Đề tham khảo số 12:
| TRƯỜNG …………………
TỔ: VĂN – CD
(Đề thi có 02 trang) |
ĐỀ THI HỌC SINH GIỎI
NĂM HỌC: MÔN: NGỮ VĂN 10 Thời gian làm bài: 120 phút |
Câu 1. Nghị luận xã hội (8,0 điểm)
Nếu ví cuộc đời mỗi người giống như một cuốn sách. Vậy bạn cần làm gì để hoàn thiện cuốn sách cuộc đời?
Hãy viết một bài văn trình bày suy nghĩ của anh/chị về vấn đề trên.
Câu 2. Nghị luận văn học (12,0 điểm)
Đọc truyện ngắn:
MÂY TRẮNG CÒN BAY – Bảo Ninh
Máy bay cất cánh trong mưa. Tiếng càng bánh xe gấp lại có vẻ mạnh hơn bình thường dội độ rung vào thân máy bay. Tôi tiếc là đã không nghe lời vợ. Đáng lý nên trả vé, đừng theo chuyến này. Ngày xấu, giờ xấu, thời tiết xấu.
Máy bay hẫng một cái như hụt bước. Tay vận complet ngồi bên cạnh tôi mặt nhợt đi, mắt nhắm nghiền, cặp môi run run. Tôi bấu chặt các ngón tay vào thành ghế. Con người tôi bé tí hin treo trên vực sâu đang càng lúc càng sâu thẳm.
– Mây ngay ngoài, các bác kìa! – bà cụ ngồi ở ghế trong cùng, kề cửa sổ, thốt kêu lên.
Chiếc TU đã lấy được độ cao cần thiết, bắt đầu bay bằng. Hàng chữ điện “Cài thắt lưng an toàn” đã được tắt đi. Nhưng ngoài cửa sổ vẫn cuồn cuộn mây.
– Mây cận quá, bác nhỉ, với tay ra là với được – Bà cụ nói – Y thể cây lá ngoài vườn.
Tay vận complet nhấc mi mắt lên. Môi y mím chặt, vẻ căng thẳng đổi thành quàu quạu.
– Vậy mà sao nhiều người họ kháo là tàu bay trỗi cao được hơn mây bác nhỉ?
Tay nọ làm thinh.
– Chả biết đâu trời đâu đất thế này biết lối nào mà về bến, thưa các bác?
Không được trả lời, bà cụ chẳng dám hỏi han gì thêm. Bà ngồi im, ôm chặt trong lòng một chiếc làn mây. Hình vóc bé nhỏ, teo tóp của bà như chìm lấp vào thân ghế. Khi cô tiếp viên đẩy xe đưa bữa điểm tâm đến, bà không muốn nhận khay đồ ăn. Bà bảo cơm nước lạ kiểu chẳng đũa bát gì chẳng quen, mấy lại đã ăn no bụng hồi sớm, mấy lại cũng thực tình là già chẳng có lắm tiền. Cô gái ân cần giải thích để bà cụ yên tâm rằng giá của suất ăn này đã được tính gộp trong tiền vé.
– Thảo nào hai lượt tàu bay những triệu bạc – bà cụ nói – Vậy mà lúc biếu già tấm vé các chú không quân cùng đơn vị với con trai già ngày nọ bảo là tốn có trăm ngàn. Các chú ấy cho già thì có, chứ còn tính ở quê đừng nói triệu với trăm ngàn, ngàn với trăm cũng khó.
Bà cụ hạ chiếc bàn gấp xuống song không bày bữa ăn lên đấy. Tất cả các thứ hộp thứ gói trên khay bà dồn hết vào chiếc làn mây. Bà chẳng ăn chút gì. Lúc người ta mang đồ uống đến, bà cũng chỉ xin một cốc nước lọc. Bà hỏi cô tiếp viên:
– Đã sắp đến sông Bến Hải chưa con?
– Dạ thưa – Cô gái nhìn đồng hồ đeo tay – Còn chừng dăm phút nữa ạ. Nhưng thưa cụ vì chúng ta bay trên biển nên không ngang qua sông mà sẽ chỉ ngang qua vùng trời vĩ tuyến 17.
