Đề giao lưu HSG môn văn cụm trường huyện Thọ Xuân 2024

 CỤM CÁC TRƯỜNG THPT HUYỆN THỌ XUÂN

ĐỀ CHÍNH THỨC

Đề thi gồm có  02 trang

NĂM HỌC 2023 – 2024

                    MÔN: NGỮ VĂN

  Thời gian làm bài 150  phút

  (không kể thời gian phát đề)

           CỤM CÁC TRƯỜNG THPT

               HUYỆN THỌ XUÂN

Đáp án gồm có  05 trang

  NĂM HỌC 2023 – 2024

                     MÔN: NGỮ VĂN

  Thời gian làm bài 150  phút

– Người đi tiên phong là người tự mở ra cho mình một con đường mới, một hướng đi mới chưa ai từng đi và khác với truyền thống nên nhiều người chưa hiểu, đồng tình và ủng hộ.

– Tuy nhiên tương lai của chính mình là do mình tạo ra nên hãy dũng cảm mở đường cho chính mình để thành công và khẳng định giá trị bản thân

– Gợi ý trả lời đồng tình:

+ Tiên phong là đi đầu, sáng tạo nên cái mới, con đường mới. Người đi tiên phong sẽ khẳng định được tri thức, hiểu biết và tư duy sáng tạo; rèn luyện được bản lĩnh và lòng dũng cảm.

+ Tiên phong mới là cuộc sống  thực sự và có ý nghĩa.

– Thí sinh có thể làm bài theo nhiều cách khác nhau nhưng phải có lí lẽ và căn cứ xác đáng; được tự do bày tỏ quan điểm riêng của mình, nhưng phải có thái độ chân thành nghiêm túc, phù hợp với chuẩn mực đạo đức và pháp luật.

Có đủ mở đoạn, thân đoạn, kết đoạn

* Giải thích:

– Con đường:

+ Nghĩa hẹp là chỉ con đường để đi từ nơi này đến nơi khác.

+ Nghĩa rộng là hành trình đi đến tương lai, sự nghiệp.

=> Nếu phía trước chưa có con đường: Hãy là người tiên phong mở đường để tạo nên tương lai, sự nghiệp cho bản thân và có ích cho xã hội.

* Bàn luận:

– Mọi con đường không tự dưng mà có. Nó được tạo ra thông qua một quá trình tìm tòi, sáng tạo mở rộng tư duy, dám nghĩ dám làm, dám vượt qua bao khó khăn thử thách mới có thể tạo ra con đường mới, hướng đi mới.

– Nếu phía trước chưa có con đường hãy là người tiên phong khai phá thì mới có được tương lai sự nghiệp và đạt được thành tựu, khẳng định giá trị bản thân, có ích cho cộng đồng, xã hội.

– Đi tiên phong mở đường sẽ vất vả khó khăn đôi khi là đơn độc. Tuy nhiên trên đời này luôn cần những người dám làm, dám sáng tạo, dám chấp nhận thất bại để tạo ra con đường mới cho chính mình và cho xã hội để số đông người còn lại trên những con đường ấy nhanh đến đích hơn.

– Phê phán những người không dám mở đường luôn đi theo những lối mòn quen thuộc, công việc quen thuộc. Những người như vậy sẽ không hòa nhập được vào thế giới rộng lớn ngoài kia và cuộc sống không thực sự có ý nghĩa..

* Bài học nhận thức và hành động

– Nhận thức  sâu sắc về vai trò của người đi tiên phong, mở đường.

– Không ngừng học tập và rèn luyện bản lĩnh, sáng tạo để tạo cho mình con đường riêng khẳng định giá trị bản thân và làm nên tương lai cho chính mình.

0,5

2,0

0,5

Đảm bảo quy tắc chính tả, dùng từ, đặt câu.

Có cách diễn đạt sáng tạo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề nghị luận

(Trích  SGK Ngữ văn 11-Tập một, NXB GD, năm 2016, tr136).

