Đề minh hoạ môn văn theo cấu trúc thi tốt nghiệp 2025, đề số 114

Ngân dài trong đêm thâu

Tiếng đàn là suối ngọt

Cho thời gian lên màu.

Tiếng đàn bầu của ta

Lời đằm thắm thiết tha

Cung thanh là tiếng mẹ

Cung trầm là giọng cha.

Dây đồng lẻ não nuột

Người hát xẩm mắt mù

Ôm đàn đi trong mưa.

Mừng Việt Nam chiến thắng

Đàn bầu ta dạo lên

Nghe niềm vui sâu đậm

Việt Nam – Hồ Chí Minh.

1. Lữ Giang (1928-2005) tên thật là Trần Xuân Kỳ, quê ở Nông Cống, Thanh Hoá. Sinh thời ông làm báo, viết thơ và tiểu thuyết, là hội viên Hội Nhà văn Việt Nam.

2. Đàn bầu còn gọi là độc huyền cầm – một loại nhạc cụ truyền thống của người Việt, chỉ có một dây làm bằng đồng, thanh âm phát ra nhờ sử dụng que gảy vào dây đồng đó.

 3. “Tiếng đàn bầu” của Lữ Giang được viết vào năm 1956, nhưng cảm hứng để viết bài thơ bắt nguồn từ năm 1954 – khi đất nước vừa giải phóng. Lúc đó, nhà thơ đạp xe từ Thanh Hoá ra Hà Nội, ông bắt gặp một nghệ sĩ đàn bầu biểu diễn trong đêm tĩnh lặng. Tiếng đàn đã lấp đầy không gian và in dấu sâu đậm trong trái tim Lữ Giang.

Hướng dẫn chấm:

– Học sinh trả lời chính xác như đáp án: 0,5 điểm.

– Học sinh không trả lời đúng không cho điểm

– Tự sản xuất những bài báo.

– Dạy những đứa trẻ của chúng ta một cách thông minh hơn, biết lựa theo sức học, năng lực tiếp thu của từng đứa trẻ để đưa ra giáo án phù hợp.

– Khả năng chẩn đoán của AI vượt qua cả các bác sĩ, có thể tiên liệu chính xác căn bệnh của mỗi người dựa trên gen, nước tiểu hay máu, thậm chí như trong hội chợ công nghệ CES mới nhất đầu năm, người ta đã đưa ra bồn cầu tự chẩn đoán bệnh mỗi… sáng khi con người sử dụng nó

Hướng dẫn chấm:

– Trả lời đúng từ 2- 3 dẫn chứng: 0,5 điểm.

– Trả lời đúng 1 dẫn chứng: 0.25 điểm

– Học sinh không trả lời đúng không cho điểm.

– AI đáng sợ vì nó có thể loại loại bỏ nhiều công việc của con người trog tương lai.

– AI không hoàn toàn đáng sợ vì nó không có kinh nghiệm, sự nhạy bén và cái tâm như con người..

Hướng dẫn chấm:

– Trả lời đúng: 1,0 điểm.

– Học sinh không trả lời đúng không cho điểm.

– Tăng sức thuyết phục cho luận điểm, sức hấp dẫn cho lập luận.

– Người đọc tin rằng AI không thể hoàn toàn thay thế con người, vì con người hơn máy móc ở kinh nghiệm, sự nhạy cảm, cái tâm.

Hướng dẫn chấm:

– Trả lời đúng 2 ý: 1.0 điểm.

– Trả lời đúng 1 ý: 0.5 điểm

– Học sinh không trả lời đúng không cho điểm.

– Giải thích hợp lí, thuyết phục.

Hướng dẫn chấm:

– Học sinh nêu bài học: 0.25 điểm.

– Học sinh giải thích: tương đối thuyết phục: 0.5-0,75 điểm.

– Học sinh trả lời chưa thuyết phục: 0.25 điểm.

– Học sinh không trả lời hoặc trả lời chưa đúng: 0 điểm.

Học sinh có thể trình bày đoạn văn theo cách diễn dịch, quy nạp, tổng – phân – hợp, móc xích hoặc song hành.

Học sinh có thể lựa chọn các thao tác lập luận phù hợp để triển khai vấn đề theo nhiều cách nhưng phải làm rõ được tầm quan trọng của việc vun đắp những giá trị tinh thần.

