Đề HSG chương trình mới :Tác phẩm văn học chân chính, bất chấp độ lùi thời gian hay khoảng cách địa lý

Đề tham khảo số 03

 

KỲ THI CHỌN HOC SINH GIỎI TỈNH CẤP THPT

NĂM HỌC 2023-2024

ĐỀ THAM KHẢO

(Đề thi có 01 trang)

Môn: NGỮ VĂN

Ngày thi: …/…/2023

Thời gian làm bài: 180 phút

(không kể thời gian giao đề)

 

Câu 1. (8,0 điểm)

Tại sao trong cuộc đời, có những người biết trước việc làm của mình chưa chắc đã đạt được kết quả như mong muốn nhưng họ vẫn quyết làm?

Hãy viết bài nghị luận xã hội trả lời câu hỏi trên.

Câu 2. (12,0 điểm)

Truyện ngắn “Vợ nhặt” của nhà văn Kim Lân (…) đã bị một số người phê phán là cũ và lạc hậu, nói về chuyện đói rét một thời thì làm sao đất nước “ngóc đầu ” lên được.

[…]

Bảo “Vợ nhặt” nói toàn chuyện khốn khổ đói khát, xa lạ và không hợp với bây giờ, thì ơ hay, cái xa lạ và sự không hợp chẳng phải là một trong những lý do khiến người ta tìm đến văn chương hay sao? Để hiểu nó và thấy nó không còn xa lạ nữa, bất chấp độ lùi thời gian hay khoảng cách địa lý.

(Tổng hợp từ báo Vannghe.com.vn, bài viết của Nguyễn Quang Thiều1, ngày 07/07/2023)

Từ thông tin trên và từ trải nghiệm văn học, anh/chị hãy viết bài văn với chủ đề:

Tác phẩm văn học chân chính, bất chấp độ lùi thời gian hay khoảng cách địa lý.

 

1Nguyễn Quang Thiều (sinh năm 1957) là một nhà thơ hiện đại của Việt Nam.

———-HẾT———–

(Thí sinh không được sử dụng tài liệu. Cán bộ coi thi không giải thích gì thêm.)

——————————————————————————

 

KỲ THI CHỌN HOC SINH GIỎI TỈNH CẤP THPT

NĂM HỌC 2023-2024

HƯỚNG DẪN CHẤM

ĐỀ THAM KHẢO

Môn: NGỮ VĂN

Thời gian: 180 phút (không kể giao đề)

Ngày thi: …/…/2023

(Hướng dẫn chấm gồm 04 trang)

 

  1. HƯỚNG DẪN CHUNG

– Đề bài gồm 2 câu: câu 1 là bài nghị luận xã hội, câu 2 là bài nghị luận văn học. Đề bài có sự tích hợp kiểm tra kiến thức xã hội, kiến thức văn học và kĩ năng diễn đạt, kĩ năng lập luận của học sinh.

– Học sinh có thể trình bày, triển khai ý theo nhiều cách khác nhau. Giám khảo cần nắm nội dung bài làm của học sinh để đánh giá tổng quát.

– Bài được chọn phải có kiến thức chắc chắn, phong phú, lập luận chặt chẽ, biết vận dụng lý luận; diễn đạt tốt, rất ít mắc lỗi dùng từ, chính tả, ngữ pháp. Đặt biệt, hình thức và nội dung bài làm phải thể hiện cá tính, suy nghĩ riêng.

– Đây là kì thi học sinh giỏi tỉnh, vì vậy không cho điểm trung bình với những bài viết bộc lộ sự non yếu về kiến thức lý luận; sai kiến thức; hạn chế về diễn đạt, sai chính tả, dùng từ, đặt câu.

  1. HƯỚNG DẪN CỤ THỂ

Câu 1. (8,0 điểm)

  1. Yêu cầu chung
  • Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội, lập luận chặt chẽ, sử dụng tốt các thao tác lập luận, dẫn chứng phù hợp, văn viết giàu sức thuyết phục.
  • Tổ chức bài viết mạch lạc, không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
  1. Yêu cầu cụ thể

Thí sinh có thể giải quyết vấn đề theo các cách khác nhau, song cần thể hiện được những nôi dung chính sau.

Nội dung Điểm
1. Mở bài, kết bài: mở đầu và kết thúc gây ấn tượng 0,5
2. Giải thích

– Câu hỏi đặt ra tại sao có những người trong cuộc đời họ vẫn quyết tâm làm một công việc hoặc mục tiêu mà họ biết trước rằng kết quả không chắc chắn sẽ như mong muốn.

– Vấn đề nổi lên từ câu hỏi này liên quan đến nguyên nhân và động cơ sau quyết định của một số người, cũng như về tâm hồn và tư duy tích cực mà họ mang theo để đối diện với những thách thức và những điều không chắc chắn trong cuộc sống.