Anh/chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Hãy làm sáng tỏ qua đoạn trích “Đất Nước” (trích trường ca Mặt đường khát vọng)  của Nguyễn Khoa Điềm.

 10,0

– Thí sinh có thể cảm nhận và kiến giải theo những cách khác nhau, nhưng phải có lí lẽ, căn cứ xác đáng.

– Thơ thể hiện cảm xúc, suy nghĩ, tâm trạng con người:  Đề cập đến phương diện nội dung của thơ. Cốt lõi của thơ là cảm xúc, gắn với chiều sâu thế giới nội tâm của con người nên tác phẩm thơ là những rung động tâm hồn, suy ngẫm sâu xa, những trạng thái tâm lí của thi nhân trước thiên nhiên, cuộc sống con người.

– Ngôn ngữ cô đọng, gợi cảm, giàu hình ảnh và nhạc điệu: Đề cập đến phương diện nghệ thuật của thơ. Ngôn ngữ thơ đòi hỏi sự chắt lọc, gọt giũa trau chuốt tỉ mỉ; hình ảnh thơ chân thực, sinh động, có khả năng gợi ra những tầng ý nghĩa sâu xa; nhạc điệu của thơ không chỉ là tính nhạc trầm bổng do cách phối thanh mà còn là nhạc điệu của tâm hồn.

->Nhận định nói lên đặc trưng của thơ là diễn tả đời sống nội tâm phong phú, sâu sắc của con người bằng ngôn ngữ, hình ảnh,… chắt lọc, biểu cảm, hấp dẫn.

* Lý giải:

Ý kiến trên đúng đắn và xác đáng vì xuất phát từ đặc trưng thơ ca :

– Văn học phản ánh đời sống con người, với thơ ca cuộc sống không chỉ là là hiện thực xã hội bên ngoài mà còn là đời sống tâm hồn, tình cảm phong phú, là những suy nghĩ tâm trạng của nhà thơ. Thơ là tiếng nói của tình cảm, cảm xúc, nếu không có cảm xúc thì người nghệ sĩ không thể sáng tạo nên những vần thơ hay, những câu thơ sẽ chỉ là những xác chữ vô hồn trên trang giấy, nói như Ngô Thì Nhậm, thi sĩ phải: Xúc động hồn thơ cho ngọn bút có thần.                                                                         – Cảm xúc, suy nghĩ trong thơ không phải là thứ cảm xúc, suy nghĩ hời hợt. Đó phải là suy nghĩ ở độ chín, tình cảm ở mức độ mãnh liệt nhất thôi thúc người nghệ sĩ cầm bút sáng tạo. Nhà thơ phải sống gắn bó với cuộc đời mới có thể viết nên những vần thơ có giá trị tư tưởng sâu sắc, cảm xúc đạt tới sự phổ quát nhân loại.                                                                                 – Tình cảm, cảm xúc, suy ngẫm, tâm trạng của con người trong thơ phải được truyền tải bằng một hình thức nghệ thuật độc đáo, mang tính thẩm mĩ. Điều đó đem lại cho thơ vẻ đẹp hoàn mĩ.

1,0

*Những cảm xúc, suy nghĩ của nhân vật trữ tình

Bao trùm đoạn trích là những suy nghĩ, cảm xúc chân thành của nhà thơ về đất nước.

.- Từ cảm xúc chân thành, nhà thơ đã cảm nhận về đất nước từ những cái gần gũi, bình dị trong cuộc sống hằng ngày rồi mở ra với Thời gian đằng đẵng – Không gian mênh mông trong những truyền thuyết về thời dựng nước.

– Suy nghĩ, cảm xúc của nhà thơ về đất nước: Đất nước không ở đâu xa mà kết tinh, hóa thân trong cuộc sống của mỗi con người. Cuộc đời của mỗi cá nhân đều được hưởng những di sản văn hóa tinh thần và vật chất của dân tộc, của nhân dân. Do đó, mỗi cá nhân phải có trách nhiệm giữ gìn và truyền lại cho các thế hệ tiếp theo. Lời thơ nhắn nhủ tới thế hệ trẻ về trách nhiệm với đất nước, đồng thời cũng là lời tự nhủ, tự dặn mình chân thành, tha thiết của nhà thơ .