– Lát qua đấy con bật dùm già cái cửa tròn này con nhé, cho thoáng.
– Ấy chết, mở thế nào được ạ. Cô gái bật cười.
Ngoài cửa sổ nắng loé lên, cánh máy bay lấp lánh, nhưng chỉ trong chốc lát. Trên rất cao này, trời vẫn còn mây. Người tôi nôn nao như ngồi trên đu quay. Chưa chuyến nào thấy mệt như chuyến này. Có lẽ vì cơn bão đang hoành hành ở miền trung nên không trung đầy rẫy ổ gà. Máy bay chòng chành, dồi lắc, bên thân và dưới sàn khe khẽ phát ra những tiếng răng rắc như sắp rạn.
Tay vận complet xoè diêm châm thuốc. Là dân nghiện nhưng lúc này tôi thấy gai với khói. Lẽ ra y nên xuống phía dưới mà thả khí chứ chẳng nên phớt lờ hàng chữ “không hút thuốc” sáng nay trước mũi y như vậy, tôi sẽ uể oải thầm nghĩ, đậy tờ báo lên mặt và nhắm mắt lại. Giấc ngủ thiu thiu chầm chậm trườn tới.
– Làm cái gì vậy? Hả! Cái bà già này!
Tôi giật bắn mình. Tôi bị giằng khỏi giấc ngủ không phải vì tiếng quát, tay ngồi cạnh tôi không quát to tiếng, chỉ nạt, nạt khẽ thôi, đủ nghe. Nhưng âm hưởng của nỗi hoảng hốt và sự cục cằn trong giọng y như tát vào mặt người ta. Thận trọng, tôi liếc nhìn. Khói thuốc và cặp vai to đùng của y che khuất cả bà cụ già, cả ô cửa sổ.
– Này, cô kia, cô nhân viên! – Y sang trọng đứng dậy mắng – Tới mà nhìn! Đây là hàng không hay là cái xô bếp? Là phi cơ hay là cái miếu thờ thế này, hả?
– Van bác… – Bà cụ sợ sệt – Bác ơi, van bác… Chẳng là, bác ạ, bữa nay giỗ thằng cả nhà tôi. Non ba chục năm rồi, bác ơi, tôi mới lên được đến miền cháu khuất.
Tay nọ gần như bước xéo lên đùi tôi, xấn ra lối đi. Bộ mặt hồng hào bừng bừng giận dữ và khinh miệt.
Bà cụ ngồi, lặng phắt, lưng còng xuống, hai bàn tay chắp lại, gầy guộc. Trên chiếc bàn gấp bày đĩa hoa cúng, nải chuối xanh, mấy cái phẩm oản và ba cây nhang cắm trong chiếc cốc thuỷ tinh đựng gạo. Một bức ảnh ép trong tấm kính cỡ bàn tay để dựng vào thành cốc.
Cô tiếp viên vội đi tới. Cô đứng sững bên cạnh tôi. Không hề kêu lên, không thốt một lời, cô lặng nhìn.
Máy bay vươn mình nâng độ cao vượt qua trần mây. Sàn khoang dốc lên. Cái bàn thờ nhỏ bé bỏng của bà cụ già hơi nghiêng đi. Tôi xoài người sang giữ lấy cái khung ảnh. Tấm ảnh được cắt ra từ một tờ báo, đã cũ xưa, nhưng người phi công trong ảnh còn rất trẻ. Khói nhang nhả nhè nhẹ, bốc lên dìu dịu, mờ mỏng trong bầu không khí lành lạnh của khoang máy bay. Những cây nhang trên trời thẳm toả hương thơm ngát. Ngoài cửa sổ đại dương khí quyển ngời sáng.
* Chú thích:
Nhà văn Bảo Ninh tên thật là Hoàng Âu Phương, sinh năm 1952 tại xã Bảo Ninh, huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình. Ông thuộc thế hệ nhà văn trưởng thành trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, bắt đầu sự nghiệp cầm bút ở tuổi 32. Ông từng là sinh viên khóa II trường viết văn Nguyễn Du, sau khi ra trường thì công tác tại báo Văn nghệ trẻ, trở thành thành viên của Hội Nhà văn Việt Nam kể từ năm 1997.
