Đề bài
Đọc văn bản sau:
Xét cho cùng, biểu hiện lớn nhất của tình người ở Thị Nở là bát cháo hành. Và đây là một chi tiết thiên tài của Nam Cao.
Việc Thị Nở chăm sóc cho Chí Phèo khi bị cảm gió ngoài vườn, thực ra, chỉ là cử chỉ của một lòng tốt bình thường của một con người dành cho một con người. Nhưng trong cái thế giới ngày càng vô tình, tha hóa của làng Vũ Đại, đây là lòng tốt hiếm hoi duy nhất mà Chí nhận được kể từ ngày về làng. Vì thế nó quý giá, nó mới làm cảm động Chí Phèo sâu xa đến thế. Gửi niềm tin vào lòng tốt bình thường, Nam cao đã tỏ rõ tầm cỡ của một nhà văn nhân đạo lớn. Bởi cái mà nhân loại thiếu không phải một lòng tốt xa vời và hư ảo của một ông thánh, cũng không phải lòng tốt suông của những nhà lập thuyết viển vông: “Cái mà nhân loại thiếu, đó là một lòng tốt bình thường”, lời nói đó đã luôn vang lên như một điệp khúc khắc khoải trong tác phẩm của Rơ-mác. Chỉ cần mỗi con người mang cho nhau một lòng tốt bình thường là đủ để cả hành tinh này tốt đẹp rồi.
Cháo hành là thứ cháo xoàng xĩnh. Lại được nấu bởi bàn tay của Thị Nở thì chắc là… Ấy thế mà đến nay, khi sang đến cái dốc bên kia của cuộc đời, Chí mới lần đầu tiên được hưởng. Chí Phèo ý thức được sự hiếm hoi muộn màng đó. Và hắn nhận ra đó là hương vị của tình người. Kề bát cháo hành lên miệng, hắn đã khóc. Nam Cao đã tả bằng những lời văn bề ngoài lạnh lùng mà bên trong đầy thương cảm xót xa: “Thằng này rất ngạc nhiên. Hết ngạc nhiên thì hắn thấy mắt mình như ươn ướt”. May mà Chí Phèo vẫn còn những giọt nước mắt ấy. Nếu không còn khả năng khóc, Chí Phèo không còn khả năng lương thiện, nghĩa là lương tri đã chết hẳn trong con người Chí. Nam Cao tin vào nước mắt của con người. Với Nam Cao, nước mắt là biểu hiện của tính người. Sự thức tỉnh của các nhân vật Nam Cao đều cùng với giọt nước mắt là bằng nước mắt. Sống trong xã hội Vũ Đại héo khô tình người, giọt nước mắt trong Chí Phèo tưởng đã khô cạn, tiêu tan. Hóa ra chưa hẳn. Nó chỉ bị vùi lấp trong sâu thẳm lòng Chí, nó vẫn còn chảy len lỏi, âm thầm và trong suốt. Vậy là tình người đã được thức tỉnh, đã hồi sinh tính người trong Chí. Vừa chạm đến tình người thì cái lốt quỷ dữ của Chí dường như đã được trút bỏ, con người lương thiện đã hiện nguyên bản tướng. Đó chẳng phải là sự kì diệu của bát cháo hành, kì diệu của tình người hay sao?
(Bảy lời bình dành cho Chí Phèo, Chu Văn Sơn, in trong Đi tìm vẻ đẹp văn chương, Trần Phương Thu tuyển chọn, NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội, 2018)
Thực hiện các yêu cầu:
Câu 1. Văn bản trên bàn về vấn đề gì? (0,5 điểm)
Câu 2. Ghi lại câu văn nêu lên luận đề của văn bản? (0,5 điểm)
Câu 3. Xác định phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong văn bản? (0,5 điểm)
Câu 4. Văn bản trên có mấy luận điểm? Đó là những luận điểm nào? (0,5 điểm)
Câu 5. Tác giả viết văn bản trên nhằm mục đích gì? (0,5 điểm)
Câu 6. Chỉ ra quan điểm, thái độ của người viết được thể hiện trong văn bản? (1,0 điểm)
Câu 7. Anh/ chị rút ra được bài học gì cho bản thân mình sau khi đọc văn bản trên? Lí giải vì sao anh/ chị lại rút ra bài học đó? (1,0 điểm)
Câu 8. Phân tích ngắn gọn sức thuyết phục của văn bản nói trên? (Viết khoảng 8 – 10 dòng) (1,5 điểm)
LÀM VĂN (4,0 điểm)
Viết bài văn nghị luận trình bày suy nghĩ của anh/ chị về câu nói của Rơ-mác: “Cái mà nhân loại thiếu, đó là một lòng tốt bình thường”.