à Có nhiều yếu tố có thể thúc đẩy người ta tiếp tục làm việc mặc dù không chắc chắn về kết quả, và điều này thường phụ thuộc vào tính cách, động lực và tâm hồn của mỗi người.

3. Phân tích, chứng minh

3.1.Phân tích

– Một số người có niềm đam mê mạnh mẽ với công việc hoặc mục tiêu của họ. Đối với họ, việc thử nghiệm và dấn thân mạnh mẽ là cách để thỏa mãn đam mê và động lực cá nhân, độc lập với kết quả cuối cùng.

– Một số người có niềm tin mạnh mẽ vào khả năng của họ và sẵn sàng đối mặt với những thách thức. Họ có thể tin rằng dù kết quả cuối cùng thế nào, họ vẫn sẽ học hỏi và phát triển qua quá trình đó.

– Thành công không phải lúc nào cũng đạt được ngay từ lần đầu. Những người biết rằng họ cần tích luỹ kinh nghiệm và học từ những sai lầm để cải thiện hiệu suất của họ.

– Một tư duy tích cực và lạc quan có thể giúp người ta nhìn nhận cuộc sống và công việc từ góc độ khác, thấy cơ hội trong mọi thách thức. Có người biết rằng thành công có thể đòi hỏi thời gian và kiên nhẫn. Họ sẵn sàng làm việc một cách kiên trì và không quên mục tiêu của mình dù có khó khăn.

3.2. Chứng minh

Học sinh đưa ra dẫn chứng để làm sáng tỏ lập luận. Có thể dùng chính trải nghiệm của bản thân về tiếp tục theo đuổi một việc mặc dù không chắc chắn về kết quả.

* Trân trọng, đánh giá cao những bài viết kết hợp giữa lí lẽ và dẫn chứng

1,0

 

 

 

 

 

 

 

 

 

5,0

4. Bàn luận, mở rộng

– Mặt trái của việc quyết định tiếp tục một công việc hoặc mục tiêu không chắc chắn là sự không chắc chắn, rủi ro và tác động tiêu cực mà nó có thể mang lại.

– Có thể có áp lực tinh thần lớn đối với những người chọn theo đuổi một con đường không chắc chắn. Thất bại trong việc đạt được mục tiêu không chắc chắn có thể gây đau khổ tinh thần.

– Cần đánh giá lại khả năng, năng lực của bản thân để có quyết định đúng đắn.

1,5

Câu 2. (12,0 điểm)

  1. Yêu cầu về kỹ năng

– Nắm vững phương pháp làm bài nghị luận văn học.

– Bố cục và hệ thống ý sáng rõ.

– Biết vận dụng phối hợp nhiều thao tác nghị luận. Có kiến thức lý luận, biết vân dụng nhuần nhuyễn kiến thức lí luận và kiến thức văn học.

– Văn trôi chảy, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng thuyết phục. Không mắc lỗi diễn đạt, không sai lỗi chính tả, dùng từ; trình bày bài rõ ràng.

– Đánh giá cao các bài viết có luận điệu riêng.

  1. Yêu cầu về nội dung

Học sinh có thể trình bày bài viết theo nhiều cách khác nhau, tuy nhiên cần đáp ứng được những yêu cầu sau:

Nội dung Điểm
1. Mở bài, kết bài: mở đầu và kết thúc gây ấn tượng 1,0
2. Giải thích

– Thông tin trên có hai quan niệm về giá trị của tác phẩm văn chương “Vợ nhặt” của Kim Lân. Quan niệm cho rằng nội dung phản ánh của tác phẩm là cũ, lạc hậu. Một quan niệm khẳng định giá trị thông điệp về xã hội, con người, cuộc sống vẫn có giá trị và ảnh hưởng đối với người đọc ở mọi thời đại.

– Giá trị của tác phẩm văn học (Tác phẩm văn học chân chính) có khả năng vượt qua thời gian (độ lùi thời gian) và mọi thời đại, mọi nơi trên thế giới (khoảng cách địa lý).

àThông tin và chủ đề đặt ra về tác phẩm văn học có giá trị và có khả năng tạo ra sự kết nối giữa con người qua các thế hệ và vùng lãnh thổ khác nhau. Tác phẩm văn học chân chính vẫn tồn tại và tiếp tục gợi cảm hứng cho con người trên khắp thế giới.

2,0
3. Phân tích, chứng minh

3.1.Cơ sở lý luận (3,0 điểm)

– Văn học thường phản ánh về các vấn đề và giá trị nhân sinh cốt lõi như tình yêu, tự do, công bằng, công lý, tình người và ý nghĩa cuộc sống,… Những giá trị này là phổ quát và không bị giới hạn bởi thời gian hay không gian.