Tác phẩm này ra đời trong thời kỳ hòa bình đã lập lại trên đất nước ta và chuẩn bị bước vào giai đoạn đổi mới toàn diện. Về nhan đề, nhà văn Bảo Ninh lựa chọn “Mây trắng còn bay” với ý niệm tượng trưng cho sự chảy trôi của cuộc đời, gợi cảm giác thanh thản, bình yên, nhẹ nhõm.
Anh/chị hãy viết một bài văn nghị luận phân tích, đánh giá về chủ đề và nhân vật trong tác phẩm “Mây trắng còn bay” của Bảo Ninh.
—————————HẾT—————————
Học sinh không được sử dụng tài liệu
Giám thị coi thi không giải thích gì thêm
HƯỚNG DẪN CHẤM
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT
– Viết được một văn bản nghị luận về một vấn đề xã hội; trình bày quan điểm và hệ thống các luận điểm; có cấu trúc chặt chẽ; sử dụng bằng chứng thuyết phục: chính xác, tin cậy, đầy đủ.
– Viết được một văn bản nghị luận phân tích, đánh giá một tác phẩm văn học: chủ đề và nhân vật.
HƯỚNG DẪN CHẤM
(Hướng dẫn chấm có 04 trang, gồm 02 câu)
HƯỚNG DẪN CHUNG
Giám khảo lưu ý:
– Nắm bắt kỹ nội dung trình bày của thí sinh để đánh giá được một cách tổng quát và chính xác bài làm của thí sinh, tránh đếm ý cho điểm.
– Vận dụng linh hoạt hướng dẫn chấm, cân nhắc từng trường hợp cụ thể để xác định mức điểm phù hợp.
– Điểm bài thi cho điểm lẻ đến 0,25 và không làm tròn; đặc biệt khuyến khích những bài viết có cảm xúc và sáng tạo.
HƯỚNG DẪN CỤ THỂ
Về kỹ năng
– Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, nghị luận văn học, bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, vận dụng tốt các thao tác lập luận, dẫn chứng tiêu biểu chọn lọc.
– Biết viết trong sáng, mạch lạc, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
Về kiến thức
Học sinh có thể trình bày theo nhiều cách khác nhau nhưng cần đảm bảo các ý cơ bản sau:
| Câu | Ý | Nội dung | Biểu điểm |
| Câu 1 | Nếu ví cuộc đời mỗi người giống như một cuốn sách. Vậy bạn cần làm gì để hoàn thiện cuốn sách cuộc đời?
Hãy viết một bài văn trình bày suy nghĩ của anh/chị về vấn đề trên. |
8,0 | |
| 1 | Giời thiệu khái quát vấn đề nghị luận: Việc cần làm để hoàn thiện cuốn sách cuộc đời. | 1,0 | |
| 2 | Suy nghĩ, ý kiến, quan điểm của thí sinh:
2.1. Giải thích Việc hoàn thiện cuốn sách cuộc đời mình chính là cách ta dũng cảm dấn thân trải nghiệm, dũng cảm cầu tiến và học hỏi những tri thức lớn lao từ thế giới, để hoàn thiện và phát triển bản thân một cách đúng đắn, tích cực nhất, để đem lại những giá trị mới mẻ, có ý nghĩa nhất cho cộng đồng, xã hội. |
1,5 | |
| 3 | 2.2. Bàn luận
– Việc ta cần làm là phải sống có lí tưởng, có mục tiêu và biết vạch rõ lộ trình phát triển cho chính mình từ những hành động nhỏ nhất. – Ta cần phải rèn luyện một tư duy nhạy bén, sáng tạo, một cái nhìn bao quát, tổng thể và một trái tim biết yêu thương, đồng cảm sâu sắc. – Biết nuôi dưỡng một tinh thần dũng cảm để trinh phục những cái đích tận cùng nhất. – Việc mỗi chúng ta nên làm đó là không ngừng học hỏi, không ngừng tiếp thu những nguồn tri thức đa dạng và luôn biến đổi của cuộc sống xung quanh. -> Có dẫn chứng phù hợp thuyết phục. |
3,5 | |
| 4 | Bài học nhận thức và hành động
– Con người ai cũng cần phải trang bị nền tảng tri thức, kĩ năng vững vàng, đó không chỉ là một kĩ năng sinh tồn mà còn là bước đệm để ta đạt được thành công. Có lòng can đảm, dũng khí… để vượt qua chính mình, chiến thắng chính mình. – Cuốn sách cuộc đời luôn có những trang xỉn màu, nhưng thay gì gấp lại, sao ta không viết tiếp? Trên trang giấy xỉn có bông hoa đỏ rực. |
1,0 | |
| 5 | * Sáng tạo: Có cách diễn tả sáng tạo, độc đáo, thể hiện suy nghĩ sâu sắc, mới mẻ về vấn đề.
