Đề HSG 10 hội các trường chuyên duyên hải và ĐBBB 2023, trường chuyên Sơn La

Đề thi gồm 01 trang

KHU VỰC DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ

LẦN THỨ XIV, NĂM 2023

ĐỀ THI MÔN: NGỮ VĂN – LỚP 10

Thời gian: 180 phút (Không kể thời gian giao đề)

KHU VỰC DUYÊN HẢI VÀ ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ

LẦN THỨ XIV, NĂM 2023

HƯỚNG DẪN CHẤM THI MÔN: NGỮ VĂN – LỚP 10

(Hướng dẫn chấm gồm 04 trang)

… Tôi thích hình ảnh ngọn hải đăng. Những ngọn hải đăng đứng yên, đêm đêm sáng lên, để người lái tàu nào cũng có thể nhìn thấy từ ngoài biển khơi và biết đó là bờ, biết đó là đích đến.

Người ta cần có một ngọn hải đăng trong tâm hồn mình.

Ngọn hải đăng của tôi là niềm tin cậy vào cuộc đời có trước có sau, trao yêu thương để nhận yêu thương, chân thành, tha thiết, hết lòng.

(Đỗ Bích Thúy, Than đỏ dưới tro tàn, NXB Hội nhà văn, HN 2023, tr 7)

Từ những chia sẻ của Đỗ Bích Thúy, anh/chị hãy viết một bài luận với nhan đề: Người ta cần có một ngọn hải đăng trong tâm hồn mình.

– Biết cách làm bài văn nghị luận về một vấn đề xã hội: bố cục rõ ràng; lập luận chặt chẽ; vận dụng tốt các thao tác lập luận; dẫn chứng tiêu biểu, chọn lọc.

– Bài viết trong sáng, mạch lạc, giàu cảm xúc; không mắc lỗi chính tả, từ ngữ, ngữ pháp.

– Ngọn hải đăng: Hình ảnh ngọn đèn biển, chỉ dẫn bằng ánh sáng cho mọi tàu thuyền không lạc lối giữa mênh mông biển cả từ đó có thể tìm đúng đường về đất liền.

– Ngọn hải đăng trong tâm hồn: ẩn dụ cho những điều có ý nghĩa cao đẹp, “tỏa sáng” trong tâm hồn của mỗi người, khiến tâm hồn mỗi người “hướng thượng”.

→ Những chia sẻ của Đỗ Bích Thúy nhắc nhủ mỗi chúng ta “cần có ngọn hải đăng” riêng trong tâm hồn mình để soi sáng tâm hồn, để nhắc nhủ ta kiên định với nhiều đúng đắn, đẹp đẽ, để trong đời không lâm vào những lạc lối, u mê đáng tiếc.

Người ta cần có một ngọn hải đăng trong tâm hồn.

* Lí giải:

– Thế gian này đang ngày càng trở nên phức tạp và nhiều cám dỗ, dễ khiến con người bị lung lạc tinh thần vì thế con người cần một “ngọn hải đăng” chiếu sáng tâm hồn để không bị “mất phương hướng” trong cuộc đời, không bị những cám dỗ làm cho u mê, lạc lối.

– Ngọn hải đăng không chỉ giúp con người xác định phương hướng đúng đắn mà còn nhắc nhủ con người kiên định với những điều đúng đắn trong đời. Mặt khác, ánh sáng từ ngọn hải đăng đó sẽ khiến tâm hồn con người “hướng thượng”, hướng đến những điều cao đẹp, tốt lành.

– Ngọn hải đăng vừa có tính chất “soi sáng” cho “con đường riêng” của mỗi người vừa là “cột mốc” tin cậy để con người tìm về sau những lầm lạc, u mê trong cuộc đời.

– Đối với nhà văn Đỗ Bích Thúy, ngọn hải đăng trong tâm hồn chị là “niềm tin cậy vào cuộc đời có trước có sau”: biết ơn cuộc đời, ghi nhớ lòng tốt của con người, tin vào sự tử tế và lương thiện để sống biết ơn và tử tế. Mỗi chúng ta ai cũng cần có “một ngọn hải đăng trong tâm hồn”, và có thể có một “ngọn hải đăng” của riêng mình: tình yêu thương; niềm khát vọng; lòng can đảm… để sống một cuộc đời đẹp đẽ nhất.

* Chứng minh:

Thí sinh cần chọn dẫn chứng phù hợp, lập luận thuyết phục.

1,0

2,0

1,0

1,0

– Ai cũng cần một ngọn hải đăng trong tâm hồn để hướng bản thân đến những điều cao đẹp, tốt lành trong cuộc đời đầy cám dỗ dễ khiến con người lạc lối.

