SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO NGHỆ AN
TRƯỜNG THPT THANH CHƯƠNG 1
ĐỀ CHÍNH THỨC (Đề thi gồm 01 trang ) |
ĐỀ KIỂM TRA CUỐI HỌC KÌ 1
NĂM HỌC 2023-2024 Môn: Ngữ văn 11 Thời gian: 90 phút (không kể thời gian phát đề) |
ĐỌC HIỂU (6.0 điểm)
Đọc bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu:
XÁC THỜI GIAN
(Nguyễn Duy)
Một tờ lịch vèo bay
một đi không trở lại
khoảng vắng teo treo cái bóng một ngày
Một tờ lịch từ trần
tương lai mỏng một tí
quá khứ dày một tị
Một tờ lịch tạ thế
chuông trời buông nhẹ không
xác thời gian xếp lớp xuôi giòng
Một tờ lịch băng hà
bao nhiêu ai tùy tiện hiện ra
bao nhiêu ai đột ngột biến mất
Một tờ lịch viên tịch
tuổi mỗi cao người mỗi thấp
vui mỗi thiếu buồn mỗi thừa
Một tờ lịch đổi ngôi
thương mỗi đời vừa vinh vừa nhục
dài một chút ngắn một chút
Một tờ lịch thế thôi
lõm bõm thêm một ngày ta sống
và trắng xóa thêm một ngày ta rụng…
(Nguồn: https://www.thivien.net/Nguyễn-Duy/Xác-thời-gian/)
Câu 1. Bài thơ được viết theo thể thơ nào?
Câu 2. Tìm những cặp từ trái nghĩa được sử dụng trong bài thơ?
Câu 3. Trong bài thơ, hình ảnh một tờ lịch được miêu tả qua những từ ngữ nào?
Câu 4. Nêu ngắn gọn nội dung của bài thơ?
Câu 5. Phân tích giá trị của việc sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa và phép điệp trong đoạn thơ sau:
Một tờ lịch vèo bay
một đi không trở lại
khoảng vắng teo treo cái bóng một ngày
Một tờ lịch từ trần
tương lai mỏng một tí
quá khứ dày một tị
Câu 6. Theo anh/ chị, qua bài thơ, tác giả muốn gửi gắm những thông điệp gì tới bạn đọc?
Câu 7. Anh/ chị có đồng tình với quan điểm của tác giả trong những dòng thơ: Một tờ lịch đổi ngôi/ thương mỗi đời vừa vinh vừa nhục không? Vì sao?
Câu 8. Từ bài thơ, anh/ chị có suy nghĩ gì về ý nghĩa của thời gian đối với cuộc sống con người?
- VIẾT (4.0 điểm)
Anh/ chị hãy viết một bài luận bàn về vấn đề: Phải chăng lối sống ảo đang có nguy cơ đánh mất giá trị thực?
———————-Hết————————
ĐÁP ÁN ĐỀ KIỂM TRA CUỐI KÌ 1- NGỮ VĂN 11- NĂM HỌC 2023-2024
Phần | Câu | Nội dung | Điểm |
I | ĐỌC HIỂU | 6.0 | |
|
1 | Bài thơ được viết theo thể thơ tự do.