– Văn học thường phản ánh các giá trị và tầm nhìn về thế giới của một thời đại và một nền văn hóa. Người đọc có thể học hỏi về quá khứ, về cuộc sống, xã hội, tâm hồn của những người sống trong thời điểm đó thông qua văn học. Điều này giúp tác phẩm văn học tồn tại qua thời gian và không gian.

– Văn học không chỉ kể câu chuyện mà còn tạo ra tác động sâu sắc đối với tâm hồn con người. Các tác phẩm văn học có thể làm thay đổi cách con người suy nghĩ, cảm nhận và hành động.

– Ngôn ngữ và từ vựng trong văn học có thể truyền đạt thông điệp, tình cảm và ý nghĩa từ thời điểm mà nó được viết tới mọi người. Điều này tạo ra sự gắn kết và tương tác toàn cầu qua văn học.

3.2. Chứng minh bằng dẫn chứng văn học (5,0 điểm)

– Học sinh có thể sử dụng những dẫn chứng khác nhau để chứng minh tác phẩm văn học chân chính có giá trị và ảnh hưởng đối với người đọc ở mọi thời đại, mọi nơi trên thế giới.

– Dẫn chứng có thể nằm trong hoặc ngoài sách giáo khoa. Cần khuyến khích các bài có dẫn chứng đa dạng, phong phú (bao gồm cả văn học trung đại lẫn văn học hiện đại; văn học Việt Nam lẫn văn học nước ngoài; thơ lẫn văn xuôi).

* Trân trọng, đánh giá cao những bài viết kết hợp giữa lí lẽ và dẫn chứng, không tách rời hoàn toàn phần cơ sở lí luận và phần phân tích dẫn chứng.

8,0
4. Bàn luận, mở rộng

Không thể có tác phẩm đích thực nếu không có nhà văn đích thực. Để có những tác phẩm đích thực, nhà văn phải đến với cuộc sống, đến với con người bằng cả tấm lòng, bằng trái tim mẫn cảm với tất cả sự nâng niu, trân trọng trong nguồn cảm hứng của khát khao sáng tạo.

– Giá trị của tác phẩm văn học không chỉ phụ thuộc vào tác giả (người sáng tác) mà còn tùy thuộc vào khả năng tiếp nhận của người đọc. Người đọc (người tiếp nhận) không chỉ cần là tri âm tri kỉ với nhà văn mà còn tham gia vào tác phẩm với vai trò là người đồng sáng tạo. Đây là cơ sở cho sức sống tác phẩm bất chấp độ lùi thời gian hay khoảng cách địa lý.

1,0
  1. Biểu điểm

– Điểm giỏi (10-12): Đáp ứng tốt các yêu cầu trên. Hiểu sâu về vấn đề, có kiến thức lí luận văn học, trình bày được các ý kiến sâu sắc và phong phú. Lực chọn được các tác phẩm độc đáo, tiêu biểu và phân tích sâu, kĩ, có cảm xúc để nêu bật vấn đề. Có sáng tạo, cá tính trong hình thức và nội dung bài làm. Bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, nêu bật luận đề, luận điểm; diễn đạt trôi chảy, mạch lạc; có thể còn mắc vài lỗi nhỏ về diễn đạt, dùng từ.

Điểm khá (8-9): Đáp ứng khá những yêu cầu của đề. Hiểu vấn đề, văn và ý ở mức khá, chưa phong phú, chưa sâu sắc; chọn được một số tác phẩm phù hợp để làm rõ vấn đề nhưng phân tích chưa thật kĩ; văn chưa cảm xúc; bố cục hợp lý, lập luận tương đối chặt chẽ, có thể còn mắc một số lỗi về chính tả, dùng từ, ngữ pháp.

Điểm trung bình (6-7): Đáp ứng cơ bản các yêu cầu của đề. Hiểu vấn đề, nêu được luận điểm nhưng chưa xoáy sâu. Chọn được tác phẩm phù hợp nhưng phân tích chưa kĩ. Bố cục hợp lý, lập luận tương đối chặt chẽ, còn mắc một số lỗi về chính tả, dùng từ, ngữ pháp.

Điểm yếu (4-5): Bài lài ít ý, chưa chú ý làm rõ nhan đề. Phân tích sơ sài, ít dẫn chứng. Lập luận tạm được, còn mắc nhiều lỗi về dùng từ, chính tả, ngữ pháp.

Điểm kém (1-3): Chưa hiểu rõ yêu cầu của đề, sa vào việc phân tích chung về tác phẩm; chọn và phân tích tác phẩm để chứng minh thiếu thuyết phục, bố cục không hợp lý, diễn đạt còn hạn chế,..

Điểm 0: Bỏ giấy trắng./.

.——————–HẾT——————–

Trả lời

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *