứ tiếng mà Bác thông thạo như người bản ngữ là tiếng Trung Quốc, Tiếng Anh, Tiếng Pháp, Tiếng Mỹ, Tiếng Nga….Bác đã tự học viết báo bằng tiếng nước ngoài, học ở bất kỳ nơi đâu, học ở bất kì người nào mà bác học được. Hay như – Mở rộng: + Tự học không loại trừ sự học hỏi của bản thân và sự giúp đỡ của thầy giáo, bạn bè, đồng nghiệp. Có như vậy, tự học sẽ mở ra con đường thành công trước mắt mọi người. + Phê phán một số người đặc biệt là một số bạn trẻ chưa có tinh thần tự học * Khẳng định lại quan điểm cá nhân đã trình bày và rút ra bài học cho bản thân. |
2,5 | ||
| d. Viết bài văn đảm bảo các yêu cầu sau:
– Triển khai được ít nhất hai luận điểm để làm rõ quan điểm của cá nhân. – Lựa chọn được các thao tác lập luận, phương tiện biểu đạt phù hợp để triển khai vấn đề nghị luận. – Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng, bằng chứng tiêu biểu, phù hợp, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và bằng chứng. Lưu ý: Học sinh có thể trình bày suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật |
2,0 | ||
| d. Diễn đạt: Đảm bảo chuẩn chính tả, dùng từ, ngữ pháp tiếng Việt, liên kết văn bản. | 0,25 | ||
| e. Sáng tạo: Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ. | 0,5 | ||
| Tổng | 10 |