* Chính tả, dùng từ, đặt câu: Đảm bảo viết đúng chính tả, dùng từ, đặt câu đúng ngữ pháp. |
1,0 | |
| Câu 2 | Anh/chị hãy viết một bài văn nghị luận phân tích, đánh giá về chủ đề và nhân vật trong tác phẩm “Mây trắng còn bay” của Bảo Ninh. | 12,0 | |
| 1 | 1. Giới thiệu tác giả, tác phẩm và vấn đề nghị luận: Phân tích, đánh giá về chủ đề và nhân vật trong tác phẩm “Mây trắng còn bay” của Bảo Ninh. | 1,0 | |
| 2 | 2. Khát quát chủ đề truyện
– Đề tài: Cuộc sống của con người thời hậu chiến. – Chủ đề: Nhận thức lại về chiến tranh: Những ảnh hưởng của chiến tranh đến số phận, cuộc sống con người thời hậu chiến. |
1,0 | |
| 3 | 3. Phân tích các nhân vật
3.1 Nhân vật bà cụ – Một bà lão quê mùa + Vẻ ngạc nhiên, của bà cụ khi lần đầu đi máy bay đối lập với tâm trạng của những hành khách khác. . Khi chuyến bay gặp thời tiết xấu: bình thản, ngạc nhiên ngắm nhìn mây. Do bà cụ chưa đi máy bay bao giờ nên cụ không biết thời tiết xấu ảnh hưởng đến sự an toàn của chuyến bay để mà lo sợ. . Khi nhìn thấy những đám mây: “thốt kêu lên” một cách ngạc nhiên “mây ngay ngoài, các bác kìa!”, “Vậy mà sao nhiều người họ kháo là tàu bay trỗi cao được hơn mây bác nhỉ?”, “Chả biết đâu trời đâu đất thế này biết lối nào mà về bến, thưa các bác?” + Cách so sánh giản dị, thân thuộc với những người dân quê: “Mây cận quá, bác nhỉ, với tay ra là với được – Y thể cây lá ngoài vườn”. + Qua cái nhìn của nhân vật “tôi”: Bà cụ lạc lõng giữa cuộc sống hiện đại: “Bà ngồi im, ôm chặt trong lòng một chiếc làn mây. Hình vóc bé nhỏ, teo tóp của bà như chìm lấp vào thân ghế”. + Khi cô tiếp viên đẩy xe đưa bữa điểm tâm đến: “bà không muốn nhận khay đồ ăn. Bà bảo cơm nước lạ kiểu chẳng đũa bát gì chẳng quen, mấy lại đã ăn no bụng hồi sớm, mấy lại cũng thực tình là già chẳng có lắm tiền”. Đề nghị cô tiếp viên mở cửa sổ máy bay: “Lát qua đấy con bật dùm già cái cửa tròn này con nhé, cho thoáng”. – Bà cụ mang trong mình nhiều vết thương chiến tranh + Cuộc đối thoại với cô tiếp viên hàng không. Bà hỏi bao giờ đến sông Bến Hải, vĩ tuyến 17. . Hai địa danh (một trên vùng đất, một trên vùng trời) là nơi mà biết bao thế hệ con người Việt Nam đổ máu để xóa ranh giới đó đi, nối liền hai miền Nam Bắc. . Việc bà cụ hỏi cô tiếp viên: Đã sắp đến sông Bến Hải chưa con? Hé lộ mục đích đi máy bay của cụ là đến thăm con. + Hành động lập bàn thờ của bà cụ: . Lập một bàn thờ nhỏ trên máy bay: Bà cụ ngồi, lặng phắt, lưng còng xuống, hai bàn tay chắp lại, gầy guộc. . Khi bị những hành khách phàn nàn, bà cụ: Van bác… – Bà cụ sợ sệt – Bác ơi, van bác… Chẳng là, bác ạ, bữa nay giỗ thằng cả nhà tôi. Non ba chục năm rồi, bác ơi, tôi mới lên được đến miền cháu khuất. -> Sự đau đớn của người mẹ mất con chiến tranh qua đi để lại cho con người quá nhiều vết thương mà dù cho thời gian qua đi cũng không thể nào chữa lành được. |