Có thể theo hướng sau: Không bị những cám dỗ vật chất tầm thường chi phối; không có tâm lí đố kị, so bì; con người phát triển toàn diện; xã hội hài hoà, bền vững…

Hướng dẫn chấm:

– Lập luận chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng; dẫn chứng tiêu biểu, phù hợp; kết hợp nhuần nhuyễn giữa lí lẽ và dẫn chứng (0,75 điểm).

– Lập luận chưa thật chặt chẽ, thuyết phục: lí lẽ xác đáng nhưng không có dẫn chứng hoặc dẫn chứng không tiêu biểu (0,5 điểm).

– Lập luận không chặt chẽ, thiếu thuyết phục: lí lẽ không xác đáng, không liên quan mật thiết đến vấn đề nghị luận, không có dẫn chứng hoặc dẫn chứng không phù hợp (0,25 điểm).

Học sinh có thể bày tỏ suy nghĩ, quan điểm riêng nhưng phải phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

Hướng dẫn chấm:

– Không cho điểm nếu bài làm có quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

Hướng dẫn chấm:

– Đáp ứng được 2 yêu cầu trở lên: 0,5 điểm.

– Đáp ứng được 1 yêu cầu: 0,25 điểm.

Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề.

Hình tượng tiếng đàn bầu trong bài thơ cùng tên của Lữ Giang.

Hướng dẫn chấm:

– Học sinh xác định đúng vấn đề cần nghị luận: 0,5 điểm.

– Học sinh xác định chưa đầy đủ vấn đề nghị luận: 0,25 điểm.

Học sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần vận dụng tốt các thao tác lập luận, kết hợp chặt chẽ giữa lí lẽ và dẫn chứng; đảm bảo các yêu cầu sau:

– Tiếng đàn bầu hiện lên với những giai điệu ngân vang, ngọt ngào, trữ tình giống như dòng suối ngọt, làm cho thời gian cũng có sắc màu.

– Tiếng đàn bầu còn hiện lên với những cung bậc âm thanh đằm thắm, thiết tha; khi trầm khi bổng, khi thanh thoát như tiếng mẹ, khi trầm vang như giọng cha.

– Tiếng đàn bầu mang theo cả những giai điệu bi ai, não nuột, buồn tủi khi đất nước, nhân dân bị rơi vào cảnh lầm than nô lệ, mất độc lập tự do.

– Tiếng đàn bầu là những giai điệu hào hùng, réo rắt, vui tươi ẩn chứa niềm vui sâu đậm ngợi ca đất nước trong ngày chiến thắng.

Hướng dẫn chấm:

– Học sinh cảm nhận về tiếng đàn bầu đầy đủ, sâu sắc: 1,5 điểm.

– Học sinh cảm nhận chưa đầy đủ hoặc chưa sâu sắc: 1,0 điểm – 1,25 điểm.

– Cảm nhận chung chung, chưa rõ luận điểm: 0,5 điểm – 0,75 điểm.

– Cảm nhận sơ lược, không rõ luận điểm: 0,25 điểm.

– Nội dung: hình tượng tiếng đàn bầu hiện lên với những cung bậc âm thanh, cảm xúc phong phú không chỉ phản ánh đời sống tâm hồn của con người Việt Nam mà còn gắn liền với những giai đoạn lịch sử của đất nước, dân tộc. Qua đó, bộc lộ tình cảm của nhà thơ: niềm tự hào, sự ngợi ca về một loại hình âm nhạc độc đáo của dân tộc, rộng hơn là tình yêu với quê hương, đất nước.

– Hình thức: thể thơ 5 chữ, ngôn từ giàu hình ảnh, giàu giá trị biểu cảm, đậm chất âm nhạc cùng các biện pháp nghệ thuật như so sánh, nhân hoá, ẩn dụ, điệp cấu trúc…

Hướng dẫn chấm:

– Học sinh đánh giá được 2 ý: 0,5 điểm.

– Học sinh đánh giá được 1 ý: 0,25 điểm.

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt.

Hướng dẫn chấm:

– Không cho điểm nếu bài làm mắc quá nhiều lỗi chính tả, ngữ pháp.

Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ.

Hướng dẫn chấm: Học sinh biết vận dụng lí luận văn học trong quá trình phân tích, đánh giá; biết so sánh với các tác phẩm khác; biết liên hệ vấn đề nghị luận với thực tiễn đời sống; văn viết giàu hình ảnh, cảm xúc.

– Đáp ứng được 2 yêu cầu trở lên: 0,5 điểm.

– Đáp ứng được 1 yêu cầu: 0,25 điểm.