ĐÁP ÁN ĐỀ 4
| Phần | Câu | Nội dung | Điểm |
| I | ĐỌC HIỂU | 6,0 | |
| 1 | Văn bản trên bàn về vấn đề: Tình người trong truyện ngắn “Chí Phèo”
của Nam Cao. |
0.5 | |
| 2 | Câu văn nêu lên luận đề của văn bản: Xét cho cùng, biểu hiện lớn
nhất của tình người ở Thị Nở là bát cháo hành. Và đây là một chi tiết thiên tài của Nam Cao. |
0.5 | |
| 3 | Phương thức biểu đạt chính được sử dụng trong văn bản: Nghị luận. | 0.5 | |
| 4 | Văn bản trên có ba luận điểm:
– Luận điểm 1: Nhận định chung về bát cháo hành và tình người của thị Nở. – Luận điểm 2: Tình người của Thị Nở thể hiện qua việc Thị Nở chăm sóc cho Chí Phèo khi bị cảm gió ngoài vườn. – Luận điểm 3: Tình người của Thị Nở thể hiện qua chi tiết bát cháo hành. |
0.5 | |
| 5 | Mục đích:
– Cho thấy tình người ở Thị Nở đã có vai trò tối quan trọng trong việc thức tỉnh Chí Phèo. – Cho thấy tài năng nghệ thuật và tấm lòng nhân đạo lớn lao của Nam Cao. |
0.5 | |
| 6 | – Thái độ: ca ngợi tài năng nghệ thuật thiên tài và tấm lòng nhân đạo cao cả của Nam Cao.
– Quan điểm: Đồng tình với cách nhìn, cách quan niệm của Nam Cao về con người và xã hội, cụ thể: chỉ có lòng tốt, tình yêu thương mới có thể thức tỉnh và cứu chuộc những tâm hồn lầm lạc. |
1.0 | |
| 7 | Học sinh được tự do rút ra bài học, miễn là có lí giải thuyết phục. Tham khảo: – Bài học: Cần biết sống yêu thương người khác. – Lí giải: + Bởi tình yêu thương chính là liều thuốc kì diệu để chữa lành những tâm hồn đang bị tổn thương, là động lực giúp cho con người vượt qua những khó khăn, thử thách trong cuộc đời. + Nó cũng khiến cho con người xích lại gần nhau hơn, cùng nhau tạo lập các mối quan hệ tốt đẹp, xây dựng một xã hội hòa đồng, nhân ái. |
1.0 | |
| 8 | Phân tích ngắn gọn sức thuyết phục của văn bản:
– Văn bản được viết ra nhằm thuyết phục người đọc về vai trò quan trọng của tình người, cụ thể là tình người của Thị Nở đối với Chí Phèo thông qua chi tiết bát cháo hành. – Để đạt được mục đích trên, tác giả đã tổ chức văn bản một cách khoa học, mạch lạc: phần đầu nêu luận đề, các phần còn lại đi làm rõ cho luận đề ấy. |
1.5 |
| – Trong các luận điểm, tác giả sử dụng những lí lẽ chặt chẽ, logic, kết
hợp lí lẽ với các dẫn chứng được trích ra từ tác phẩm, làm cho các luận điểm của mình có cơ sở vững vàng. |
|||
| II | VIẾT | 4,0 | |
| a. Đảm bảo cấu trúc bài nghị luận xã hội | 0,25 | ||
| b. Xác định đúng vấn đề cần nghị luận Trình bày suy nghĩ về câu nói của Rơ-mác: “Cái mà nhân loại thiếu, đó là một lòng tốt bình thường”. |
0,5 | ||
| c. Triển khai vấn đề nghị luận thành các luận điểm