Hướng dẫn chấm: Học sinh trả lời được như đáp án: 0,5 điểm Học sinh không trả lời được: 0 điểm |
0.5 |
2 | Những cặp từ trái nghĩa được sử dụng trong bài thơ là:
Mỏng- dày; hiện ra- biến mất; cao- thấp; thiếu thừa; vinh- nhục; dài- ngắn; sống- rụng. Hướng dẫn chấm: Học sinh trả lời được 4-5 cặp từ trái nghĩa: 0,5 điểm Học sinh chỉ trả lời được 2-3 cặp từ trái nghĩa: 0,25 điểm Học sinh không trả lời được: 0 điểm |
0.5 | |
3 | Trong bài thơ, hình ảnh một tờ lịch được miêu tả qua những từ ngữ: vèo bay, từ trần, tạ thế, băng hà, viên tịch, đổi ngôi
Hướng dẫn chấm: Học sinh trả lời được 5 – 6 từ : 0,5 điểm Học sinh chỉ trả lời được 2 – 4 từ : 0,25 điểm Học sinh không trả lời được: 0 điểm |
0.5 | |
4 | Nội dung của bài thơ:
Qua hình ảnh tờ lịch, tác giả muốn thể hiện sự chiêm nghiệm về thời gian, về cuộc đời: Thời gian trôi đi rất nhanh; Cuộc đời con người rất ngắn ngủi…. Hướng dẫn chấm: Học sinh trả lời được như đáp án : 1,0 điểm Học sinh chỉ trả lời được 1 trong 2 ý : 0,5 điểm Học sinh chỉ trả lời được: tác giả miêu tả hình ảnh tờ lịch: 0,25 điểm |
1.0 | |
5 | Giá trị của việc sử dụng biện pháp tu từ nhân hóa và phép điệp trong đoạn thơ:
– Làm cho đoạn thơ giàu hình ảnh, sinh động, hấp dẫn hơn. – Nhấn mạnh sự chảy trôi rất nhanh của thời gian đối với cuộc đời mỗi người; Dù lặng lẽ, âm thầm nhưng thời gian lại tạo ra những thay đổi to lớn trong cuộc đời con người. Hướng dẫn chấm: Học sinh trả lời được cả 2 ý: 1.0 điểm Học sinh trả lời được ý 1 : 0,25 điểm Học sinh chỉ trả lời được ý 2: : 0,75 điểm Học sinh không trả lời được: 0 điểm |
1.0 | |
6 | Qua bài thơ, tác giả muốn gửi gắm những thông điệp sau tới bạn đọc:
-Thời gian trôi rất nhanh vì vậy cần trân trọng thời gian – Cần phân bố thời gian hợp lí vì thời gian một không trở lại – Cuộc sống con người rất ngắn ngủi vì thế cần sống có ích ………………… Hướng dẫn chấm: Học sinh trả lời được từ 2 thông điệp trở lên: 1.0 điểm Học sinh trả lời được 1 trong 2 thông điệp : 0,5 điểm Học sinh không trả lời được: 0 điểm Chú ý: Chấp nhận những ý ngoài đáp án nếu hợp lí |
1.0 | |
7 | Anh/ chị có đồng tình với quan điểm của tác giả trong những câu thơ Một tờ lịch đổi ngôi/ thương mỗi đời vừa vinh vừa nhục không? Vì sao?
-Quan điểm của tác giả trong câu thơ: Từ hình ảnh tờ lịch, tác giả muốn thể hiện suy ngẫm về tác động của thời gian: có thể tạo nên những thay đổi lớn, những bước ngoặt, những thăng trầm trong cuộc đời con người. Lưu ý: Học sinh có thể trình bày theo quan điểm cá nhân: có thể đồng tình hay phản đối hoặc vừa đồng tình vừa phản đối miễn là có cách lí giải hợp lí. Sau đây, là một gợi ý: Nếu là phương án: đồng tình với quan điểm trên của tác giả: -Đồng tình vì: Thời gian cho con người cơ hội để thể hiện chính mình, để thực hiện những ước mơ hoài bão. Nhưng nếu con người không biết sử dụng thời gian một cách hợp lí thì sẽ đánh mất những cơ hội quý giá và để lại sự hối tiếc cho bản thân…… Hướng dẫn chấm: Học sinh vừa nêu được quan điểm vừa lí giải hợp lí: 1.0 điểm Học sinh nêu được quan điểm : 0,25 điểm Học sinh lí giải hợp lí: 0,75 điểm Học sinh không trả lời được: 0 điểm |
1.0 | |
8 | Ý nghĩa của thời gian:
-Thời gian có ý nghĩa vô cùng quý giá vì không có gì có thể thay thế và đánh đổi được. -Thời gian giúp con người hoàn thành ước mơ, thực hiện những ý tưởng từ nhỏ bé đến lớn lao, vĩ đại. – Thời gian giúp xoa dịu những vết thương – Giúp con người trưởng thành… – Kiểm chứng những giá trị thực ………………………… Hướng dẫn chấm: Học sinh trình bày được từ 2 ý nghĩa trở lên: 0,5 điểm Học sinh chỉ trình bày được 1 ý nghĩa: 0,25 điểm |
0.5 | |
II | VIẾT | 4.0 | |
a. Đảm bảo cấu trúc bài văn nghị luận
Mở bài nêu được vấn đề, Thân bài triển khai được vấn đề, Kết bài khái quát được vấn đề |
0.25 | ||
b. Xác định đúng yêu cầu của đề. Phải chăng lối sống ảo đang có nguy cơ đánh mất giá trị thực? | 0.25 | ||
c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm
HS có thể trình bày bài viết theo nhiều cách trên cơ sở đảm bảo những yêu cầu sau: – Trình bày bản chất của vấn đề đời sống cần bàn luận: + Sống ảo: là sống trong một thế giới tưởng tượng, không đúng với thực tế, không đúng với thực tại. Ở đó, mọi người có thể tương tác và kết nối với nhau mà không cần phải gặp gỡ trực tiếp. Lối sống ấy thực hiên thông qua các nền tảng mạng xã hội như Facebook, Instagram, Twitter, Yahoo +Giá trị thực: không chỉ dừng lại là sự thật về mỗi người trong cuộc sống hằng ngày mà còn là những giá trị tinh thần tốt đẹp ( tình cảm, đạo đức…) =>Bằng hình thức câu hỏi , ý kiến muốn nêu lên tác hại của lối sống ảo: làm con người xa rời đời sống thực, xa rời những những giá trị tinh thần tốt đẹp của con người. – Miêu tả đời sống làm nảy sinh vấn đề: Xã hội ngày càng phát triển, công nghệ ngày càng hiện đại… – Xem xét vấn đề dưới nhiều góc nhìn khác nhau, bàn về các khía cạnh của vấn đề. . Sống ảo đã trở thành một xu thế, một trào lưu đặc biệt là đối với giới trẻ trong giai đoạn hiện nay. . Thích phô trương, khoe khoang những điều không có thực về bản thân như điều kiện kinh tế, vẻ ngoài…. . Đăng tải, chia sẻ những nội dung trái với đạo đức với thuần phong mĩ tục của dân tộc nhằm mục đích câu like, thu hút sự tò mò, hiếu kì của đám đông. ………….. +Trên mạng xã hội có thể chia sẻ rất cởi mở nhưng trong cuộc sống hiện thực thì lại thu mình, khép kín, không giao lưu, tiếp xúc với những người xung quanh…. – Bàn luận vấn đề từ góc nhìn trái chiều Mạng xã hội cũng có nhiều ý nghĩa, tác dụng đối với đời sống, đôi khi nó đem lại niềm vui cho cá nhân. – Phân tích tác động của việc nhận thức đúng đắn về vấn đề đối với cá nhân hoặc cộng đồng. – Hậu quả, tác hại của lối sống ảo + Khiến người khác hiểu nhầm về bản thân, xa lánh vì những thứ hào nhoáng, giả mạo mà bản thân mình tạo ra trong thế giới ảo. + Ảnh hưởng tới các mối quan hệ với những người xung quanh. + Thói quen sống ảo nếu không kiểm soát sẽ tác động mạnh tới tâm lý và nhân cách như rối loạn tâm lý, sống hoang tưởng, tiêu cực…. +Ngoài ra, còn lãng phí thời gian, ảnh hưởng tới sức khỏe, kết quả học tập, công việc…. – Nêu trải nghiệm của bản thân -Bài học + Phải biết sử dụng mạng xã hội sao cho hợp lý và hiệu quả, khoa học +Đừng để việc “sống ảo” dần giết chết cả tâm hồn và thể xác chúng ta + Tham gia vào các hoạt động cộng đồng; quan tâm, giúp đỡ, yêu thương những người xung quanh….. |
2.5 | ||
d. Chính tả, từ ngữ, ngữ pháp
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp tiếng Việt. |
0.5 | ||
e. Sáng tạo: Thể hiện suy nghĩ sâu sắc về vấn đề nghị luận; có cách diễn đạt mới mẻ. | 0,5 |