– Nhưng cũng cần thấy rằng: để ánh sáng của ngọn hải đăng luôn tỏa rạng trong tâm hồn, trở thành nguồn sáng có ý nghĩa, bản thân mỗi cá nhân phải luôn có ý thức suy nghĩ và hành động đúng đắn, kiên định theo những “chỉ dẫn” của “ngọn hải đăng”.

– Kiên định hướng theo “ánh sáng” “ngọn hải đăng” của tâm hồn mình không có nghĩa là cá nhân khép mình trước “ánh sáng” những “ngọn hải đăng” của kẻ khác, hãy biết rộng mở tâm hồn để đón nhận những “ánh sáng” tốt lành, đẹp đẽ để bản thân ngày càng trở nên hoàn thiện hơn.

Phải chăng vì thế mà văn chương vẫn còn cần thiết ở trên đời?

– Có kĩ năng viết bài văn nghị luận văn học; biết huy động các kiến thức lí luận, kiến thức về tác giả, tác phẩm để làm bài.

– Vận dụng tốt các thao tác lập luận, lí lẽ xác đáng; trình bày khoa học; văn viết có cảm xúc, giọng điệu riêng; diễn đạt lưu loát, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, đặt câu.

Thí sinh có nhiều cách trình bày khác nhau, song cần đạt được những nội dung cơ bản sau:

– Văn chương (văn học): loại hình nghệ thuật phản ánh hiện thực đời sống thông qua việc xây dựng các hình tượng nghệ thuật bằng chất liệu ngôn từ.

– Ngọn hải đăng soi sáng tâm hồn: cách nói hình ảnh nhằm khẳng định khả năng tác động kì diệu của văn học đối với tâm hồn con người.

→ Câu hỏi ngầm khẳng định: giữa thế gian bề bộn những phức tạp dễ khiến con người lạc lối giữa những mê cung của cái xấu, cái ác và những điều thiếu tích cực, văn chương có khả năng soi sáng cho tâm hồn con người, hướng con người tới những điều đẹp đẽ, tốt lành, đúng đắn, lương thiện. Đó là cách nói nhấn mạnh giá trị của văn học đối với đời sống tâm hồn của con người giữa thế gian.

Văn chương là ngọn hải đăng soi sáng tâm hồn con người

* Lí giải

– Văn chương viết về con người, lấy con người làm đối tượng trung tâm trong sự phản ánh, trước sau, văn chương đều dành cho con người, hướng tới con người và vì con người. Không chỉ thế, với khả năng khái quát về đời sống văn chương luôn mang tới những “tia sáng” soi rọi vào tâm hồn con người nhằm khiến con người thoát khỏi sự “vô minh”, khiến con người hiểu biết hơn về thế giới và chính bản thân mình.

– Văn chương khám phá thế giới ở những chiều kích của cái đẹp, luôn hướng về các giá trị chân thiện mĩ. Tự thân văn học tạo ra những khả thể tốt đẹp, có khả năng lan tỏa tới tâm hồn con người “ánh sáng” của cái đẹp, khơi dậy ở con người tình yêu cái đẹp và khả năng sáng tạo thêm nhiều cái đẹp cho đời.

– Văn chương thức tỉnh tâm hồn con người, mang đến cho con người một “con đường sáng” để tìm về những điều đúng đắn sau những “vòng vèo, chùng chình”, sau những vấp ngã, lầm lạc.

* Chứng minh

Thí sinh lựa chọn dẫn chứng tiêu biểu, toàn diện để làm sáng tỏ vấn đề nghị luận:

–         Ánh sáng của văn chương khiến con người có thêm nhiều hiểu biết

–         Ánh sáng của văn chương khiến con người hướng đến cái đẹp và tâm hồn trở nên đẹp đẽ hơn.

–         Ánh sáng của văn chương khiến con người thức tỉnh

Khi phân tích dẫn chứng cần kết hợp hài hòa giữa nội dung và hình thức nghệ thuật.

(5,0)

(4,0)

– Văn chương tự bao giờ và đến tận bây giờ sẽ “kết bạn với loài người cho đến ngày tận thế”, sẽ là “ngọn hải đăng soi sáng tâm hồn” con người.

– “Ánh sáng” trong chính văn chương cần thiết cho đời sống của con người nhưng đó không phải là “nguồn sáng” duy nhất con người có được trong đời. Vì thế không nên tuyệt đối hóa, lí tưởng hóa những giá trị từ “ánh sáng” của văn chương.

– Từ đó đặt ra bài học đối với người nghệ sĩ cần phải sống sâu với đời; có tâm hồn nhạy cảm, tinh tế, chân thành, tha thiết để viết nên những tác phẩm có khả năng “soi sáng tâm hồn” con người.

– Người đọc đến với tác phẩm cần đọc bằng cả trái tim, tâm hồn để lắng nghe, thấu hiểu, chia sẻ, đồng cảm, tri âm, để thấy được thứ “áng sáng” đẹp đẽ, tốt lành tỏa rạng từ văn chương.