Thí sinh có thể triển khai theo nhiều cách, nhưng cần giới thiệu được vấn đề cần bàn luận, hệ thống luận điểm chặt chẽ, lập luận thuyết phục, sử dụng dẫn chứng hợp lí. Sau đây là một số gợi ý: 1. Giải thích: – Lòng tốt bình thường tức là sự quan tâm thông thường, tình yêu thương giản dị, tối thiểu mà ai cũng phải có khi đối xử với đồng loại của mình. – Tuy nhiên, với xu hướng con người ngày càng trở nên vô cảm hiện nay, lòng tốt bình thường lại trở nên thiếu thốn. => Ý kiến của Rơ-mac vừa cảnh báo một thực trạng đáng buồn (sự vô cảm của con người đối với con người), vừa nêu ra một thực tế: nhân loại không cần đến những thứ tình cảm lớn lao, vĩ đại, cao siêu,… Cái mà nhân loại cần chỉ là những lòng tốt bình thường. 2. Bàn luận: a. Chứng minh tính đúng đắn của ý kiến: Ý kiến của Rơ-mac là đúng đắn, bởi: – Chỉ với lòng tốt bình thường, con người mới quan tâm và yêu thương người khác một cách tự nhiên, giản dị mà không có một sự vụ lợi, một điều kiện nào trong đó. – Chỉ với lòng tốt bình thường, những người nhận được lòng tốt mới cảm nhận được sự yêu thương, quan tâm chân thành, từ đó những vết thương mới có thể được chữa lành, những tội lỗi mới có thể được gột rửa, những linh hồn lầm lạc mới có thể được cứu rỗi. – Trong xã hội ngày nay, con người dường như đã quên mất đi cái lòng tốt bình thường ấy. Hoặc họ yêu thương người khác, nhưng sự yêu thương ấy không còn vô tư nữa, thậm chí có khi lòng tốt ấy còn khoác lên mình những sắc màu lòe loẹt, những chiêng trống ầm ĩ để khoe khoang; hoặc họ lo chạy theo vật chất, trở nên vô cảm với nỗi đau của đồng loại. b. Các giải pháp pháp huy lòng tốt bình thường: – Mỗi người phải tự ý thức được rằng: Việc quan tâm, yêu thương người khác là một hành động tự nhiên, tối thiểu mà con người cần có đối với đồng loại của mình. |
2.5 |
| – Tập quan tâm, yêu thương những người gần gũi bên mình, từ những việc làm nhỏ nhất.
– Luôn đặt lợi ích của người khác cao hơn lợi ích bản thân, yêu thương và giúp đỡ người khác một cách vô tư, không vụ lợi. c. Phê phán những biểu hiện sai lệch: – Phê phán kiểu giúp đỡ người khác một cách vụ lợi, vì mục đích cá nhân. – Phê phán thái độ thờ ơ, vô cảm đối với số phận của người khác. 3. Rút ra bài học cho bản thân: – Nhận thức: Ý thức được tầm quan trọng của lòng tốt bình thường đối với cuộc sống mỗi con người. – Hành động: + Cần sống biết quan tâm, yêu thương người khác một cách vô tư. + Cần lên án kiểu giúp đỡ người khác có tính chất vụ lợi; lên án lối sống vô cảm. |
|||
| d. Chính tả, ngữ pháp
Đảm bảo chuẩn chính tả, ngữ pháp Tiếng Việt. |
0,25 | ||
| e. Sáng tạo: Bài viết có giọng điệu riêng; cách diễn đạt sáng tạo, văn
phong trôi chảy. |
0,5 | ||
| Tổng điểm | 10.0 | ||