( Trong anh và em… Đất Nước muôn đời).

– Với cảm hứng tự hào, say sưa, nhà thơ cảm nhận về đất nước theo các bình diện không gian địa lí, thời gian lịch sử, chiều sâu văn hóa và tâm hồn dân tộc. Nhưng tất cả các bình diện ấy đều được nhìn nhận và phát hiện từ một tư tưởng nhất quán và bao trùm: Đất nước của Nhân dân, chính nhân dân đã làm ra đất nước. Sự cảm nhận ấy về đất nước được gợi ra từ những thắng cảnh thiên nhiên, những địa danh gắn với những tên người bình dị rồi hướng đến lịch sử 4000 năm với những lớp người Không ai nhớ mặt đặt tên – Nhưng họ đã làm nên Đất Nước. Mạch suy tưởng của tác giả dẫn đến một khái quát cô đọng đúc kết một chân lí Đất Nước của Nhân dân, Đất Nước của ca dao thần thoại.

– Đằng sau những suy nghĩ, cảm nhận mới mẻ về đất nước chính là tình yêu nước thiết tha: Ca ngợi công lao to lớn của nhân dân trên hành trình dựng nước; niềm tự hào của tác giả về đất nước thân thương gần gũi; thể hiện niềm tin và hi vọng vào tương lai thanh bình của đất nước

*Ngôn ngữ cô đọng, gợi cảm, giàu hình ảnh và nhạc điệu:

– Ngôn ngữ thơ vừa gần gũi, chân thực giản dị, tự nhiên, giàu sức gợi vừa mới mẻ, hiện đại. Ẩn sâu trong đó là vẻ đẹp trí tuệ, văn hóa và một  tình yêu đối với đất nước.

– Hình ảnh thơ gợi hình, gợi cảm, đậm chất liệu văn hóa, văn học dân gian, gợi liên tưởng sâu sắc về không gian, thời gian của lịch sử và văn hóa với biết bao thăng trầm thay đổi của đất nước và những con người đã làm nên đất nước.

– Thể thơ tự do với các dòng thơ dài ngắn không đều, nhịp điệu thơ thay đổi linh hoạt phù hợp với mạch cảm xúc tuôn trào và tính hiện đại trong thơ Nguyễn Khoa Điềm; kết hợp nhuần nhuyễn chất chính luận và trữ tình, cảm xúc và suy tư sâu lắng…Điều đó tạo cho đoạn thơ  giọng điệu riêng: vừa thủ thỉ tâm tình sâu lắng, thiết tha  vừa đầy suy tư triết lí. Tất cả  góp phần tạo nên phong cách nghệ thuật trữ tình – chính luận độc đáo của Nguyễn  Khoa Điềm.

4,0

1,5

– Đồng thời ý kiến cũng đưa ra yêu cầu đối với người sáng tác và người tiếp nhận:

+ Đối với người sáng tác: Cần phải có cái Tài và cái Tâm, phải dày  công sáng tạo, trau chuốt ngôn từ, chọn lọc hình ảnh, phải có những động tinh tế, những cảm xúc, suy nghĩ  chân thành, gắn bó sâu sắc với cuộc đời, con người để tác phẩm thơ thật sự đặc sắc về nghệ thuật và đặc sắc về nội dung tư tưởng.

+ Đối với người đọc: Hướng tới Chân, Thiện, Mĩ, bồi dưỡng tâm hồn, tình cảm trong sáng, trí tuệ phong phú thỏa mãn nhu cầu thẩm mĩ  để cảm nhận được cảm xúc, tư tưởng của tác giả trong tác phẩm, từ đó trở thành bạn đọc đồng sáng tạo với người sáng tác.

Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp, ngữ nghĩa tiếng Việt