5,0 | |
| 3 | 3.2 Các nhân vật khác
– Lúc đầu: Trước phản ứng của bà lão quê mùa về những đám mây + Gã mặc complet: Tỏ ra khó chịu vì bị làm phiền. + Cô tiếp viên hàng không kiên nhẫn giải thích cho cụ là: không được mở cửa máy bay, bữa ăn không mất thêm tiền, máy bay không thể qua sông Bến Hải vì nghĩa vụ của mình là một nhân viên phục vụ sát một cách thờ ơ với một thái độ không chấp nhặt người già. + Nhân vật “tôi” quan sát một cách thờ ơ với một thái độ không chấp nhặt người già. – Khi đi qua vĩ tuyến 17: Bà cụ lập bàn thờ thắp hương ngay trên máy bay. + Gã mặc complet: Phàn nàn về một bà cụ “dở hơi” thắp hương trên máy bay “Bộ mặt hồng hào bừng bừng giận dữ và khinh miệt”. -> Con người vì lợi ích của bản thân mà bỏ lơ nỗi đau của người khác. + Cô tiếp viên hàng không“Cô đứng sững” lại “Không hề kêu lên, không thốt một lời, cô lặng nhìn”. -> Lặng im, nghiêng mình trước vong linh của người anh hùng; xót xa trước nỗi đau của người mẹ. + Nhân vật “tôi” Sàn khoang dốc lên. Cái bàn thờ nhỏ bé bỏng của bà cụ già hơi nghiêng đi. Tôi xoài người sang giữ lấy cái khung ảnh |
2,0 | |
| 4 | 4. Đánh giá chủ đề và ý nghĩa nhân vật thể hiện chủ đề, rút ra ý nghĩa đối với cuộc sống
– Chiến tranh qua đi, hòa bình trở lại nhưng những vết thương mà nó để lại vẫn sẽ mãi ám ảnh con người. – Con người sống trong thời bình, chủ nghĩa cá nhân lên ngôi, họ quên đi những mất mát, hy sinh, quên đi chiến tranh gian khổ mà chỉ nghĩ cho cái lợi của bản thân. – Tuy nhiên cũng còn đâu đó con người dường như đã thấu hiểu nỗi lòng bà cụ, một người mẹ mất con mang trong mình những nỗi đau, vết thương chiến tranh không thể xoa dịu. Họ – cô tiếp viên và nhân vật tôi, đã đồng cảm, trân trọng những hy sinh mất mát của cụ. => Nhà văn mong muốn xã hội thấu hiểu, đồng cảm đối với những người mang trong mình vết thương chiến tranh. |
2,0 |
|
| 5. Khẳng định ý nghĩa của vấn đề nghị luận | |||
| 5 | * Sáng tạo: Bài viết có chất văn, giàu cảm xúc, có lối diễn đạt, chính tả, dùng từ, tư duy sáng tạo.
* Chính tả dùng từ đặt câu: Đảm bảo viết đúng chính tả, dùng từ, đặt câu đúng ngữ pháp. |
1,0 |
………………………………Hết…………………………..
———————————————————————–
